Fálkinn - 17.02.1964, Qupperneq 24

Ungnr Paþani. Byssan er trúr fylginautur hans.
Bseir Paþana í óháðu héruðunum, sem eru stór um sig og
allfjölmenn, eru líkastir köstulum að sjá, byggðir í ferhyrning
með þriggja til fjögurra metra háum útveggjum og einum
eða tveim ferhyrndum turnum, sem eru einni, tveim eða jafn-
vel þrem hæðum hærri en útveggimir, allt eftir veldi og ætt-
göfgi bónda.
Gluggar eru engir í útveggjum heldur aðeins litlar rifur
eða göt fyrir riffla langt fyrir ofan seilingarhæð. Þessir „kast-
alar“, sem eru stílhreinar og sérkennilegar byggingar, háar
til lofts og byggðar af reisn, hafa alla glugga og nær allar
dyr byggðar inn í húsagarðinn, sem er í miðri byggingunni
Einar eða tvennar litlar en rammgerar dyr liggja inn í þessa
reisulegu ferningslögðu húsaklasa, en venjulega eru þeir fá-
ein hús eða íbúðir, sem hafa verið byggð þannig að myndi
lokaðan ferhyrning. Búa nokkrar skyldar eða tengdar fjöl-
skyldur í hverjum þessara óvenjulegu bæja, sem byggðir eru
jöfnum höndum til varnar og skjóls. Allar eru byggingarnar
úr leir og beitilönd og akrar umhverfis á þurrum völlunum.
Eins og við má búast með svo hermannlegri þjóð, þá er
vopnasmíði sérstök atvinnugrein. í þorpi einu inni á einu
hinna frjálsu svæða, sem liggur í um tveggja tíma aksturs
fi^rJægð frá Peshawar, er atvinna íbúanna ekki annað en
ve->nasmíði og vopnasala. Þar eru seidir rifflar og skammbyss-
ur, en þó aðe'ns hinum frjálsu Pahönum. Verzlunin virðist
<?T'"u að síður vera töluverð. Framleiðslan er nákvæmar eftirlík-
iA FÁLKINN
ingar þekktra brezkra, ítalskra, þýzkra o. fl. rifla og skamm-
byssna, og er hún ekki sögð lakari en fyrirmyndirnar.
Þótt kaupmenn viti, að ekkert muni verða af kaupum frá
framandi ferðalöngum, er samt ekkert sjálfsagðara en að fá
að skoða og sjá. Og þótt ekki sé annað gert, verður gestur-
inn að þiggja te og tylla sér á einn legubekkinn. Þreklegir
bændur, bjartir og bláeygðir, sem ekki væru vígalegri að sjá
en bændur á íslandi, bæru þeir ekki allir vopn, ganga milli
verzlananna, skoða varninginn með sjálfsöryggi þeirra, sem
þekkja vöruna út í æsar, og ræða við kaupmenn meðan þeir
tylla sér og sötra brennheitt teið. Ekkert liggur á. Hér er það
bersýnilega a. m. k. hálfsdags verk að velja og kaupa eina
byssu.
Sjaldan er Paþani einn á ferð, heldur fara tveir eða þrír
saman, og lætur þá ekki ósjaldan sá, sem valdmannlegast
ur er og fyrirmaður hinna, sér nægja að bera aðeins skamm-
byssu í beltinu.
Sérkennilegar pokalegar buxur Paþana, útlit þeirra og
almennur vopnaburður minnir mig strax á Kúrda í írak,
sem Iraksstjórn hefur árangurslítið staðið í stríði við í nær
þrjú ár. Svipurinn og fasið, og sum algeng orð í skyldum mál-
um þeirra eru hin sömu. Land beggja er fjalllent og tíðum
þurrt og hrjóstrugt, hvorugur hefur viljað þekkjast framandi
herra, báðir verið á sinn hátt eins og ímynd frelsisástar og
mannvirðingar, en þó báðir íhaldssamir um fornar venjur
sínar og þjóðskipulag, sem þeir hafa talið undirstöðu sjálf-
stæðis síns. Ættarstolt og blóðhefnd, sem gekk stundum kyn-
PESHAWAR
BORG
PAÞAIMA
slóð fram af kynslóð, hefur verið skugginn í lífi beggja, en
hið síðarnefnda er nú nær horfið með Kúrdum.
Það kom í huga minn þarna í þorpinu, að þeir, sem hafa
áhuga fyrir að kynna sér þann hugsunarhátt í lifandi mynd,
sem einkenndi íslendinga á landnáms- og söguöld, myndu
líklega rekast á margt upplýsandi með því að kynna sér hætti
og hugsun hins ósnortna hluta þessara tveggja óvenjulega
þjóða, Paþana og Kúrda.
Er ekkert svar var komið á sjötta degi frá Kabúl varðandi
áritun mína, fannst mér tími til þess kominn að sýna óþol-
inmæði. Ég heimtaði að fá að hafa tal af konsúlnum. Ritar-
arnir féllust loks á þá málaleitun mína eftir nokkrar umræð-
ur sín í milli. Konsúlum jafnt sem öðrum háttsettum emb-
ættismönnum er sýnd geysileg kurteisi og óttablandin virð-
ing í hinum múhameðsku einræðislöndum, og skulu þeir
aldrei ónáðaðir að óþörfu.
Konsúlnum var skýrt frá máli mínu. Engin þörf var við-
tals. Hann lét bera mér kveðju sína með þeim skilaboðum,
að blaðamaður frá svo fjarlægðu landi sem fslandi, skyldi fá
áritun strax, ekki sízt, þar sem hann fór aðeins fram á að
fá að ferðast í gegnum landið á hálfum mánuði.
Þessi sex daga bið í Peshawar hafði sem sagt öll verið
óþörf. Fyrri reynsla mín í nálægum löndum hafði kennt mér,
að til lítils er að fárast yfir slíkum töfum eða misskilningi,
hann er jafn óhjákvæmilegur og sólskinið og sandrykið. „Það