Fálkinn - 14.06.1965, Blaðsíða 24

í>EIR sögðu að dýr hefðu vitað að hverju
fór. Er skyggja tók kvöldið áður — mið-
vikudaginn 9. október 1963 — gerðust
hérar skyndilega hugaðir, skeyttu hvorki
um menn né bifreiðaumferð og stefndu
hljóðlega en ákveðið niður veginn á brott
frá vatninu. Eftir að dimmt var orðið
tóku kýr að ókyrrast á básum, hundar
ýlfruðu og alifuglar görguðu — kyrrð næt-
Urinnar þverskallaðist við að síga yfir.
Hjón nokkur sem voru að horfa á sjónvarp
fengu engan frið vegna óvanalegs hávaða
í kanarífuglinum þeirra þar sem hann
flögraði án afláts innan um búrið. En
svo varð hann allt í einu hljóður. Hann
hafði hengt sig í netinu utan um búrið.
Hjónin horfðu hvort á annað: Það vofir
eitthvað yfir! Stíflan?
Þessa nótt valt líf og dauði á einföldu
atriði í hinni litlu borg, Longarone í norð-
austanverðri Ítalíu; það sem skipti máli
var hversu hátt uppi í hlíðinni hinum
megin í dalnum, gegnt Vajontstíflunni,
maður átti heima. Allir aðrir en þeir sem
hæst bjuggu voru feigir.
Antonio og Giovanna voru trúlofuð, ætl-
uðu að gifta sig eftir tæpa viku. Þetta
kvöld voru þau ekki á eitt sátt um hvað
þau skyldu gera. Giovanna vildi fara í
bíó til Belluna, höfuðstaðar héraðsins um
12 mílna veg í burtu. En Antonío var
þreyttur og baðst undan því að fara. Svo
skyldu þau, hann fór heim til sín uppi
í hlíðinni, en hún niður eftir þar sem hún
átti heima. Næsta morgun mundi hann
keppast við að grafa í leðjuna og brakið
þar sem hús foreldra hennar hafði staðið,
tautandi án afláts: Ef ég bara hefði farið
með hana í bíóið .. Ef ég bara hefði
farið með hana í bíóið.
Unglingspiltur var með skellinöðruna
sína framan við gluggann heima hjá sér
og þráttaði við móður sina sem reyndi að
fá hann ofan af því að fara til næsta
þorps til að finna stúlku. En faðir hans
mundi sína æskudaga og kallaði: „Láttu
hann fara“ Móðirin lét undan og dreng-
urinn þeyttist á brott. Hann lifði, foreldra
sína sá hann aldrei framar.
Þrír ameríkanar af ítölskum uppruna
voru í kynnisför í Longarone. Þeir dvöldust
allir á hóteli neðarlega í borginni. Einn
þeirra John De Bona fór til herbergis
síns og sást aldrei síðan. En hjónin, Robert
De Lazzaro og kona hans, klifu nærfellt
150 þrep upp í hlíðina til þess að sitja
matarboð hjá Elisabettu, frænku mannsins
og tveim frænkum hans öðrum. Rétt fyrir
klukkan 10 ætluðu þau að kveðja og fara
aftur til hótelsins, en þá dró frænkan fram
flösku af alveg sérstaklega góðu víni og
þau létu tilleiðast að tefja lengur. Það
varð þeim til lífs.
Já, það varð þeim til lífs — því að
klukkurnar í Longarone mundu aldrei slá
ellefu þessa nótt. Rétt fyrir þann tíma
mundi borgin og smáþorpin í kringum
hana þurrkast út af yfirborði jarðar og
meira en 2000 mans láta lífið.
★ ★ ★
í FJÖGUR ÁR hafði hin nýja Vajon-
stífla verið bæði stolt og skelfing fólks
í Longarone. Hún lokaði Vajont-gljúfrinu
sem er svo þröngt að sól skín þar aldrei
nema stutta stund um hádegið. Stíflan var
hæsta bogastífla í öllum heiminum, höfð
til sýnis fyrir ferðamenn og þó einkum
aðkomna verkfræðinga. Hún var 858 fet
á hæð frá botni.
Margir voru hræddir.
Allt frá 1959 höfðu verið uppi hávær-
ar raddir um að hætta við stífluna eða
sýna á einhvern hátt fram á að allt væri
tryggt. En verkfræðingar töldu ekki
ástæðu til að óttast. Staðhættir höfðu ver-
ið athugaðir og öll vinna verið undir
ströngu eftirliti nokkurra frægustu jarð-
fræðinga og verkfræðinga landsins, og
þeirra á meðal var sjálfur faðir þessara
framkvæmda, dr. Carlo Semenza, heims-
kunnur verkfræðingur sem reist hafði
stíflur í mörgum löndum. Hann ásamt
öðrum töldu. að orðið gæti minni háttar
hrun eða skriðufall í fjallinu, en samt
væri ekkert að óttast.
Fólk var samt tortryggið. Það óttaðist
fyrst og fremst Monte Toc, fjallið sem
gnæfði 4000 fet yfir stífluna öðrum megin.
Það var kallað „fjallið sem gengur“, og
þorpsbúar í Erto uppi í hlíðinni beint á
móti, hinum megin við stífluna, voru allra
hræddastir, frá þeim barst mest af mót-
mælunum.
Á árinu 1960 var allt tilbúið til að fylla
uppistöðuna að nokkru í tilraunaskyni.
Og ekki spáði sú tilraun góðu. Jafnvel