Iðnneminn - 01.10.1993, Qupperneq 16

„...EN EKKI SORPBLAÐ
EINS OG IÐNNEMINN"
í upphafi fjórða áratugarins voru laun margra iðnnema
um 30 aurar á tímann, eða innan við fjórðungur af því sem
greitt var í atvinnubótavinnunni sem hluti af
atvinnulausum verkamönnum átti kost á. Lífskjör þeirra
nema sem urðu að sjá fyrir sér á þessum launum voru því
með því allra lakasta sem þekktist. Samt eru ekki allir á
eitt sáttir um það hvort nemar eigi að skipa sér með
verkalýðnum. Um það eru skrifaðar greinar í Iðnnemann
og þar sem aðstandendur blaðsins eru á róttækasta
vængnum fer afstaða þess ekki milli mála: G.G. segir t.d.
frá því í öðru tölublaðinu, í nóvember 1933, að haldinn
hafi verið verklýðsfundur um atvinnuleysismálin þann 9.
nóvember, ári eftir Gúttóslaginn. Það eru kommúnistar
sem gangast fyrir fundinum. Samþykktar eru kröfur til
bæjarstjómar um að uppsagnir verði dregnar til baka og að
atvinnubótavinna fyrir 400 manns verði tekin upp hið
snarasta. Til ríkisstjómar og Alþingis em gerðar þær
kröfur að fmmvarp Kommúnistaflokksins um
atvinnuleysistryggingar verði tekið fyrir þegar í stað. Að
fundinum loknum er farið í kröfugöngu til forseta
sameinaðs þings og borgarstjóra. Enn urðu ryskingar með
verkafólki og lögreglunni, þó ekkert í líkingu við það sem
gerðist árið áður. Og G.G. spyr:
„Þá er spumingin, kemur okkur iðnnemum
þetta nokkuð við og eigum við að taka nokkra
afstöðu til þessa? Jú okkur kemur þetta við.
Við erum sá hluti verkalýðsins, sem eigum
mjög harðvítuga baráttu fyrir höndum. Þessa
baráttu getum við ekki háð einir, við verðum
að fá sem mest af verkalýðnum til að berjast
með okkur. Og núna eigum við margir hverjir
líf okkar undir því komið hvort feður okkar eða
aðrir aðstandendur hafa vinnu eða ekki, en þeir
verða að hjálpa okkur að fæða okkur og klæða.
Þess vegna, iðnnemar, verðum við að berjast
við hlið stéttarbræðra okkar.“
í grein, sem heitir „Jólin“, og birtist í sama blaði
(2.tbl.2.árg 1933) fjallar nafnlaus höfundur um mismuninn
á kjörum ríkra og fátækra, einkum mismunandi húsakynni.
Hann álítur að jólin dragi best fram misskiptingu
lífsgæðanna, betur er aðrar hátíðir ársins:
„...margir af bæjarbúum geta lifað og leikið
sér eins og þeir framast hafa tíma til, þeir hafa
næga peninga til að kasta út fyrir allskonar
óþarfa hluti sem geta orðið þeim til
skemmtunar og virðast heldur ekki spara það
neitt. Þetta fólk býr í villum og öðrum fínum
íbúðum, þar sem alltaf er næg birta í gegn um
stóra glugga á daginn en á kvöldin á og á
nóttunni þegar vakað er, eru þær fylltar
þægilegri birtu frá rafmagnslömpum, sem
hanga hér og þar, bæði í lofti og á veggjum. Þá
er að taka fyrir aðrar íbúðir, smá kofa sem
slegnir eru saman úr steypumótaborðum og
kassafjölum, en gerðir nokkum veginn
vatnsheldir með tjörupappa. í slíkum
húsakynnum getur að vísu verið nægilega bjart
á daginn en í sumum þeirra er ekkert rafmagn,
heldur aðeins olíutírur, en þar sem þannig vill
til að rafmagnsljós eru þá eru þau ekki notuð
nema það allra minnsta sem hægt er að komast
af með, Þau eru of dýr. Það sama er að segja
um kjallaraholurnar niðurgröfnu að öðru leyti
en því að þar nær dagsljósið jafnvel aldrei
til...“
Höfundur biður þá sem ekki trúi „því að fólk búi enn í
niðurgröfnum kjöllurum að veita þrónum í gangstéttum
aðalgatnanna athygli um jólin." Við þessi skilyrði þurfi
verkafólk að ala böm sín upp „meðan það sér auð og
allsnægtir í kringum sig.“ Hann segir kaup verkamanns
vera um 2000 krónur á ári og þaðan af minna, en árstekjur
hinna efnameiri séu 20 til 40.000 krónur. Þannig geti hinir
auðugu eytt til jólahalds álíka upphæð og verkamaður hafi
í árstekjur. Lífskjör iðnnema séu enn verri, verst þeirra
sem komi utan af landi og eigi engan að,...
„em hér fjarri öllu skyldfólki sínu og verða
að komast af hjálparlaust af hinum litlu launum
sínum, sem komast allt niður í fimmtíu krónur
um mánuðinn, en algengast mun vera 80 - 100
kr. á mánuði. Hvemig þeir sem minnst hafa
fara að því að draga fram lífið er nærri
óskiljanlegt.“
Eins og á stendur í þjóðfélaginu em ekki miklar líkur á
breytingum til batnaðar fyrir þá sem verst em settir.
Iðnnemar em þó að því leyti í betri aðstöðu, en hinir
ófaglærðu, að nám þeirra tekur yfírleitt aðeins fjögur ár.
Að þeim tíma liðnum sjá menn nokkra von. Vissulega
lenda alltaf einhverjir nýútskrifaðir sveinar í því að fá ekki
vinnu að námi loknu, er jafnvel sagt upp um leið og því
lýkur. En laun þeirra sveina sem hafa vinnu em þó ögn
hærri en laun verkafólks og ýmsir binda vonir við að
praktísera sjálfstætt þegar fram líða stundir. Undangengna
áratugi hefur alltaf nokkur hópur iðnaðarmanna komist
ágætlega af, og ekki má gleyma því að nemamir em allir
hjá meisturum, sem margir hverjir hafa það tiltölulega
gott.
16