Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Page 11

mjög hárri fyrstú einkunn. Hann var iðinn, ástund-
unarsamur og prúður nemandi og virtist haf’a mik-
inn áhuga á nánii sínu og iðn. Nú óskar hann að
komast utan til frekara náms, en er þess ekki megn-
ugur efnalega, nema hann njóti til þess ríflegs styrks.
Ég tel hann líklegan til frama í iðn sinni og vil ein-
dregið mæla með því, að hann verði styrktur til
framhaldsnáms eftir því sem unnt er.“ Eftir að ég
kom heim frá námi, vann ég sem sveinn í Lands-
smiðjunni í eitt ár. En ég hafði þó alltaf áhuga á því
að byrja með sjálfstæðan rekstur, og því varð það úr,
að ég leigði kjallarann í húsinu Lindargötu 50, því
sama húsi og ég á nú heima í, en þar hafði áður rekið
smiðju Kristján nokkur Kristjánsson, mikill heiðurs-
maður. Nú háttar svo til, að við sömu götu og verk-
stæði mitt stendur er sláturhús. Sá ég, að þar var
verið að setja niður frystivélar, og var verkið unnið
undir umsjón Dana nokkurs, sem hafði sér til að-
stoðar íslenska vélsmiði. Fór ég að hugsa með mér,
að hér væri grein, sem Islendingar hefðu látið sig
litlu skipta hingað til, þ\ í uppsetning frystibúnaðar
var yfirleitt í höndum útlendinga, einkum þó Dana
og Þjóðverja. Fyrir milligöngu Jóns Árnasonar hjá
Sambandi íslenskra samvinnufélaga komst ég að hjá
Sabroeverksmiðjunum í Danmörku. Skyldi ég fá 75
krónur í kaup á mánuði ásamt fríu fæði og húsnæði.
Þetta þóttu nú ekki há laun, en ég lét mig hafa það.
Dvaldi ég þarna í 5 mánuði og kom heint árið 1938
með bréf upp á það, að ég hefði kynnt mér vélar
þessarar verksmiðju, smíði þeirra og viðhald, og
hefði í því efni staðið ntig ágætlega. I þessari verk-
smiðju unnu yfir 300 manns, og var hart barist um
hverja stöðu, enda voru um 700 atvinnulausir vél-
smiðir í Árósum, þar sem verksmiðjan var, en á
þessum árum hafa íbúarnir verið u.þ.b. 65.000 þar í
borg. Stauning, forsætisráðherra Dana um þetta
leyti, gerði hvað hann gat til að létta undir nteð
alþýðu manna. Alls konar styrkir og opinber aðstoð
var tekin upp, og má sjálfsagt rekja upphaf núver-
andi framfærslubákns danska ríkisins til þessaraára.
Snemma komust menn upp á lagið með að spila á
kerfið. Einn mánudaginn bar svo við, að aðstoðar-
maður í verksmiðjunni rnætti ekki til vinnu. Nokkru
síðar, þegar hann var kominn til vinnu á nýjan leik,
og starfsmenn sátu í kaffihléi og spjölluðu, var hann
spurður að því, af hverju hann hefði verið fjarver-
andi þennan mánudag. „Ég var svo andskoti slapp-
ur,“ svaraði maðurinn. ,,Já, en þú komst ekki alla
vikuna," sögðu hinir þá. „Rétt er það“, sagði maður-
inn, „en það kemur nú til af öðru. Sjáið þið til. Ég hef
8 krónur á dag í laun, þegar ég vinn. Ef ég er veikur,
fæ ég 7 krónur á dag. Vinnuvikan er sex dagar og
vikulaunin eru því 48 krónur. Sé ég hins vegar veik-
ur, fæ ég greiddar 7 krónur sjö daga vikunnar, þ. e.
49 krónur á viku. Ég græði því 1 krónu á viku á því
að vera veikur heima hjá mér.“ Þetta var fyrsta dæm-
ið, sem ég kynntist, þar sem ungur maður hóf þá iðjti
að leika á kerfið. Síðar fór ég til Danmerkur aí’tur til
að kynnast framleiðslu dísilvéla, og var ég þar, þegar
þýski herinn hernam Danmörku í aprílmánuði
1940. Eins og margir áðrir Islendingar varð ég
þarna innlyksa, en heim til IsUmds komst ég haustið
1940 með Frekjunni. Varð það söguleg ferð. En
kynnisferðum mínum var ekki lokið, þrátt fyrir það,
að heimsstyrjöld væri skollin á. Árið 1943 hélt ég enn
af stað, en nú í vesturveg, til Bandaríkjanna. Þar
kynnti ég mér hraðfrystingu og hraðfrystivélar,
aðallega hjá verksmiðju einni í Pennsylvania. Ferðin
tók míg 27 sólarhringa. Fór ég með Brúarfossi
gamla, og var siglt í skipalest. Heim kom ég svo aftur
Stjóm L.i. 1952—1960. Myndin er tek-
inn 1954. Fremri röð: Tómás Vigfús-
son, Björgvin Frederiksen og Einar
Gíslason. Aftari röð: Vigfús Sigurðsson
og Guðmundur Halldórsson.
Timarit iðnaðarmanna
9