Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Blaðsíða 78

Ég get ekki stillt mig um að víkja nánar að gengis-
málunum og þróun þeirra undanfarna mánuði.
Umkvörtunum forsvarsmanna iðnaðarins vegna
óhagstæðrar gengisskráningar hefur verið svarað
með því, að gengislækkun leiddi til verðhækkana,
auk þess sem þeir erfiðleikar, sem gengisskráningin
ylli iðnaðinum, væru að mestu til komnir vegna þró-
unar á gjaldeyrismörkuðum, er íslensk stjórnvöld
réðu ekki við. Hvoru tveggja er rétt, svo langt sem
það nær. Hitt vill gleymast, að í þeim breytingum,
sem orðið hafa á erlendum gjaldeyrismörkuðum
felst stórkostlegur búhnykkur fyrir íslenskan sjávar-
útveg og fyrii' þjóðina alla. Hins vegar hefur sú
tekjuaukning ekki verið lögð til hliðar til mögru
áranna heldur hefur genginu verið haldið tiltölu-
lega stöðugu og tekjuaukanum þar með deilt út
meðal þjóðarinnar í formi ódýrs innflutnings. Það er
óskhyggja að halda, að verðbólgu verði útrýmt með
því að efna til útsölu á innfluttri vöru og þjón-
ustu. Eigi iðnaðurinn að halda velli í samkeppni við
iðnað annarra þjóða, er óhjákvæmilegt, að verð-
hækkanir hér innanlands umfram verðhækkanir er-
lendis verði viðurkenndar. Ég vil benda ríkisstjórn-
inni á það í fullri vinsemd, að í þessum efnum hefur
boginn verið spenntur til hins ýtrasta, og hefur
stefna hennar þegar valdið tjóni í ýmsum greinum
iðnaðar. Hyggist ríkisstjórnin halda gengisstefnu
sinni enn til streitu, er því ekki erfitt að spá fyrir um
aíleiðingarnar; þær yrðu stórkostlegt áfall fyrir iðn-
aðinn, jafnvel algjört hrun í sumum iðngreinum. Ég
skora þess vegna á ríkisstjórnina að beita sér fyrir
viðeigandi ráðstöfunum, til þess að koma í veg fyrir
enn frekara tjón en orðið er.
Nú virðast enn einu sinni hafnar umræður um
það, að ýmsir aðilar hafi á undanförnum árum
hagnast á verðbólgunni, og geri jafnvel enn. Þeir,
sem þannig eigi að hafa notið góðs af verðbólgunni,
séu fyrst og fremst þeir, er umfram aðra hafa haft
aðgang að lánsfé og lagt það í fjárfestingar. Til hafi
o.rðið eins konar óformlegt vináttufélag verðbólg-
unnar, þar sem félagarnir hafi ekki átt sér heitari ósk
en þá, að verðbólgan mætti dafna og blómstra sem
mest og best. I þessu sambandi hefur sérstaklega
verið bent á atvinnuvegina. Þar hljóti því enn að vera
fólgnir fjársjóðir, verðbræðslugróði frá fyrri árum.
Ég vil lýsa því yfir hér og nú, að íslensk iðnfyrirtæki
ráða yfir engum slíkum sjóðum. Ég vil jafnframt
benda á, að iðnaðurinn hefur jafnan átt takmarkaðri
aðgang að lánafyrirgreiðslu en aðrir atvinnuvegir,
auk þess sem kjörin á lánum til iðnaðarins hafa verið
allt önnur og miklu óhagstæðari heldur en af þeim
lánum, sem sjávarútvegur og landbúnaður hafa
hreppt. Með öðrurn orðum: Islensk iðnfyrirtæki
hafa aldrei uppfyllt inngönguskilyrðin í vináttufélag
verðbólgunnar. Iðnaðurinn skuldar því engum ein-
hvern óskilgreindan verðbólgugróða. Það er því
ekki út í hött, að meðal ályktunardraga, sem fyrir
Iðnþingi liggja, er hvatt til þess, að fullri verðtrygg-
ingu verði komið á. Ekki verður séð, að iðnaðurinn
geti tapað á því. Það sem á hinn bóginn vinnst er það,
að lánamarkaðurinn ætti að komast í eðlilegt jafn-
vægi.
Skal nú vikið að málefnum lánasjóða atvinnuveg-
anna. Eins og ég gat um hefur iðnaðurinn löngum
notið óhagstæðari kjara á fjárfestingarlánum sínum
en aðrar atvinnugreinar. A undanförnum árum
hefur verið að því unnið að samræma lánakjör fjár-
festingarlánasjóðanna, og hefur því smám saman
dregið úr ójöfnuðinum. Ég tel brýnt, að lánakjör
sjóða atvinnuveganna verði algerlega jöfnuð hið
allra fyrsta. En til að svo ntegi verða, er nauðsynlegt,
að Alþingi hætti að^nismuna sjóðunum í íjárveiting-
um. Því rniður sjást þó engin merki þess, öðru nær.
Fjárlagafrumvarpið fyrir árið 1982 hlýtur að verka
eins og hnefahögg í andlit þeirra, sem vonast hafa
eftir enn frekari jöfnun í þessum efnum. Samkvæmt
fjárlagafrumvarpinu hækka framlög til sjóða sjávar-
útvegsins um 40% miðað við árið 1981 og hœkkun á
framlögum til sjóða landbúnaðarins nemur tæpum
38%. A árinu 1981 voru framlög á fjárlögum til
Iðnlánasjóðs og Iðnrekstrarsjóðs ásamt ráðstöfun
aðlögunargjaldsins til iðnaðarins samtals 16 milljón-
ir og 250 þúsund krónur. Framlögin til Iðnlánasjóðs
og Iðnrekstrarsjóðs samkvæmt fjárlagafrumvarp-
inu nema á hinn bóginn samtals 10 milljónum og
500 þúsundum króna, en aðlögunargjaldið hefur
verið niður fellt. Samtals ættu því framlög undir
þessum lið að minnka um 35,4% samkvæmt fjárlaga-
frumvarpinu fyrir árið 1982. Varðandi Iðnlánasjóð
skal sérstaklega tekið fram, að fjárlagafrumvarpið
fyrir árið 1982 gerir ráð fyrir 500 þúsund króna
framlagi til sjóðsins. Er það 3.750 milljónum króna
lægri fjárhæð en í fyrra, eða lækkun um lítil 88%.
Um fjárveitingar á fjárlögum til málefna iðnaðarins
almennt vík ég síðar að í þessari ræðu minni.
Ef litið er á þróun útlána í bankakerftnu á síðast-
liðnum áratug, kemur í ljós, að þau hafa í heild
dregist saman miðað við þjóðhagsstærðir, vegna
dvínandi sparifjármyndunar. Samdráttur sparifjár-
ins hefur hins vegar komið mjög ójaf nt niður á hin-
um ýmsu atvinnugreinum. Arið Hf70 voru útlán til
sjávarútvegs og landbúnaðar sem hlutfall af vergri
þjóðarframleiðslu 8,9%, og árið 1978 höfðu þau
aðeins lækkað óverulega. Öðru máli gegnir um útlán
til iðnaðarins. Sem hlutfall af vergri þjóðarfram-
leiðslu voru þau 4,9% árið 1970, en fóru hríðlækk-
andi eftir því sem leið á áratuginn og voru komin
niður í 2,6% árið 1978. Á síðastliðnum áratug varð
jafnframt sú breyting, að bindiskylda innlánsfjárins
var stöðugt aukin og endurseld lán, þ. e. lán, sem
76
Timarit iðnaðarmanna