Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Síða 59

menn fáa og stundum enga málsvara á Alþingi, og
var iðnaðurinn ekki talinn meðal atvinnuvega þjóð-
arinnar, er máli skiptu. L.ög um réttindi iðnaðar-
manna til iðnaðarstarfa umfram hina ófaglærðu
voru engin. Voru því verkkunnátta og yfirburðir í
starfi einu réttindi þeirra. Veturinn 1916—1917
markar fyrstu tímamót í þessu sambandi, en þá var
Jóni Kristjánssyni, lagaprófessor, falið að semja
frumvarp til nýrrar iðnlöggjafar. Frumvarpið var
samið, en aldrei lagt fyrir Alþingi. Upp úr því var þó
samið frumvarp til atvinnulaga, sem lagt var fram á
Alþingi 1922, en hlaut ekki samþykki. Það var fyrst
árið 1927, sem Alþingi samþykkti lög um iðju og
iðnað. Frumvarp að þeim lögum var samið af stjórn
Iðnaðarmannafélagsins í Reykjavík í samstarfi við
Helga H. Eiríksson, verkfræðing ogskólastjóra Iðn-
skólans í Reykjavík, og unnið með samþykki Jóns
Þorlákssonar ráðherra, sem iðnaðurinn heyrði þá
undir. I lögunum, sem tóku gildi l.janúar 1928, var
iðnráðum falið veigamikið hlutverk um framkvæmd
laganna og eftirlit. Fljótlega bar á ýmiss konar ósam-
ræmi á starfsaðferðúm iðnráða og nauðsyn á sam-
ræmingu starfseminnar. Þá var það, að formanni
Iðnráðs Reykjavíkur, Helga Hermanni, barst „bréf-
ið að norðan" frá formanni Iðnaðarmannafélagsins
á Akureyri, Sveinbirni Jónssyni, byggingarmeistara,
sem var áskorun á Iðnráð Reykjavíkur um forgöngu
að því að stofna landssamtök til að bæta hér úr. Eftir
að málið hafði fengið allmikla umræðu, kom fram sú
ósk, að öll iðnráð og iðnaðarmannafélög sendu full-
trúa sína á fund til að ræða þessa tillögu frekar. Gert
var ráð fyrir, að fulltrúar iðnráðanna væru sjálf-
kjörnir fyrir iðngreinarnar, en að auki einn frá
hverju iðnaðarmannafélagi. Fundur þessi var síðan
haldinn íjúnímánuði 1932 íbaðstofu iðnaðarmanna
í Reykjavík, og sat 51 fulltrúi fundinn. Úr Reykjavík
voru 28 fulltrúar, 1 1 frá Hafnarfirði, 6 frá Akureyri,
5 úr Vestmannaeyjum og 1 frá Siglufirði. Þessum
fundi lauk þann 2 1. júní með samþykkt um stofnun
Iandssamtaka, sem skyldu heita Landssamband iðn-
aðarmanna. Var kosin bráðabirgðastjórn, sem skyldi
boða til Iðnþings Islendinga að ári liðnu, og leggja
þá fram drög að lögum fyrir sambandið.
Fyrsta stjórn sambandsins var skipuð þeim
Helga Hermanni Eiríkssyni, skólastjóra,
Emil Jónssyni, verkfræðingi,
Asgeiri G. Stefánssyni, byggingameistara,
Þorleifi Gunnarssyni, bókbandsmeistara og
Einari Gíslasyni, málarameistara.
Þessi stjórn var svo endanlega kosin á næsta Iðn-
þingi 1933.
Eftir að Sveinbjörn Jónsson, byggingameistari,
fiutti frá Akureyri suður til Reykjavíkur, varð hann
fyrsti starfsmaður Landssambandsins, þegar það
opnaði skrifstofu á árinu 1937. Á þessum 50 árum,
sem liðin eru frá stofnun Landssambandsins, hafa
alls setið í stjórn þess 35 menn. Sátu margir lengi,
lengst þó Einar Gíslason í 28 ár. Helgi Hermann
Eiríksson var fbrseti í 20 ár. Björgvin Frederiksen,
vélvirkjameistari, tók við af Helga, og var forseti í 8
ár. Þá tók við Guðmundur Halldórsson, húsasmíða-
meistari, en féll frá á 5. ári sem forseti. Tók þá við
Vigfús Sigurðsson sem gegndi embætti forseta í 7 ár.
Ingólfur Finnbogason var forseti í 1 ár, en frá árinu
1973 hefur ræðuinaður, þ. e. Sigurður Kristinsson,
gegnt þessu starfi. Lengst af var starf slið Landssam-
bandsins fámennt, en eins og áður sagði var Svein-
björn Jónsson fyrsti starfsmaður þess. Fyrsti starfs-
maðurinn, sem bar heitið framkvæmdastjóri Lands-
sambandsins, var Eggert Jónsson, lögfræðingur. Við
af honum tók Bragi Hannesson, lögfræðingur. Ottó
Schopka, viðskiptafræðingur, var næstur, en síðustu
átta árin hefur Þórleifur Jónsson, viðskiptafræðing-
ur, verið framkvæmdastjóri. Að endingu fór Sig-
urður yfir stefnu Landssambandsins í öllum þeim
málaflokkum, sem varða nútíma iðnrekstur. Gat
hann þess m. a., að þótt starfsemi Landssambands
iðnaðarmanna hefði tekið miklum breytingum á
þessum 50 árum og stefna þess skýrst, væru þó enn
ýmis baráttumál þess þau sömu og brautryðjend-
urnir hefðu þurft að kljást við.
Ingolfur Jonsson:
Byggingariðnaður
Andleg og líkamleg velmegun þjóðar, sem byggir
land eins og ísland, hlýtur mjög að vera háð þeim
húsakosti, sem fyrir hendi er. Saga þjóðarinnar
sannar, að hnigni húsakosti, fer eins fyrir þjóðinni.
Takist á hinn bóginn vel til um aðbúnað í þessum
efnum, vex velmegun á allan hátt. Þess vegna er
traustur byggingariðnaður einn af hornsteinum
þjóðfélags okkar. Með þetta í huga er sorglegt,
hvernig búið er að byggingariðnaðinum. Iðnaðar-
menn og aðrir, sem í greininni vinna, hafa lagt nótt
\ ið dag til að auka afköst, en e. t. v. hefur oft lítill
tími verið aflögu, til að tryggja hagkvæmni og tækm-
framfarir. Ekki verður sagt, að opinberir aðilar, ríki
og sveitarfélög, hafí sýnt þarna mikinn skilning. Má í
því sambandi t. d. minna á mikla vöntun á bygginga-
lóðum á höfuðborgarsvæðinu og víðar. Þessi mál eru
í betra horfi hér Norðanlands, og verða að teljast
nokkuð góð hér á Akureyri. Lóðum er hér úthlutað
til einstaklinga að hluta, en byggingafyrirtækjum er
líka veitt góð úrlausn í þessum efnum. Óefað hefur
þetta haldið byggingarkostnaði niðri, og stuðlað að
því, hve mikið hefur verið byggt á Akureyri á unclan-
Timarit iðnaðarmanna
57