Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Side 61

usta í málmiðnaði er einnig mjög mikil í landinu, og
er þar fyrst að nefna viðgerðir á vélum, tækjum og
bifreiðum, uppsetningu og samsetningu á vélum og
vélahlutum ásamt viðhaldi slíkra tækja, alls konar
þjónusta við verktakastarfsemi og svo mætti lengi
telja. Af þessu má sjá, hversu geysivíðtækur málm-
iðnaðurinn er, og hvernig hann grípur inn á nær öll
svið atvinnustarfseminnar. Skv. spá orkuspárnefnd-
ar um þróun mannafla í íslenskum atvinnuvegum
áratuginn 1980—1990 mun iðnaðurinn þurfa að
taka við um 6000 manns af þeim 16.000, sem bætast
munu á vinnumarkaðinn á þessu u'mabili. Af þessu
fólki þyrfti málmiðnaðurinn að taka við V3 hluta,
þ. e. um 2000 nýjum ársstörfum. Möguleikar í
málmiðnaði eru vissulega ntiklir, en til þess að málm-
iðnaðurinn nái því að standa undir þessum 2000
nýju störfum verður hann að auka markaðslilut-
deild sína innanlands og auka útffutning. Slíkt verð-
ur þó ekki nema framleiðni í málmiðnaði aukist
frá því sem nú er. Varðandi skipaiðnaðinn sérstak-
lega er óhætt að fullyrða, að þar hafa orðið miklar og
stöðugar framfarir. Þar sem best lætur standa Is-
lendingar jafnfætis þeim nágrannaþjóðum okkar,
sem við gjarnan berum okkur saman við. Horfurnar
framundan eru þó allt annað en bjartar og óvissan
hefur ef til vill aldrei verið meiri en nú. Omögulegt
er um það að spá, hvort verulegur samdráttur er
óumílýjanlegur á næstunni. Að undanförnu hefur í
fjölmiðlum verið rekinn gegndarlaus áróður fyrir
þ\ í, að flskiskipaflotinn sé allt of stór, aflinn dreifist
á of mörg skip, og rýri þar af leiðandi tekjur útgerð-
ar og sjómanna. Þessi áróður er svo megn og hefur
verið svo langvinnur, að í alvöru er farið að tala um
að stöðva skipasmíðarnar. Er þá talað um að stöðva
þær í 2—3 ár. I þessum umræðum er nær eingöngu
stuðst við þau rök, að grípa hafi þurft til mikilla
aflatakmarkana og fjölgun ski apdaga, en lítil tilraun
er á hinn bóginn gerð, til þess að líta á málin á
breiðari grundvelli, og horfa aðeins lengra en til
líðandi stundar. Það ætti hverjum manni að vera
ljóst, að endurnýjunarþörf fiskiskipastólsins er mikil
á næstu árum, jafnvel þó að gert sé ráð fyrir því, að
flotinn minnki og aflinn verði veiddur af færri skip-
um. Má í því sambandi benda á, að meðalaldur tlot-
ans er um þessar mundir u. þ.'b. 18 ár, en æskilegur
meðalaldur fiskveiðallotans er talinn af fróðum
mönnum um 10 ár, þ. e. að hann sé endurnýjaður á
um 20 árum. Til þess að ná því marki, og tryggja
jafnframt innlendum skipasmíðastöðvum eðlilega
hlutdeild í markaðnum, þarf að endurnýja skipa-
stólinn jafnt og þétt, en forðast þær miklu sveiílur,
sem jafnan hafa einkennt endurnýjun fiskiskipaflot-
ans hérlendis.
Hannes Vigfússon:
Raf- og rafeindaiðnaður
Framleiðsla á raf- og rafeindatækjum er ekki fyrir-
ferðarmikill iðnaður í íslensku atvinnulífi. Álitið er,
að á síðustu árum hafi starfað aðjafnaði um 150—
170 manns við þessa framleiðslu, en það er mun
lægra hlutfall af mannafla í iðnaði en í nágranna-
löndunum. Sem dæmi má nefna, að á hinum Norð-
urlöndunum starfa 5—9% mannafla í iðnaði við
framleiðslu raf- og rafeindatækja. Ef sami fjöldi væri
starfandi við þessa grein hér á landi, væru það
a. m. k. 1.000 manns. Þó að ekki hafi myndast hér
umtalsverður framleiðsluiðnaður á sviði rafiðnaðar,
hefur starfsemin á hinum seinni árum orðið mun
víðtækari en áður. Sem dæmi um þetta má nefna, að
rafbúnaður og stór hluti stjórnbúnaðar í orkuveri
Hitaveitu Suðurnesja í Svartsengi er innlend hönn-
un og smíði. Ætla má, að möguleikar innlendra aðila
til aukinnar þátttöku í hönnun og smíði rafbúnaðar í
orkuver séu miklir í framtíðinni. Lög um orkuver,
sem samþykkt voru á árinu 1981, fela í sér kaup á
rafvélum og tækjum að upphæð um 1600 millj. kr. á
verðlagi desembermánaðar 1981. Ekki er óeðlilegt
að ætla, að hlutur innlendra aðila þar af geti orðið
u. þ. b. helmingur, eða 800 millj. kr. í áliti til Verk-
efnisstjórnar í rafiðnaði (VIR) telja sérfræðingar, að
til viðbótar þeim verkefnum, sem innlendir verktak-
ar við orkuver hafa innt af hendi, sé hérlendis kunn-
átta til þátttöku í fleiri viðfangsefnum. Dæmi slíks
má nefna smíði gangráða, segulmögnunarútbúnað
ýmsan, hjálparbúnað við afivélar, stjórnbúnað og
ýmsan annan búnað í stöðvarhús. Auk þess sem að
framan greinir hafa nokkur fyrirtæki á síðustu árum
hafið framleiðslu á rafeindatækjum. Eru það eink-
unt tæki tengd útgerð og fiskvinnslu, s. s. rafeinda-
vogir og oMueyðslumælar. Fyrir u. þ. b. 2 árum var
unnin hjá Landssambandi iðnaðarmanna spá m. a.
um þörf rafiðnaðar fyrir faglært vinnuafi. Urðu
helstar niðurstöður þær, að áætluð þörf fyrir nýja
rafvirkja væri 53—64 menn á ári hverju. Meðalfjöldi
útskrifaðra rafvirkja var á hinn bóginn 45 á ári á
árunum 1970—1974, en 75 á ári tímabilið 1975—
1978. I spá um þróun heildarmannafia í smíði og
viðgerð rafmagnstækja og rafvirkjun, tengdri
mannvirkjagerð, var búist við, að mannaílinn ykist
nokkuð og yrði um 1450 manns árið 1982, en
u. þ. b. 1700 manns árið 1987. Samkvæmt lauslegri
könnun lætur nærri, að mannafii í rafiðnaði, þ. e.
rafverktakar, rafvirkjar og nemar, hafi verið u. þ. b.
1350 á árinu 1981. í útvarpsvirkjun og skriftvéla-
virkjun hafi starfað um 230 manns. Þá hafi um 400
manns starfað við orkuframkvæmdir hins opinbera,
án aðildar almennra verktaka. Á undanförnum ár-
Timarit iðnaðarmanna
59