Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1982, Side 72

megináherslu á þá kröfu, að þegar leitað er leiða til
að leysa vandamál, sem steðja að sjávarútvegi, eins
og nú er verið að gera, þá verði aldrei farin einhver
millifærsluleið, sem skekkir viðmiðun gagnvart iðn-
aði og þar með gengið. Á þetta vil ég leggja mikla
áherslu.
En af hverju legg ég svo mikla áherslu á gengis-
skráninguna? Hvaða máli skiptir gengisskráningin
fyrir aðildarfyrirtæki Landssambands iðnaðar-
manna?
I fyrsta lagi eru innan Landssambands iðnaðar-
manna stórar og mikilvægar greinar, sem flokkast
undir samkeppnisiðnað og eru viðurkenndar sem
slíkar. Þar má nefna skipasmíðar, vöruframleiðslu-
greinar málmiðnaðar og rafiðnaðar, húsgagna- og
innréttingasmíði, brauð- og kökugerð og eininga-
húsaframleiðslu. Til þess að nefna dærni um þýð-
ingu gengisskráningarinnar, má benda á, að skip,
sem flutt væri inn frá Noregi og kostað hefði um s. 1.
áramót 50 millj. kr., myndi kosta nú eftir nýjustu
gengisfellingu 57 millj. kr. Þetta skiptir ekki litlu
máli varðandi samkeppnisaðstöðu skipasmíðaiðnað-
arins, þótt auðvitað verði að taka fram, að smíða-
kostnaður myndi hækka líka sem svarar innfiuttum
aðföngum. Svona mætti mörg dæmi nefna.
I öðru lagi eru innan Landssambandsins stórar og
mikilvægar greinar, sem eru samkeppnisgreinar, en
fá ekki viðurkenningu sem slíkar. Nægir í þessu
sambandi að nefna verktakaiðnað hvers konar og
bílasmíði. Ennfremur ætti að taka almennan bygg-
ingariðnað hér með. Það þarf ekki að fara mörgum
orðum um, hversu stórum upphæðum getur munað
á tilboðum erlendra verktaka í stórmannvirki hér á
landi, t. d. orkumannvirki, eftir því hvernig gengið
er skráð.
I þriðja lagi má svo nefna, að samkeppnisskilyrði
fieiri greina en ætla mætti í fyrstu, svo sem ýmissa
þjónustugreina, verða fyrir áhrifum af gengisskrán-
ingunni. I áfangaskýrslu starfsskilyrðanefndar og
ýmsum óbirtum vinnugögnum nefndarinnar kem-
ur vel fram, hvernig stjórnvöld flokka iðnaðinn í
,,samkeppnisiðnað“ (þar með talinn útflutningsiðn-
að) annars vegaé og „annan iðnað“ hins vegar og hve
gerólík starfsskilyrði þessara tveggja iðngreinahópa
eru. Að þessu leyti virðast mér athuganir nefndar-
innar og umfjöllun um þær því einnig styðja sjónar-
mið Landssambands iðnaðarmanna, þótt nefndin
treysti sér ekki til að mæla með því, að ofangreind
aðgreining falli algerlega niður. Um „annan iðnað“
segir í áfangaskýrslu nefndarinnar:
„Annar iðnaður er fyrst og fremst viðgerðar- og
þjónustuiðnaður. Ekki er um tollvernd að ræða
heldur fremur fjarlægðarvernd, sem skapar
þessum greinum tryggari markaðsstöðu. Skilin
milli samkeppnisiðnaðar og annars iðnaðar eru
þó ekki glögg. Markaðsstaða annars iðnaðar er á
vissan hátt lík stöðu landbúnaðar, en á starfsskil-
yrðum þeirra er mikill munur. Segja má að þessi
iðnaður fylgi landbúnaði í þeim atriðum, sem eru
landbúnaði í óhag, en njóti hins vegar engra
þeirra sérstöku fríðinda, sem landbúnaði hafa
verið veitt. Að þessu leyti er líkt á komið með
öðrum iðnaði og þeim atvinnugreinum, sem
nefndinni var ekki falið að kanna.
a) Uppsafnaður söluskattur er ekki bættur,
b) aðilutningsgjöld af aðföngum eru há,
c) opinber framlög eru minni en til landbúnaðar
og sjávarútvegs,
d) aðgangur að lánsfé er takmarkaðri og lánskjör
óhagstæðari.“
Athyglisverð er athugun, sem nefndin lét gera á
aðflutningsgjöldum og sölugjöldum af innfiuttum
sérhæfðum fjárféstingarvörum til atvinnuveganna.
Athugunin gefur til kynna, að gjöld miðað við cif-
innfiutningsverð sérhæfðra véla séu mjög mismun-
andi eftir því, hvaða atvinnugrein á í hlut. Liskveiðar
og samkeppnisiðnaður greiða engin aðflutnings-
gjöld, vinnsla sjávarafurða 7%, vinnsla landbúnað-
arafurða 15%, annar iðnaður 28% og landbúnaður
19%. Hér er um verulegan aðstöðumun að ræða og
er athyglisvert, hve „annar iðnaður" greiðir há að-
fiutningsgjöld af þeim aðföngum, sem þessi athug-
un nær til. Búast má við, að þessi gjöld geti verið
hærri, en eins og segir í nefndarálitinu, þá nær þessi
athugun til aðflutningsgjalda af aðföngum, sem lík-
ur eru til að séu lengst á veg komin í lækkunarátt.
Til viðbótar framangreindum tölum má nefna, að
á sama grundvelli áætlar nefndin gjöld fyrir ýmsar
vinnuvélar um 70%, flutningatæki um 103% og
skrifstofuvélar og tölvubúnað um 95%. Þá segir
og í skýrslunni, að veruleg aðfiutningsgjöld séu af
efnum og tækjum til mannvirkjagerðar, án þess að
það sé metið tölulega.
Þessar tölur og tilvitnanir sýna svo ekki verður um
villst, hversu langt er í land með nauðsynlega lagfær-
ingu á starfsskilyrðum þeirra iðngreina og starfs-
sviða innan einstakra iðngreina, er ekki hafa öðlast
þá viðurkenningu að vera skilgreindar sem sam-
keppnisiðnaður. Þetta er þeim mun alvarlegra sem
haft er í huga, hve mikilvæg starfssvið hér eiga í hlut
og ekki síður vegna þess, að það er augljóst, að í
mörgum tilfellum er annað hvort um að ræða mis-
skilning eða hreina og beina þröngsýni, að mörg
þeirra skuli ekki falla undir þessa margfrægu skil-
greiningu. Starfsskilyrðanefnd tekur undir það
sjónarmið, að í raun séu fleiri greinar eða starfssvið í
samkeppni við innflutning en opinberir aðilar hafi
viðurkennt í reynd. Sú niðurstaða nefndarinnar, að
70
Timarit iðnaðarmanna