Fréttablaðið - 02.12.2009, Qupperneq 20

20 2. desember 2009 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Verkefni stjórnmálaflokka er að hafa heildarsýn á viðfangs-
efni þjóðmálanna og búa samfé-
laginu þau ytri skilyrði að gild-
ismat Íslendinga geti notið sín.
Þar hafa okkur verið mislagðar
hendur og oft ber meira á átökum
um leiðir að markmiðum og hags-
munatogstreitu einstakra hópa
en umhyggju fyrir heildarhag og
hagsmunum þjóðarinnar í heild.
Í þeirri glímu sem nú stendur
við afleiðingar banka- og gjald-
eyrishruns verða átök og frétta-
fár um einstök mál eins og Icesa-
ve þess valdandi að heildarsýnin
verður á stundum óljós. Í mínum
huga er hún þó afar skýr og ekki
verður frá henni hvikað.
Heildarsýn
Í fyrsta lagi snýst baráttan um að
ná tökum á stjórn efnahags- og
ríkisfjármála, og skipuleggja end-
urreisn atvinnulífsins og heim-
ilanna í landinu eftir hrunið.
Uppgjörið við hrunið er ófrávíkj-
anlegur hluti af þeirri baráttu.
Í öðru lagi eru stjórnarflokk-
arnir að taka ákvarðanir um laga-
setningu og breytingu á stofn-
unum þjóðfélagsins til þess að
stemma stigu við því að svipaðir
atburðir geti gerst í okkar efna-
hagskerfi á næstu áratugum.
Í þriðja lagi erum við með
umbótum í lýðræðismálum, betri
og gengsærri stjórnarháttum,
endurskipulagi stjórnkerfis og
stefnumótun á mörgum sviðum að
búa í haginn fyrir sókn til betra
samfélags sem m.a. tekur mið af
meginhugmyndum norræna vel-
ferðarríkisins í bestu merkingu
þess orðs.
Hver einasta ákvörðun sem
tekin er um þessar mundir og á
næstu misserum verður að ganga
upp í þessari þríliðu. Uppgjör,
endurreisn og uppstokkun eru lyk-
ilorðin.
Rétti tíminn til breytinga núna
Því viðhorfi er oft hreyft að
krepputímar séu ekki rétti tím-
inn til þess að hefja sókn til betra
samfélags. Því mótmæli ég kröft-
uglega. Botninn er góður til við-
spyrnu og nú er hugurinn opinn
fyrir því að finna nýjar leiðir út úr
vandanum og beita nýjum aðferð-
um við úrlausn mála. Hin íslensku
gildi, eins og þau koma m.a. fram
á Þjóðfundinum í Laugardalshöll,
eru öll á þann veg að þau beina
augum okkar að norrænu velferð-
arsamfélögunum og því jafnvægi
sem þar er leitast við að ná milli
markaðsafla og pólitískrar stýr-
ingar í þágu jafnréttis, réttlætis
og og jöfnuðar. Árið 2009 er því
ekki síður tími breytinga en tími
kreppu.
Nýjar leiðir varðaðar
Við erum að varða nýjar leiðir með
margvíslegum undirbúningi og
ákvörðunum sem lúta að siðbót í
opinberri stjórnsýslu, stjórnlaga-
þingi og þjóðaratkvæðagreiðsl-
um svo fátt eitt sé nefnt. Enda þótt
þröngt sé í búi og skera þurfi niður
er unnið að því að mennta-, heil-
brigðis- og velferðarþjónusta verði
sá grunnur sem styrktur verð-
ur til frambúðar. Og við teljum að
það sé til heilla fyrir almannahag
að freista þess að semja við Evr-
ópusambandið um aðildarsamn-
ing sem tekur fullt tillit til lífs-
hagsmuna okkar í sjávarútvegi og
landbúnaði. Okkar er að semja en
þjóðin ræður aðildinni sjálf í kosn-
ingum. Það er sú leið sem Alþingi
hefur valið.
Stefnubreyting og staðfesta
Við erum að beita okkur fyrir
stefnubreytingu í skattamálum,
stefnubreytingu í jafnréttismál-
um, stefnubreytingu í umhverfis-
málum, stefnubreytingu í sjávar-
útvegsmálum, stefnubreytingu í
málum stjórnkerfis, réttarkerfis,
stjórnsýslu og lýðræðis, stefnu-
breytingu í skipulagi fjármála-
stofnana, stefnubreytingu í sam-
starfi ríkis og sveitarfélaga og
stefnubreytingu í Evrópumál-
um. Það er því afar mikilvægt að
núverandi ríkisstjórn Samfylk-
ingarinnar og Vinstri hreyfingar-
innar – græns framboðs, hafi til
að bera það úthald, þrautseigju og
stefnufestu sem þarf til þess að
kom þessum breytingum í örugga
höfn. Ég hef fulla trú á því að sú
verði reyndin.
Ég spái því að þegar tímar líða
þá verði ársins 2009 ekki eingöngu
minnst sem árs kreppu, hruns og
erfiðleika á Íslandi. Ég spái því
að 2009 verði sérstaklega minnst
sem upphafsárs mikilla umbreyt-
inga. 2009 verði minnst sem ársins
þegar Íslendingar tóku ákvarðan-
ir um að breyta stjórnarháttum
sínum og lífsgildum.
Höfundur er forsætisráðherra.
Upphafsár umbreytinga
JÓHANNA SIGURÐARDÓTTIR
UMRÆÐA | Sókn til betra
samfélags
UMRÆÐAN
Eggert Karvelsson skrifar um
brunavarnir
Flugstoðir ohf., með aðstoð samgönguráðuneytis (skv. við-
tali við upplýsingafulltrúa flug-
stoða í Mbl. 13.11.) hyggjast reka
Reykjavíkurflugvöll án sérþjálf-
aðra slökkviliðsmanna. Flugstoðir
hafa auglýst eftir flugvallarvörð-
um þar sem reynsla af slökkvistörfum er kostur.
Forsaga þessa máls er uppsögn samnings Flugstoða
við Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins um slökkvi-
og björgunarþjónustu á Reykjavíkurflugvelli sem
byggir á túlkun samgönguráðuneytisins á lögum
um brunavarnir nr. 75/2000, og reglugerðar um
flugvelli nr. 464/2000.
Brunamálastofnun ásamt Sambandi íslenskra
sveitarfélaga hafa gert alvarlegar athugasemdir við
túlkun samgönguráðuneytisins á þessum lögum og
m.a. bent á að ráðuneytið sniðgangi vilja Alþingis,
sem birtist í skýringum með frumvarpi að lögum
nr. 75/2000: „Frumvarpið tekur til starfsemi allra
slökkviliða í landinu þ.m.t. starfsemi slökkviliða
flugvalla.“
Flugstoðir og samgönguráðherra ætla sér að
þvinga fram breytingar á grunnþjónustu neyð-
arvarna með því að leggja niður slökkvilið flug-
vallanna í núverandi mynd og ráða þess í stað
starfsmenn sem eiga svo að sinna þessari mikil-
vægu þjónustu í íhlaupum. Þessi „hagræðing“ er á
kostnað öryggis flugfarþega og viðskiptavina flug-
vallarins. Nái þessar hugmyndir fram að ganga er
líklegt að næst verði auglýst eftir flugvallarvörðum
á Keflavíkurflugvelli, þar sem reynsla af slökkvi-
störfum verður kostur en ekki krafa. Flugvallar-
slökkvilið er í eðli sínu ólíkt hefðbundnu slökkvi-
liði. Alþjóðlegar kröfur til flugvallarslökkviliða
eru strangar og miða að því að brugðist sé við
eldsvoða í flugvél hratt og örugglega, en til þess
þarf sérþjálfaða slökkviliðsmenn sem eru ávallt
í viðbragðsstöðu. Tilraunir samgönguráðuneytis-
ins og Flugstoða til að sniðganga lög og reglugerð-
ir eru þeim til minnkunar og gætu komið í bakið á
þeim síðar með hörmulegum afleiðingum. Það er
álit slökkviliðsmanna á Keflavíkurflugvelli að fyr-
irætlanir Flugstoða og samgönguráðuneytis um
skerðingu neyðarþjónustu á Reykjavíkurflugvelli
séu stórhættulegar. Flugfarþegar og viðskiptavin-
ir Reykjavíkurflugvallar og annarra flugvalla á
Íslandi hljóta að gera þá kröfu að lögum sé fram-
fylgt og að sérþjálfaðir slökkviliðsmenn séu til stað-
ar komi til neyðarástand á flugvelli.
Höfundur er formaður deildar Landssambands
slökkviliðsmanna, Keflavíkurflugvelli.
Flugvöllur án slökkviliðs
EGGERT
KARVELSSON
Vel af sér vikið
Það er hart í ári á Íslandi, hafi það
farið framhjá einhverjum, og hefur
verið frá því að bankakerfið hrundi
fyrir rúmu ári. Fyrirtækin og heim-
ilin lepja dauðann úr skel, eins og
stjórnarandstaðan hefur verið
ólöt að benda á. Það kemur
því óneitanlega ánægjulega
á óvart að þrátt fyrir þessa
erfiðu tíma tókst frambjóð-
endum Sjálfstæðisflokksins
að nurla saman 45 milljónum
króna í styrki frá einstakling-
um og fyrirtækjum fyrir
prófkjör flokksins í vor.
Það er vel af sér vikið
á tímum þar sem
enginn má sjá af
krónu.
Fjarverandi
Ólafur F. Magnússon borgarfulltrúi
ætlaði að leggja fram tillögu á fundi
borgarstjórnar í gær um að Hanna
Birna Kristjánsdóttir borgarstjóri segði
af sér fyrir spillingu. Tillögunni var
aftur á móti ekki hleypt á dagskrá
fundarins. Ólafur gat ekki mót-
mælt því þar sem hann var
ekki á fundinum. Sjálfsagt
hefur hann haft gildar og
góðar ástæður fyrir fjarveru
sinni, en hefði ekki verið ráð
fyrir Ólaf að bíða með
jafn afdrifaríka
tillögu þar til
hann gæti
fylgt henni
sjálfur eftir
af festu?
Ekkert svar
Stefán Jón Hafstein Malavíkrati sendi
Katrínu Júlíusdóttur, flokkssystur
sinni og iðnaðarráðherra, tóninn í
opnu bréfi í Fréttablaðinu. Tilefnið
var fyrirhugað álver í Helguvík. Stefán
Jón lagði þrjár spurningar fyrir
Katrínu: Hvaða virkjanir ættu
að sjá álverinu fyrir orku?;
hversu mikið afl yrði eftir á
suðvesturhorninu fyrir aðra
stóriðju?; og hversu mörg
fjöregg Katrín teldi rétt að
hafa á einni körfu. Enn
hefur ekki heyrst bofs
frá Katrínu út af þessari
grein. Sennilega vill
hún undirbúa svarið
vel.
bergsteinn@frettabladid.isS
ú niðurstaða að kröfuhafar eignist 87 prósent hlutafjár
í Arion banka er ánægjuleg.
Íslenski hluti gamla Kaupþings er þar með kominn að
langstærstum hluta í eigu kröfuhafa bankans, eins og
gildir einnig um íslenska hluta gamla Glitnis, Íslands-
banka, sem kröfuhafar hafa samið um að eignast í 95 prósenta
hlut.
Ríkið er því í þann mund að losna við ábyrgðina á þessum
tveimur bönkum, sem það axlaði síðasta haust, þegar það tók
yfir rekstur stóru bankanna með neyðarlögunum. Eftir sem áður
situr ríkið uppi með svarta Péturinn í stokknum, Landsbankann
með Icesave innanborðs, um ófyrirséða framtíð. En það er önnur
og sorglegri saga.
Örlög hinna bankanna vekja vonir um að hér sé loks að skapast
skilyrði til að afgreiða ýmis mikilvæg mál.
Hafi einhver talið að ríkið væri rétti aðilinn til að reka banka,
þá ætti reynslan undanfarna mánuði að vera upplýsandi kennslu-
stund um annað.
Stjórnendur bankanna hafa hikstað frammi fyrir ýmsum snún-
um úrlausnarmálum. Þar á meðal eru ákvarðanir um afskrift-
ir skulda, mögulegar yfirtökur og endursölu á skuldsettum en
góðum félögum, eða hvort eigi að senda þau í gjaldþrot sem ekki
eru lífvænleg.
Þetta hik bankastjórnendanna er skiljanlegt. Þeir hafa hvorki
haft bakland né skýra pólitíska leiðsögn um hvernig á að halda á
málum. Hættan í þessari stöðu er að allsherjar doði leggist yfir
athafnalífið, líkt og gerðist í Japan á hinum svokallaða týnda
áratug í kjölfar kreppunnar þar fyrir um tuttugu árum.
Íslenskt athafnalíf hefur verið í raunverulegri hættu með að
verða sömu örlögum að bráð.
Rekstur banka á að byggjast á viðskiptalegum forsendum.
Þegar ríkið á í hlut er hins vegar hættan á að forsendurnar verði
pólitískar, eins og við Íslendingar höfum beiska reynslu af frá
fyrri tíð.
Aðkoma kröfuhafa að rekstri Arion banka og Íslandsbanka
dregur úr þessari hættu. Það skiptir einnig verulegu máli að
útlend fjármálafyrirtæki eru fyrirferðarmikil í báðum tilvik-
um.
Þessir erlendu aðilar eiga mikilla hagsmuna að gæta að hag-
kerfi landsins taki sem fyrst við sér því þar með eykst verðmæti
þeirra í bönkunum.
Innkoma útlendinganna ætti að sama skapi að efla traust á
íslensku bönkunum. Þeir eru ekki hluti af okkar þéttriðna sam-
félagi, ættmenna, vina og fjandmanna. Fyrir þeim vakir að ná
sem mestum heimtum af eignum sínum hér á landi.
Í því ljósi og engu öðru mun þurfa að skoða þær ákvarðanir sem
verða teknar innan bankanna. Það verður hressandi nýbreytni.
Kröfuhafar taka við stjórn Arion banka.
Viðskiptalegar
forsendur
JÓN KALDAL SKRIFAR