Fréttablaðið - 05.12.2009, Blaðsíða 32

32 5. desember 2009 LAUGARDAGUR
T
ímabundin ráðning
Finns Sveinbjörnsson-
ar í starf bankastjóra
Arion banka (sem þar
til fyrir skömmu hét
Nýja Kaupþing) renn-
ur út um áramót. Finnur segir
framtíðina óráðna, en sér þó fyrir
sér starf í fjármálageiranum. „Ekki
vantar verkefnin á þeim vettvangi,“
segir hann. Ólíkt þeim bankastjór-
um sem kallaðir voru til starfa á
undan honum, Elínu Sigfúsdóttur í
Nýja Landsbankanum og Birnu Ein-
arsdóttur í Íslandsbanka, voru ekki
ákvæði í ráðningarsamningi Finns
um greiðslur á uppsagnarfresti.
„Þetta er búið um mánaðamótin,“
segir hann glaðbeittur.
Eftir endurreisn bankanna í
fyrrahaust segir Finnur í raun hafa
komið sér þægilega á óvart hversu
mikill friður hafi fengist fyrir
væng stjórnmálanna. Eigendavald-
ið hafi legið hjá ríkisstjórninni og
þótt handhafi eignarhlutarins hafi
verið í fjármálaráðuneytinu þá
heyri málefni bankanna undir fleiri
ráðuneyti. „Efnahags- og viðskipta-
ráðuneytið fer með málefni fjár-
málamarkaðarins og félagsmála-
ráðuneytið kemur að íbúðalánum.
Þessir aðilar hafa ekki beitt valdi
sínu en ég átti satt að segja von á
því þegar ég tók að mér þetta starf
að ég myndi heyra miklu meira í
þingmönnum og ráðherrum þar sem
þeir væru að biðja um eitthvað fyrir
sína umbjóðendur, en það hefur
ekki verið,“ segir hann og telur
stjórnmálamenn kannski orðna
meðvitaða um að slík afskipti séu
óæskileg. „Einhverjar sögusagnir
sem verið hafa á kreiki um að ráð-
herrar hafi verið á vappi og beitt
sér í 1998/Haga-málinu eru bara
rangar. Við Gylfi Magnússon [við-
skiptaráðherra, innsk. blm.] höfum
talast við í örfá skipti og alls ekki
um einstök mál, heldur fremur að
við höfum verið að kynna almennt
fyrir honum hvernig við ætluðum
að fara í þessi skuldavandamál
fyrir tækja og heimila. Sama gildir
um fjármálaráðuneytið og enginn
þrýstingur á einn eða annan veg.“
Bankarnir eiga þátt í hruninu
Um leið segir Finnur að stjórnir
bankanna þriggja sem kosnar voru
á Alþingi og áttu framan af að endur-
spegla einhvern pólitískan vilja,
hafi í raun ekki fengið mjög skýr-
ar leiðbeiningar um til hvers væri
ætlast af bönkunum. „Eftir því sem
ég kemst næst var jú talað um að
starfrækja ætti bankana á viðskipta-
legum forsendum og að helsta verk-
efnið væri að endurvinna traust á
bönkunum meðal þjóðarinnar. Og
þetta voru eiginlega einu leiðarljósin
sem stjórnirnar fengu.“ Finnur segir
hins vegar líka ljóst að bankarnir
hafi ekki átt sterkt bakland í pólitík-
inni. „Þegar bankarnir hafa lent
í deilumálum þá hafa stjórnmála-
menn annaðhvort farið í hóp gagn-
rýnenda, eða þagað þunnu hljóði.
Bankarnir hafa því lítinn stuðning
átt í stjórnmálunum.“ Gylfi Magnús-
son viðskiptaráðherra og Steingrím-
ur J. Sigfússon fjármálaráðherra
segir Finnur þó að hafi gætt sín í
umfjöllun um bankana. „En sumir
stjórnmálamenn hafa stundum
verið mjög glannalegir í yfirlýsing-
um, og horfi ég þar til mála á borð
við lögbannsmálið og Hagamáls-
ins,“ segir hann, en hörð viðbrögð
vakti í sumar þegar Nýja Kaupþing
fór fram á lögbann á fréttaflutn-
ing upp úr lánagögnum bankans
sem lekið hafði verið á WikiLeaks-
vefinn og þá hafa allnokkrir orðið til
að tjá sig um hvernig bankinn ætti
helst að haga málum vegna skulda-
mála félags Jóhannesar Jónssonar
(í Bónusi), 1998, sem á Haga. „Ég
held að þessi banki verði ekki sak-
aður um að læðast með veggjum.
Við höfum verið reiðubúin að taka
okkar ákvarðanir og vindhviðurn-
ar í kjölfarið. Það hefði alveg verið
hægt að fara í felur og taka sem
fæstar ákvarðanir. Það höfum við
ekki gert.“
Almennt segir Finnur hins vegar
að vinnuumhverfi bankanna sé
erfitt. „Alveg ljóst er að stór hluti
almennings telur að bankarnir eigi
mjög stóran þátt í því hvernig hér
fór. Og af því fólk er að glíma við
erfiðar afleiðingar hrunsins þá er
tilhneiging til að kenna öðrum um
eigin ófarir eða erfiðleika sem við
er að glíma. Í gangi er því einhver
beiskja og vantraust og trúnaðar-
traust milli fólks og banka hefur
beðið skaða,“ segir hann og bætir
við að vitanlega sé erfitt fyrir
banka, líkt og hvaða fyrirtæki sem
er, að starfa í slíku umhverfi.
Finnur segist um leið hafa fulla
samúð með sjónarmiðum sem þess-
um. „Auðvitað er deginum ljósara
að bankarnir eiga sinn þátt í hrun-
inu, en um leið tel ég jafnljóst að
fleiri eiga þar sinn þátt. Þar eru
stjórnmálin, eftirlitsstofnanirnar
og aðstæður á alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum. Það spilar því
ýmislegt þarna inn í.“ Bankarnir
fái hins vegar ekki hlaupist undan
eigin ábyrgð á peningamarkaðs-
sjóðum, erlendum lánum og upp-
lifun fólks á stöðutöku þeirra gegn
krónunni og því geri ýmislegt að
verkum að almenningur telji bank-
ana bera mikla sök. „Og það er erf-
itt fyrir fólk að starfa í fyrirtæki
og finna fyrir slíku vantrausti og
beiskju.“
Vinna í Högum/1998
Neikvæðar tilfinningar í garð
bankanna segir Finnur hins vegar
hreint ekki algildar. Víða úti á
landi þar sem efnahagssveiflan
hafi verið minni en á höfuðborgar-
svæðinu, bæði þensla og niður-
sveifla, sé fólk afslappaðra. „Þetta
hef ég fundið í heimsóknum í
útibúin og í viðræðum við útibús-
stjórana. Það gekk minna á og því
minna rof núna.“
Tilfinningahiti og reiði í garð
bankanna segir Finnur hins vegar
að hafi haft ýmsar afleiðingar.
Þannig hafi bæði hann og aðrir
yfirmenn bankans fengið hótanir
og mörg dæmi séu um að stutt sé í
kveikiþræðinum hjá viðskiptavin-
um. „Ég held það endurspeglist í
erfiðri stöðu fólks sem sér kannski
fáar bjargir fram undan og upplifir
bankana sem ósveigjan lega í kröf-
um sínum. Það er ljóst að einhver
hópur í þjóðfélaginu telur eðli-
legt að einhver hluti skulda verði
afskrifaður. Að þessi tvöföldun
gengislánanna sé bara ósanngjörn
og fólk hafi alls ekki mátt reikna
með þessu og jafnvel að bank-
arnir hafi átt sök á þessu og þess
vegna sé réttlæti í afskriftum.
Býsna margir eru harðir í þessari
afstöðu. En síðan er sem betur fer
TEKINN TALI Á SKRIFSTOFUNNI Finnur Sveinbjörnsson, bankastjóri Arion banka, sem áður hét Nýja Kaupþing, segir banka oft
liggja vel við höggi í umræðunni því bankaleynd geri þeim ekki fært að bera hönd fyrir höfuð sér. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Bankarnir hafa ekki átt
sterkt bakland í pólitíkinni
Gremja og beiskja almennings í garð bankanna er eðlileg að mati Finns Sveinbjörnssonar, fráfarandi bankastjóra Arion banka.
Óli Kristján Ármannsson tók Finn tali í tilefni starfslokanna. Finnur segir úrvinnslu Arion banka vegna stórra fyrirtækja í greiðslu-
vanda klárast í vetur, en lengur taki að vinna úr málum þeirra smærri. Tímaspursmál sé hvenær stórum bönkum fækki í tvo.
Við sjáum fyrir okkur að öll
stærstu málin ættu að klárast í
vetur, en það taki langt fram á
árið 2010 að klára mál smærri og
meðalstórra fyrirtækja, einfaldlega vegna þess
að fjöldinn er meiri.
FRAMHALD Á SÍÐU 34
Eitt mál sem undir hefur kraumað allt frá hruni
bankanna er spurningin um hvernig verði farið
með lán sem starfsfólk Kaupþings hafi fengið
vegna kaupa á hlutabréfum í bankanum. Finnur
vill þó ekki meina að ákvarðanafælnin ein liggi
að baki því að ekki sé búið að taka á þeim
málum. „Það er alveg ljóst að þetta mál verður
erfitt, á hvorn veginn sem það endar. Málið snýr
þó með dálítið mismunandi hætti að starfs-
mönnum. Í sumum tilvikum ber fólk einhverja
persónulega ábyrgð, stundum eru bara bréfin að
veði og í öðrum málum eru það bréfin og aðrar
ábyrgðir. En að verulegu leyti snýst þetta um
þessa niðurfellingu á persónulegum ábyrgðum
sem stjórn gamla Kaupþings ákvað í september í
fyrra,“ segir hann og telur að verði það niður-
staðan að sú ákvörðun standi þá geti komið til
skattskylda vegna eftirgjafar þessara tekna sem
gæti því orðið fólkinu fjárhagslega þungbær.
Málið segir Finnur því að sé erfitt bæði inn
á við og út á við fyrir bankann og það geti
auðvitað valdið ákveðnu hiki í að taka á því. Við
bætist svo að bankinn hafi viljað fá skorið úr um
mögulegar skattalegar afleiðingar fyrir bankann
vegna ákvörðunarinnar sem tekin verður. Því
hafi verið ákveðið að óska eftir bindandi áliti
frá Ríkisskattstjóra um þau mál. „Fyrir mig sem
stjórnanda þessa fyrirtækis skiptir máli að fá þær
upplýsingar og vonandi fæst niðurstaða sem
fyrst. Síðan kom líka upp að hluthafi í gamla
Kaupþingi vísaði því til sérstaks saksóknara
hvort ákvörðun stjórnarinnar um niðurfellingu
persónulegu ábyrgðanna stæðist lög. Þar er því
óvissa uppi líka og ómögulegt að segja um hve-
nær embættið kemst að einhverri niðurstöðu,“
segir Finnur en kveðst um leið meðvitaður um
að allur málatilbúnaðurinn líti út eins og bankinn
vilji fresta því sem lengst að taka ákvörðun. „En
þarna eru ákveðnar skýringar og sjónarmið sem
skýra afstöðu bankans.“
ENN ER ÓVISSA UM PERSÓNULEGAR ÁBYRGÐIR VEGNA LÁNA TIL STARFSMANNA
Finnur Sveinbjörnsson var banka-
stjóri Sparisjóðabankans, sem síðar
var breytt í Icebank. Þar var honum
óvænt sagt upp störfum milli jóla
og nýárs árið 2007. Finnur hafði
þá starfað hjá bankanum frá
árinu 2002. Í ársbyrjun 2008 hóf
Finnur störf fyrir forsætisráðuneytið
sem nokkurs konar tengiliður
ráðuneytis ins við fjármálaheiminn.
Unnið var að samræmingu
aðgerða vegna alþjóðlegu lausa-
fjárkreppunnar. Stjórnvöld vildu
leggjast á árar vegna slæmrar
stöðu á mörkuðum, lausafjárskorts
og hás skuldatryggingarálag
íslenskra banka. 22. október í fyrra
var Finnur svo ráðinn bankastjóri
Nýja-Kaupþings.
STUTT ÁGRIP