Fréttablaðið - 09.12.2009, Page 46

30 9. desember 2009 MIÐVIKUDAGUR
menning@frettabladid.is
ath. á morgun kl. 17.
Guðfræðingar efna til samræðu um ný
og forn gildi í kjölfar hrunsins á Sólon
í Bankastræti í framhaldi af skrifum
á vef og í dagblöðum: Anna Sigríður
Pálsdóttir, Arnfríður Guðmundsdóttir,
Baldur Kristjánsson, Hjalti Hugason,
Pétur Pétursson, Sigrún Óskarsdóttir,
Sigurður Árni Þórðarson og Sólveig
Anna Bóasdóttir íhuga og bjóða til
samræðu um eftirfarandi efni: Á hvaða
leið er íslenska þjóðin?
> Ekki missa af
síðustu sýningu Möguleikhúss-
ins á Aðventu sem byggir á
frægri sögu Gunnars Gunnars-
sonar. Sýningin er í kvöld í
Gerðubergi og hefst kl. 20.
Pétur Eggerz stendur einn á
sviðinu og flytur okkur hina
makalausu sögu af smalanum
sem leitar kinda í öræfunum á
aðventu.
Út er komin á forlagi
Æskunnar bókin Allir í leik
– söngvaleikir barna eftir
Unu Margréti Jónsdóttur.
Er þetta fyrra bindið af
tveimur sem Una Margrét
hefur unnið að í nær áratug.
Verður verkið sem nú er
að hálfu orðið aðgengilegt
að teljast ein merkilegasta
rannsókn sem hér hefur
verið unnin um árabil.
Mörgum eru í minni þættir Unu
Margrétar um barnaleiki sem
báru sama nafn og nýútkomin bók
hennar, Allir í leik, en Una hefur
um árabil starfað sem dagskrár-
gerðarkona á hljóðvarpi Ríkis-
útvarpsins. Fyrr á þessu ári vann
hún langa og merkilega þáttaröð
um íslenskar revíur og var þar
margt nýtt efni dregið saman um
sögu íslensku revíunnar. Þættina
um barnaleikina tók hún saman
2004, en rannsóknir sínar á sjálf-
sprottnum leikjum íslenskra barna
hóf hún 1999. Þegar í upphafi ein-
skorðaði Una rannsókn sína við
leiki með söng eða taktföstum
texta eða ljóðum. Una hefur í söfn-
un sinni lagt könnun fyrir hálft
sjötta hundrað barna dreift um
landið. Þá hefur hún lagt könnun
sína fyrir á þriðja hundrað ungl-
inga og þar náð aftur til kynslóð-
anna sem fæddust á áratugnum frá
1980 til 1989. Hún hefur líka rætt
við á fimmta hundrað fullorðinna
og var sá elsti 98 ára. En sá elsti
sem leyfði henni að hljóðrita söng
sinn var 103 ára, en söfnunin bygg-
ist ekki síst á hljóðritun og nótna-
setningu leikjanna. Þá hefur hún
leitað í safn Árnastofnunar til að
finna þar eldri hljóðritanir á leikj-
um.
Una segir í formála síns merki-
lega verks að hún takmarki rann-
sóknirnar við þá leiki sem börn
iðka á skólaaldri, það er að segja
þegar þau eru 6 til 13 ára. Hún
vill takmarka sig við þá leiki sem
börn leika af sjálfsdáðum, ekki
það sem þeim er gert að leika, til
dæmis í leikskólum. Hún sleppir
barnagælum sem sungnar eru
fyrir börn og söngvum úr félags-
deildum hreyfinga á borð við
sunnudagaskóla og skáta.
Una Margrét komst að því við
upphaf vinnu sinnar að lítið hafði
verið gert að því að hljóðrita leiki
barna markvisst. Hallfreður Örn
Eiríksson lét hljóðrita leiki barna
á 7. áratugnum en hann og Una
feta stig sem nær langt aftur; Arn-
grímur lærði og Jón í Grunna-
vík viku að barnaleikjum í sínum
ritum en höfuðverk í skráningu
leikja barna er safn Ólafs Davíðs-
sonar, Íslenskar gátur, skemmtan-
ir, vikivakar og þulur sem kom út
á árunum 1887-1903 en var gefið
út öðru sinni ljósprentað seint á
liðinni öld. Una nefnir einnig til
safn Halldóru Bjarnadóttur frá
1917, Kvæði og leikir handa börn-
um. Hún gerir ítarlega grein fyrir
könnun sinni, hvaða leiki hún vildi
kanna og hvar viðtölin voru tekin.
Þá fór hún í rannsóknaferðir til
Færeyja, Grænlands og Bandaríkj-
anna: til eyju berast leikir víða að.
Það er ekki síst verðmætið í verki
Unu Margrétar að hún birtir texta,
lagsetur leikinn og lýsir honum og
rekur uppruna hans. Er verk henn-
ar því mikilvæg viðbót í íslenska
menningarsögu sem hér hefur verið
mörgum hulin, vitað var af henni
án þekkingar um samhengi og eðli.
Þá fylgja í mörgum tilvika myndir
af börnum í leik frá fyrri tíð.
Rannsókn sína vann Una Mar-
grét með styrk ýmissa stofnana og
sjóða, en mest er um vert að hér
hefur hún sjálf lagt allt til, tíma,
þrek og áhuga svo aðdáun sætir.
Bókin er 278 síður að stærð og er
von til að stutt verði í útgáfu seinna
bindis verksins en þar verða á boð-
stólum „orðagaman með leikfangi,
framburðarleikir og andþraut-
ir, spil með texta í bundnu máli,
ýmsir söngvaleikir fram komnir
eftir 1950, jólaleikir, öskudags-
söngvar, stríðnissöngvar, afbak-
anir, smákviðlingar, töfraþulur og
úrtalningarromsur“. Gullkistan er
því aðeins opnuð um hálft hólf.
pbb@frettablaðið.is
GEYMI ÉG HRINGINN
MENNING Una Margrét Jónsdóttir dagskrárgerðarkona og safnari hefur skilað merki-
legu verki um barnaleiki í nýrri bók sem komin er út í fyrra bindi. FRÉTTABLAÐIÐ/HARI
Tíundu aðventutónleikar Domus vox
verða haldnir í kvöld og á föstudags-
kvöldið í Hallgrímskirkju. Sönghúsið
eða Domus vox hýsir marga kóra
sem starfa þar undir stjórn Margrétar
Pálmadóttur söngstjóra og söng-
menntafrömuðar. Yfirskrift tónleik-
anna er Hátíð er ný og er öllu til
tjaldað af þessu tilefni. Á tónleikunum
koma fram 180 söngkonur á öllum
aldri – úr Stúlknakór Reykjavíkur og
kvennakórunum Cantabile og Vox
feminae og flytja margar af okkar
fallegustu aðventu- og jólaperlum.
Stjórnandi tónleikanna er Margrét J.
Pálmadóttir og einsöngvari með kór-
unum er Hanna Björk Guðjónsdóttir
sópran. Eydís Franzdóttir leikur á óbó,
Sigurður Halldórsson á selló og
Antonia Hevesi þenur orgelið.
Kvennakórafans í kvöld
MARGRÉT PÁLMADÓTTIR FRÉTTABLAÐIÐ/HARI
Fátt er betur til þess fallið en
hátíðleg tónlist til að koma manni
í jólaskap. Ekkert lát er á tónleik-
um sem tengjast jólahaldinu þessa
dagana enda hafa tölvísir menn
skotið á að hátt í fimmtíu þúsund
miðar verði í boði á hátíðartón-
leikum um allt land á aðventunni.
Stærsta hljómsveit landsins lætur
ekki sitt eftir liggja þó að sumir úr
henni séu á hlaupum um allan bæ
til að létta undir hjá öðrum flytj-
endum, kórum og einsöngvurum: Á
aðventutónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitar Íslands á föstudagskvöldið
kl. 19.30 hljómar hátíðleg jólatón-
list frá ýmsum tímum í flutningi
tveggja af okkar fremstu söngvur-
um. Bach, Handel, Corelli, Mozart,
Adolphe Adam og Sigvaldi Kalda-
lóns eiga allir sinn skerf á þessari
hátíðlegu og jólalegu efnisskrá.
Ingibjörg Guðjónsdóttir er ein
af fremstu sópransöngkonum
landsins og hefur bæði gullfallega
rödd og heillandi sviðsframkomu.
Hún hefur verið fulltrúi Íslands
á tónlistarhátíðum víða um heim
og fyrir nokkrum árum kom út
hljómdiskur þar sem hún syngur
aríur eftir Mozart við undirleik
Sinfóníuhljómsveitar Íslands.
Gissur Páll Gissurarson er einn
efnilegasti íslenski tenórinn af
yngri kynslóðinni. Hann nam í
Bologna á Ítalíu og síðan í einka-
tímum hjá Kristjáni Jóhannssyni.
Gissur hefur sungið við fjölmörg
óperuhús meðal annars á Ítalíu og
í Þýskalandi og hefur hlotið fjölda
verðlauna fyrir söng sinn.
Á efnisskránni eru kunnar
aríur úr Messíasi Händels og Jóla-
óratoríu Bachs; Jólakonsertinn
eftir Corelli, Maríusöngvar og Ó,
helga nótt. Stjórnandi á tónleikun-
um er Daníel Bjarnason. - pbb
Aðventutónleikar
Sinfóníunnar
TÓNLIST Ingibjörg Guðjónsdóttir sópran
syngur á aðventutónleikum Sinfóníunn-
ar á föstudagskvöldið. FRÉTTABLAÐIÐ/.HEIÐA
Þjóðmenningarhúsið státar af eitt
hundrað ára langri, nánast sam-
felldri og afar dýrmætri menn-
ingarsögu. Til að minnast 100 ára
afmælisins á þessu ári var ákveð-
ið að unnin yrði bók sem varpaði
ljósi á hönnunar- og byggingasögu
hússins og setti tilurð þess og aldar-
langa starfsemi í sögulegt sam-
hengi. Síðar var leitað til Eggerts
Þórs Bernharðssonar sagnfræðings
og honum falin ritstjórn. Þeir Guð-
mundur Hálfdanarson prófessor
og Pétur H. Ármannsson arkitekt
rita höfuðgreinarnar og fræðilega
burðarása verksins og Þórunn Sig-
urðardóttur bókmenntafræðingur
leiðir lesendur í vissu um nöfnin
sem greypt eru á útveggi hússins.
Verkið hefur og að geyma grein
eftir ritstjóra og ýmsan fróðleik
tengdan húsinu og starfseminni úr
tímans rás í samantekt hans.
Birt eru brot úr verkum rithöf-
undanna Halldórs Laxness, Agnars
Þórðarsonar, Berglindar Gunnars-
dóttur, Péturs Gunnarssonar, Sig-
rúnar Davíðsdóttur og Þórunnar
Valdimarsdóttur, sem öll geyma
frásagnir úr húsinu.
Kveðjur eru frá núverandi
forsvarsmönnum safnanna sem
voru hér til húsa, þeim Ingibjörgu
Sverrisdóttur landsbókaverði Ólafi
Ásgeirsyni þjóðskjalaverði, Helga
Torfasyni, safnstjóra á Náttúru-
minjasafni Íslands, Jóni Gunnari
Óttóssyni, forstjóra Náttúrufræði-
stofnunar Íslands og Margréti Hall-
grímsdóttur þjóðminjaverði.
Á seinni hluta tíunda áratugar
fyrri aldar fóru fram gagngerar
endurbætur á húsinu sem grund-
völluðu upphaf Þjóðmenningarhúss-
ins árið 2000 og Ögmundur Skarp-
héðinsson arkitekt greinir frá.
Fjöldi mynda birtist í bókinni úr
myndabönkum hér á landi, meðal
annars úr Ljósmyndasafni Íslands
og Ljósmyndasafni Reykjavíkur, en
einnig erlendis. Dreifing er á hönd-
um forlagsins Crymogea og verð-
ur bókin til sölu í bókaverslunum,
í Þjóðmenningarhúsinu og í safn-
búðum Þjóðminjasafns Íslands og
Listasafns Íslands. - pbb
Bók um sögu Safnahússins
MENNING Stórbók er komin út um
Þjóðmenningarhúsið eins og það er
kallað nú en lengst af var það kallað
Safnahúsið.
Tilboð kr. 25.950*
Nýja S2120 ryksugan frá Miele er lágvær, létt, kraftmikil og með
stórum poka. Parketbursti að andvirði kr. 9.220 fylgir frítt með.
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Sparaðu með Miele
Þú sparar
kr. 9.220
Kynntu þér málið hjá sölumönnum Eirvíkur
*tilboð gildir á meðan birgðir endast.