Fréttablaðið - 16.12.2009, Blaðsíða 32

32 16. desember 2009 MIÐVIKUDAGUR
UMRÆÐAN
Júlíus Vífill Ingvarsson
skrifar um skipulags-
mál
Vinna stendur nú yfir við mótun nýs aðal-
skipulags fyrir Reykja-
vík sem nær til tímabils-
ins 2010 til 2030, með
framtíðarsýn allt til árs-
ins 2050. Mikil áhersla er lögð á
samráð við íbúa og hagsmunaaðila
í þessari vinnu og það er því eink-
ar ánægjulegt að yfir 500 íbúar
skuli hafa lagt leið sína í opin hús
í öllum 10 hverfum borgarinn-
ar á vegum Skipulags- og bygg-
ingasviðs Reykjavíkur, sem nú er
nýlokið.
Marktæk áherslubreyting
Afrakstur þessara stefnumóta eru
yfir 1.500 hugmyndir og ábending-
ar frá borgarbúum um það sem
betur má fara í skipulagsmálum
Reykjavíkur. Of langt mál væri
að telja upp allar þær hugmynd-
ir sem komu fram í opnu húsunum
en almennt tel ég mig geta full-
yrt að þar megi greina marktæka
áherslubreytingu frá gildandi
skipulagi, sem lýsir sér e.t.v. best
í fráhvarfi frá stórborgar-
brag yfir í þorpsbrag þar
sem áhersla er lögð á nær-
umhverfið og fjölskyldu-
og vinatengsl.
Almennt er lagt upp
úr því að efla kjarna-
starfsemi í hverju hverfi,
tryggja umferð gangandi
vegfarenda og hjólreiða-
fólks innan hverfa og efla
aðstöðu til íþrótta og úti-
veru. Þá nefndu margir
að efla þyrfti verslun í hverfunum
og varð sumum tíðrætt um end-
urkomu kaupmannsins á horninu.
Það kom líka ánægjulega á óvart
hversu umhugað íbúum er almennt
um að hlúa að, vernda og varðveita
byggðina í borginni og skila henni
með sóma til næstu kynslóðar.
Tillaga að nýju aðalskipulagi á
næsta ári
Næstu skref í aðalskipulagsvinn-
unni eru að skipulagssérfræðing-
ar borgarinnar og stýrihópur um
endurskoðun aðalskipulagsins,
skipaður fulltrúum allra flokka
í borgarstjórn, skoða gaumgæfi-
lega þessar hugmyndir og vefa
úr þeim og öðrum áhugaverðum
ábendingum tillögu að nýju aðal-
skipulagi, sem gert er ráð fyrir að
kynnt verði formlega þegar líður
fram á næsta ár. Þá gefst borgar-
búum aftur tækifæri til að koma
með athugasemdir og ábending-
ar, lögum samkvæmt, áður en til-
laga að nýju aðalskipulagi fer til
afgreiðslu borgaryfirvalda.
Leggðu þitt af mörkum
Hægt er að skoða allar hugmynd-
irnar sem fram komu í opnu hús-
unum eftir hverfum á verkefnavef
aðalskipulagsins, www.adalskipu-
lag.is. Þar geta líka íbúar sem ekki
höfðu tök á því að sækja hverfa-
fundina líka komið á framfæri
hugmyndum sínum og ábending-
um í skipulagsmálum.
Reykvíkingar, það er núna sem
þið hafið tækifæri til að móta
framtíðina!
Höfundur er formaður skipulags-
ráðs og stýrihóps um endurskoð-
un aðalskipulags.
Vel heppnuð opin hús
í hverfum borgarinnar
Það kom líka ánægjulega á
óvart hversu umhugað íbúum
er almennt um að hlúa að,
vernda og varðveita byggðina
í borginni og skila henni með
sóma til næstu kynslóðar.
JÚLÍUS VÍFILL
INGVARSSON
UMRÆÐAN
Guðlaugur Sverrisson
skrifar um Orkuveitu
Reykjavíkur
Í þeim hremmingum sem íslenskt efnahags-
líf gengur í gegnum eru
ekki mörg fyrirtæki sem
hafa styrk til þess að ráð-
ast í atvinnuskapandi fjárfesting-
ar. Stór hluti atvinnureksturs í
landinu hefur orðið fyrir þvílík-
um áföllum að stjórnendur halda
að sér höndum og fyrir vikið verð-
ur samdráttur meiri en ella.
Efnahagur OR varð vissulega
fyrir ágjöf við hrun krónunn-
ar. Fyrirtækið hefur engu síður
styrk til að taka þátt í arðsömum
fjárfestingum sem skapa þúsund-
um atvinnu og fyrirtækinu traust-
ar gjaldeyristekjur næstu ára-
tugi. Alþjóðleg fjármálafyrirtæki
treysta OR til að fara skynsamlega
með lánsfé. OR var fyrsti íslenski
aðilinn sem tókst að endurvinna
slíkt traust eftir hrun.
Þau verkefni, sem OR hyggst
ráðast í, lúta að áframhaldandi
uppbyggingu jarðhitanýtingar á
Hengilssvæðinu. Á síðasta kjör-
tímabili R-listans var stefnan
mörkuð um þessa uppbyggingu,
sem nú er fylgt eftir. Lúta
þær jafnt að öflun orku í
formi heits vatns fyrir
hitaveitu höfuðborgarbúa
og framleiðslu raforku
fyrir uppbygginguna á
Grundartanga og í Helgu-
vík. Þessar framkvæmdir
eru ein af forsendum efna-
hagsáætlunar ríkisstjórn-
arinnar og hefur ríkt nán-
ast einhuga samstaða
innan stjórnar OR um þessi mál.
Þessar ákvarðanir, sem teknar
voru á síðasta kjörtímabili, hafa
kostað mikla fjármuni. Þeir komu
úr rekstri OR og það sem á vant-
aði var tekið að láni á hagstæðum
kjörum erlendis. Við gengishrun
krónunnar hafa þessi lán hækkað
umtalsvert í krónum talið. Á móti
kemur vitaskuld, að þær erlendu
tekjur, sem fjárfestingar afla, hafa
líka hækkað verulega í krónum,
m.ö.o. hafa eignirnar líka aukið
verðmæti sitt í krónum talið.
Það er full ástæða til að taka
stöðu fjármagnsfreks atvinnu-
rekstrar hér á landi alvarlega.
Hins vegar er ástæðulaust að níða
niður þann rekstur sem þó hefur
afl og þrótt til að byggja upp á
þessum niðurskurðartímum. Þótt
maður sé í framboði.
Höfundur er stjórnarformaður
Orkuveitu Reykjavíkur.
Styrkur Orkuveitunnar
GUÐLAUGUR
SVERRISSON
UMRÆÐAN
Ingibjörg Þórhallsdóttir skrifar um
starfsendurhæfingu
Flestir fara aftur til vinnu eftir veik-indafjarvist, án aðstoðar. Árlega fá
þó um það bil þúsund nýir einstaklingar
örorkubætur hjá Tryggingastofnun og líf-
eyrissjóðum. Með réttum stuðningi hefðu
margir þessara einstaklinga aldrei orðið
öryrkjar, en oft má rekja örorku til þess
að eitthvað hafi farið úrskeiðis í leiðsögn eða ráð-
gjöf til einstaklingsins meðan á veikindum stóð,
til umhverfisþátta eða til illa ígrundaðra laga og
reglugerða.
Starfsendurhæfingarsjóður
Starfsendurhæfingarsjóður, VIRK, var stofnað-
ur að frumkvæði aðila vinnumarkaðarins til að
aðstoða þá sem eru veikir, oft eða lengi, við að
vera í eða komast aftur í vinnu og minnka þar með
nýgengi örorku. Fyrirmyndin er sótt bæði til Norð-
urlanda og annarra þjóða, en útfærslan er íslensk.
Í stjórn sjóðsins sitja fulltrúar samtaka eins og
ASÍ, BSRB og BHM, atvinnurekenda og ríkis.
Starfsendurhæfing er þverfaglegt ferli og bygg-
ir á samvinnu einstaklinga, ráðgjafa, atvinnurek-
enda, heilsugæslu og ýmissa fagaðila. Henni ætti
ekki að rugla saman við læknisfræðilega endur-
hæfingu sem fer fram innan heilbrigðiskerfisins.
Atvinnurekendur, bæði í einkageiranum og
þeim opinbera, greiða iðgjald í sjóðinn fyrir hvern
launamann. Sjóðurinn er stefnumótandi fjármögn-
unaraðili í starfsendurhæfingu og greiðir fyrir
fjölþætt úrræði sem ekki eru fjármögnuð af opin-
berum aðilum. Hugmyndafræði sjóðsins byggir á
snemmbærri íhlutun, atvinnutengingu og jafn-
ræði. Til að tryggja jöfnuð í aðgengi er þjónustan
um allt land og notendum að kostnaðarlausu. Nú
starfa 18 ráðgjafar í starfsendurhæfingu á vegum
stéttarfélaga.
Ráðgjafar í starfsendurhæfingu
Fyrir flesta er endurkoma til vinnu eftir veikindi
eftirsóknarverð, en margir upplifa heilsufarsleg-
ar, persónulegar eða félagslegar hindranir sem
gera þeim það erfitt. Þessum einstaklingum er
mikilvægt að hafa aðgang að ráðgjafa í starfsend-
urhæfingu. Hann vinnur með einstaklingnum í
veikindum og hvetur hann til dáða, metur þarf-
ir hans og tækifæri, fylgir málum eftir, samhæfir
störf ólíkra úrræðaaðila og greiðir fyrir þjónustu
þeirra. Fyrst og fremst er leitað að leiðum fram
hjá hindrunum sem einstaklingurinn upp-
lifir gegn því að fara aftur í vinnu.
Fyrir utan að byggja á einstaklings-
bundnu mati er lögð áhersla á fjölþætt
persónuleg, heilsutengd eða atvinnutengd
úrræði sem hjálpa einstaklingnum að kom-
ast sem fyrst aftur til starfa og helst hjá
sama atvinnurekanda. Þetta þarf að ger-
ast í samvinnu allra hlutaðeigandi aðila
og gerir kröfu um að brugðist sé fljótt við
langtíma veikindafjarvistum og tíðum
skammtíma fjarvistum.
Tíminn skiptir máli
Flestar rannsóknir sýna að því lengur sem ein-
staklingur er frá vinnu, því minni líkur eru á að
hann komist nokkurn tíma aftur í vinnu. Sam-
kvæmt breskum tölum eru langtíma fjarvistir
(>28dagar) frá vinnu u.þ.b. 20% allra veikinda-
fjarvista og eru þeir einstaklingar sem þar eru
að baki í áhættuhópi um varanlegt brotthvarf af
vinnumarkaði og í örorku. Undirbúningur að end-
urkomu til vinnu þarf því að hefjast samhliða nýt-
ingu langtíma veikindaréttar hjá atvinnurekanda
og í síðasta lagi við töku sjúkradagpeninga hjá
stéttarfélagi. Ef fyrirsjáanlegt er að einstakling-
ur verði meira en fjórar vikur samfellt frá vinnu
vegna veikinda, ætti hann að leita til ráðgjafa í
starfsendurhæfingu.
Frá því í haust hafa meira en 400 einstakling-
ar notið þjónustu ráðgjafa hjá stéttarfélögunum
og þeim einstaklingum fjölgar stöðugt sem nota
þessa þjónustu til að auðvelda sér endurkomu til
vinnu eftir veikindi.
Það er hagur okkar allra að gera allt sem
hægt er til að fólk með skerta starfsgetu vegna
heilsubrests eða fötlunar, geti samt verið í eða
farið aftur í vinnu. Auk stuðnings ráðgjafa og
sérfræðiþjónustu af ýmsu tagi leggur VIRK
áherslu á úrræði sem tengjast vinnu einstakling-
anna, enda skilar slíkt fyrirkomulag oft best-
um árangri. Ef í ljós kemur að atvinnutenging er
ekki vænleg er leitað annarra og oft tímafrekari
úrræða. Aðeins þegar fullreynt er að starfsend-
urhæfing muni ekki bera árangur ætti að skoða
möguleika á örorkubótum eða öðrum varanlegum
framfærsluúrræðum.
Framtíðarsýn okkar er að meira rými verði á
vinnumarkaði fyrir fólk með skerta starfsgetu og
að viðhorf og reglur í samfélaginu breytist til að
það verði mögulegt.
Höfundur er sérfræðingur hjá Starfsendurhæfing-
arsjóði. Nánari upplýsingar má finna á virk.is.
Úr veikindum í vinnu
INGIBJÖRG
ÞÓRHALLSDÓTTIR
Gram kæli- og frystiskápar.
Gram býður upp á notagildi, frábæra endingu og sígilt útlit
sem stenst tímans tönn. Fullkomin eldhústækjalína í hvítu, áli
eða stáli.
Fönix býður nú kæli- og frystiskápa frá Gram í meira úrvali en
áður af öllum stærðum og gerðum.
Fr
ys
tis
ká
pa
r
Kæ
lis
ká
pa
r
Kæ
li-
o
g
fry
st
is
ká
pa
r
Hátúni 6a . 105 Reykjavík . Sími 552 4420 . www.fonix.is
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki