Fréttablaðið - 18.12.2009, Blaðsíða 86

46 18. desember 2009 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Kristján Sveinbjörnsson skrifar
um fjármál Álftaness
Byggðin á Álftanesi, sem lengst af var lítið samfélag, hefur
síðustu áratugi stækkað margfalt.
Hröðust var uppbyggingin kring-
um nýliðin aldamót en þó hefur
varla verið ráðist í nýjar bygging-
ar íbúðarhúsa síðustu þrjú árin.
Mikil aldamótauppbygging kostaði sveit-
arsjóð verulega fjármuni sem slegnir voru
að láni að mestu erlendis. Nú blasir við að
sveitarsjóður Álftaness er að þrotum kom-
inn og eftir stendur spurningin um hvern-
ig það megi vera? Svarið felst í aldurs-
samsetningu íbúa sem lengi hefur verið
óhagstæð sveitarsjóði.
Álftanes er ungt samfélag þar sem um
19% íbúa eru á grunnskólaaldri á meðan
landsmeðaltalið er innan við 14%. Grunn-
skólinn er því hlutfallslega um 37%
stærri en meðaltal annarra sveitarfélaga.
Fræðslu- og æskulýðsmál eru stærstu
útgjaldaliðir sveitarfélaga. Á
Álftanesi námu þeir málaflokkar
934 milljónum á síðasta ári. Væri
sveitarfélagið nær meðaltali má
reikna með að kostnaðurinn væri
252 milljónum kr. lægri. Það er
nánast sú upphæð sem sveitarsjóð
skortir nú meðan útsvarstekjur
eru um 810 milljónir og fasteigna-
skattar um 75 milljónir. Skattar
íbúanna duga því ekki fyrir kostn-
aðinum af þessum mikilvægu
málaflokkum hvað þá öðrum rekstri.
Sveitarfélög landsins hafa jöfnunar-
sjóð til að jafna mismunandi stöðu sveitar-
félaga. Þrátt fyrir að lögbundið hlutverk
jöfnunarsjóðs sé að jafna út útgjöld
sveitar félaga gerir hann það aðeins að
litlu leyti gagnvart stærsta liðnum, hinum
lögbundnu fræðslumálum. Grunnur for-
sendna sjóðsins gagnvart grunnskólum
landsins er rammskakkur enda er hann
frá árinu 1996. Síðan hefur mikið vatn
runnið til sjávar og forsendur fyrir rekstri
grunnskóla hafa breyst verulega á 13
árum.
Jöfnunarsjóði sveitarfélaga er einnig
ætlað að tekjujafna sveitarfélög. Þar sem
Álftanes er 10. útsvarshæsta sveitarfélag
landsins á hvern íbúa, kemur nær ekkert
í þess hlut úr þeim hluta sjóðsins. Því fell-
ur Álftanes niður í 70. sæti af 78, þegar
reiknað er saman skatttekjur og jöfnunar-
sjóður. Þannig er ljóst að Jöfnunarsjóður
sveitarfélaga sinnir ekki lögbundnu hlut-
verki sínu gagnvart Álftanesi.
Nýleg frétt Fréttablaðsins sætir furðu.
Þar er haft eftir fulltrúa D-listans að
ástæða slæmrar fjárhagsstöðu sveitar-
félagsins sé nýbyggð sundlaug! Sú sérstæða
fullyrðing er í þokkabót rökstudd með
röngum tölum. Af óskiljanlegum ástæðum
hefur D-listinn á Álftanesi frá upphafi talið
byggingu nýrrar sundlaugar allt til for-
áttu, reyndi ítrekað að stöðva framkvæmd-
ir á byggingatíma og lét reyna á bygginga-
reglugerðir vegna opnunar rennibrautar
við laugina. Nú hefur D-listinn endurheimt
langþráð völd en þá ber svo við að hann
hafnar því að kynna og auglýsa þessa nýju,
glæsilegu aðstöðu. Tillaga þess efnis fæst
ekki tekin fyrir í bæjarráði.
Það er mótsagnakennt að hugsa til þess
að sami flokkur og hafði forgöngu um
hraða uppbyggingu íbúðarhúsnæðis fyrir
fjölskyldufólk skuli ekki hafa séð fyrir
aukna þörf á skólahúsnæði og annarri
grunnþjónustu s.s. til íþróttakennslu. Þó
tekur steininn úr að leggjast gegn úrbót-
um á því sviði með öllum tiltækum ráðum.
Meðan mikilvægast er að róa öllum
árum að því að sækja rétt sveitarfélags-
ins og leggja allt kapp á að efla tekjustofn-
ana, gefur nýi „starfhæfi“ meirihlutinn
hins vegar út opinberar yfirlýsingar um
að sveitarfélagið sé tæknilega gjaldþrota
og lokar þar með á alla lánafyrirgreiðslu.
Nú er svo komið að skuldabréfum í eigu
sveitar félagsins er ekki hægt að koma
í verð. Er verið að jarða sveitarfélagið
Álftanes endanlega með fjölmiðlavaldi?
Krafa Álftnesinga er skýr: rétta þarf
lögboðinn hlut Álftaness úr Jöfnunarsjóði
sveitarfélaga. Við krefjumst þess að eiga
tilverurétt sem sjálfstætt og barnvænt
samfélag.
Höfundur er bæjarfulltrúi á Álftanesi.
Sumir jafnari en Álftnesingar?
KRISTJÁN
SVEINBJÖRNSSON
UMRÆÐAN
Helga G. Guðjónsdótt-
ir skrifar um Lottó
Að undanförnu hefur verið nokkuð fjallað
í fjölmiðlum um Íslenska
getspá eða Lottóið. Tveir
menn hafa verið þar fyrir-
ferðarmiklir. Annar er
Eiður Guðnason, fyrrver-
andi alþingismaður og fyrrverandi
sendiherra, en hinn er Ágúst Guð-
mundsson, kvikmyndaleikstjóri
og núverandi forseti Bandalags
íslenskra listamanna. Ólíkt hafast
þeir að þessir heiðursmenn þó svo
að báðir telji að nú sé tími til kom-
inn að skipta lottóágóða Íslenskrar
getspár með öðrum hætti en verið
hefur því báðir hafa þeir mikinn
áhuga á að menningargeirinn fái
hlutdeild í ágóðanum af Lottóinu.
Starf ungmennafélagshreyf-
ingarinnar virðis ekki að þeirra
mati vera menning. Síðast þegar
ég vissi er mikið menningarstarf
unnið innan ungmennafélags-
hreyfingarinnar en ef til vill þarf
að upplýsa okkur sem þar störf-
um um hvað menning er. Ágúst
Guðmundsson er í hópi einstakl-
inga sem undanfarin ár hafa af
og til ritað greinar í fjölmiðla þar
sem krafist hefur verið hlutdeild-
ar „menningargeirans“ að ágóða
Lottósins. Það verður að segja
honum til hróss að hann er frek-
ar málefnalegur og upplýsandi
í skrifum sínu og fræðir lesend-
ur t.d. um hvernig skiptingunni
á lottó ágóða er háttað s.s. í Bret-
landi en alltaf þarf að gæta þess
þegar upplýsingar eru settar fram
að ekki sé verið að bera saman
epli og appelsínur. Það verður
ekki deilt á hann fyrir að vilja hag
bandalags íslenskra listamanna
sem mestan og leita allra leiða til
þess að styrkja það starf sem hann
er í forsvari fyrir. Það verður þó
að segjast að ef uppskeran úr eigin
garði er ekki ásættanleg er ekki
við hæfi að ætla þá að sækja það
sem á vantar í garð nágrannans.
Á framgöngu Eiðs Guðnasonar
er hins vegar erfitt að átta sig.
Hvað gengur honum til með mál-
flutningi sínum? Hann segist hafa
verið óánægður með þetta fyrir-
komulag sem lagt var til grund-
vallar í upphafi og sé það enn. Og
það þrátt fyrir að þetta fyrirkomu-
lag hafi gefist vel. Málflutningur
hans er í besta falli órökstuddar
fullyrðingar og dylgjur um hvern-
ig ungmennafélagshreyfingin ráð-
stafar þeim fjármunum sem hún
fær frá Íslenskri getspá og nægir
í þessu sambandi að vísa í full-
yrðingar Eiðs sem koma fram í
grein í Fréttablaðinu 2. og 10. sl. í
Kastljóssþætti Ríkissjónvarpsins
16. þessa mánaðar og í morgun-
þætti Bylgjunnar hinn 17. desem-
ber um að lottóágóðinn sé nýttur
í að greiða ofurlaun íþróttamanna
og í lóða- og hótelbrask í miðbæ
Reykjavíkur. Eiður virðist ekki
hafa kynnt sér hver hlut-
deild Ungmennafélag
Íslands er í ágóða Lottó-
sins sé tekið mið af skrif-
um hans og er rétt að láta
hann njóta vafans í því
efni heldur en að ætla
honum að fara vísvitandi
með rangt eða villandi
mál.
En til að upplýsa hann
og aðra lesendur er hlut-
deild UMFÍ 13,33% af hagnaði
Lottósins hverju sinni. Árið 2008
voru tekjur UMFÍ samtals af
Lottó kr. 74.194.931. Af þessari
upphæð renna 86% til sambands-
aðila út um allt land en 14% til
UMFÍ eða innan við 10 milljónir.
Að halda því fram að Ungmenna-
félag Íslands sem samanstendur
af 30 sambandsaðilum, yfir 300
félögum með á annað hundrað þús-
und félagsmenn alls staðar að af
landinu noti ágóðahlut sinn af lottó-
inu í lóðabrask og hótelrekstur er
svo fráleitt að það er ekki svara
vert enda dæma slík ummæli sig
sjálf.
Ungmennafélag Íslands er
stærsta og fjölmennasta sjálf-
boðaliðahreyfing á Íslandi og
þeir fjármunir sem hreyfingin er
studd með eru nýttir í ræktun lýðs
og lands og er starfið unnið af þús-
undum sjálfboðaliða.
Það var sannfæring Alþingis
þegar lögin um Íslenska getspá
voru sett og það er sannfæring
mín og fjölmargra annarra að
fjármunum sem varið er í íþrótta-
og ungmennafélagsstarf, þar með
talið lottófjármunum, sé skynsam-
leg ráðstöfun enda sýna rannsókn-
ir að slík starfsemi sparar útgjöld
til heilbrigðis- og félagsmála.
Ungmennafélag Íslands með alla
sína félagsmenn stendur fyrir
öflugri og mikilvægri starfsemi
meðal annars íþróttum, leiklist,
umhverfismálum, forvarnamálum
og er starfsemi ungmenna-
félagshreyfingarinnar talin ein af
grunnstoðum íslensks samfélags.
Ungmennafélag Íslands ásamt
ÍSÍ er langstærsta fjöldahreyf-
ing á Íslandi og um leið stærsta
barna- og unglingahreyfing lands-
ins. Fjármagnið sem við fáum frá
Íslenskri getspá hefur verið stór
póstur í okkar starfi.
Það er sárt til þess að vita að
maður sem hefur verið fulltrúi
íslenskrar þjóðar bæði innanlands
og utan ráðist með þeim hætti
sem hann hefur gert að öllu því
góða fólki sem hefur unnið og er
að vinna innan ungmennafélags-
hreyfingarinnar.
Um leið og ég óska Eiði og öllum
öðrum gleðilegra jóla vil ég bjóða
hann velkominn á þjónustumiðstöð
UMFÍ til að fræðast um starfsemi
ungmenna félagshreyfingarinnar.
Það verður okkur sönn ánægja að
gera honum grein fyrir því mikil-
væga starfi sem unnið er innan
UMFÍ og við erum svo stolt af.
Höfundur er formaður UMFÍ.
Fyrirmyndarlottó
HELGA G.
GUÐJÓNSDÓTTIR
Hlægilegur metingur dag-
blaðanna um lestur og traust
UMRÆÐAN
Hermann Þórðarson skrifar um dag-
blaðalestur
Stórblöðin Morgunblaðið og Frétta-blaðið hafa á undanförnum misser-
um þráttað um hvort blaðið sé vinsælla
og hvort blaðið njóti meira trausts hjá
þjóðinni. Mælikvarðinn sem notaður
er við þetta mat er einskis virði og ekki
marktækur.
Fréttablaðið mælir vinsældir sínar
í því hve margir lesa blaðið í samanburði við
Morgunblaðið. Fréttablaðið, eins og allir vita,
er frítt og dreift um allt land. Það er því ekkert
eðlilegra en að það blað sé meira lesið en blöð
sem eru seld eins og Morgunblaðið og DV.
Morgunblaðið heldur því fram að meirihluti
þjóðarinnar treysti því best. Hvernig er það mat
framkvæmt og á hvaða gögnum er það byggt?
Áskrifendum Morgunblaðsins hefur fækkað
verulega á undanförnum mánuðum. Það þýðir
ekki endilega að færri lesi það en áður.
Sumir vilja meina að fækkun áskrifenda
sé vegna aðkomu Davíðs Oddssonar að
blaðinu. Eitthvað gæti verið til í því en ég
held að aðalástæðan sé fyrst og fremst
versnandi hagur almennings í landinu
sem sparar það við sig sem hann getur
án verið. Og hvernig fær Morgunblaðið
út þessa niðurstöðu? Ekkert er eðlilegra
en að þeir sem enn kaupa Morgunblaðið
séu ánægðir með blaðið sitt og treysti því
best. En hve stór er sá meirihluti í raun
og veru?
Mér finnst að blöðin eigi að hætta þessum
fáránlega metingi því hann skiptir í reynd engu
máli. Sjálfur les ég öll blöðin og er áskrifandi að
Morgunblaðinu og DV. Ég vil ekki vera án neins
þeirra. Nota mætti það pláss í blöðunum sem fer
undir þessar steindauðu auglýsingar þeirra um
ágæti sjálfs síns, t.d. með auknu skemmtiefni
fyrir lesendur og auknum íþróttafréttum, en
þar standa Fréttablaðið og DV sig ekki nógu vel.
Fréttir af íþróttum kvenna eru oft fátæklegar
og þar er Morgunblaðið ekki undanþegið.
Þessari ósk er hér með komið á framfæri við
ritstjóra blaðanna.
Höfundur er fyrrverandi flugumferðarstjóri.
HERMANN
ÞÓRÐARSON
Mér finnst að blöðin eigi að hætta þessum
fáranlega metingi því hann skiptir í reynd
engu máli. Sjálfur les ég öll blöðin.