Vikan - 11.01.1962, Side 5

f fullri alvöru;
Æð gerft biö illa 09
(jotft hversrfft^slegt
Það er vitað mál, að sífelld endur-
tekning gerir hlutina hversdagslega.
Sjómanninum finnst til dæmis það
veður og sjólag hversdagslegt, sem
gengur fram af farþega í fyrsta
skiptið, sem hann kemst í kynni við
eitthvað annað en logn og blíðu i
hafi. Lögregluþjónum finnst það
framferði ölvaðra manna hversdags-
legt, sem reglusömum og heimakær-
um manni blöskrar. Þannig mætti
lengi telja.
Maður, sem gerir sér það að tóm-
stundahvild að lesa glæpasögur,
finnst minna um þótt hann lesi frétt-
ir af glæpum en hinum, sem lítur
aldrei í slíkar bókmenntir, jafnvel
þótt glæpasögulesandinn kunni að
furða sig eitthvað á því, ef fréttin
hermir að glæpurinn hafi verið
framinn i næsta nágrenni — en þá
furðar hann sig eingöngu á því, að
þetta og annað eins skuli þá líka
„geta gerzt hér“. Sé hann tiltölulega
þroskaður, þegar hann tekur til við
glæpasögulesturinn, er þó litil liætta
á að hann hafi nokkur önnur „deyf-
andi“ áhrif gagnvart glæpum á sjálf-
an hann.
Sama er að segja um þann, sem
mikið gerir að því að horfa á slikar
kvikmyndir. Glæpirnar, sem hann
sér þar framda kvöld eftir kvöld,
verða honum að vissu leyti hvers-
dagslegir, en sé um þroslcaðan áhorf-
anda að ræða, nær sjálf hugsunin,
sem liggur að baki glæpnum, aldrei
þeim tökum á honum að hún verði
honum hversdagsleg.
Aftur á móti gegnir allt öðru
máli, ef um er að ræða unga og ó-
þroskaða lesendur eða áhorfendur.
Þá getur sjálf hugsunin, sem á bak
við liggur, ekki aðeins orðið þeim
hversdagslegt fyrlrbæri, heldur og
freistandi, ef svo ber undir. í þéssu
er fólgin sú meginhætta, sem stafar
af lestri unglinga á glæparitum og
sókna þeirra á glæpakvikmyndir.
Smámsaman deyfist unglingurinn
svo gagnvart giæpnum, að honum
finnst hann ekki aðeins hversdags-
legur, heldur og að hann gæti ef til
Könnuður I. B. 13,8 kg. 31-1-1958.
Áætluð virkni 7—10 ár.
Fruniherji I. B. 1,7 kg. 17-3-1958.
Áætluð virkni 250—1000 ár.
Lunik I. Mechta. R. 1401 kg. 2-1-
1959. Talinn á braut umhverfis sólu.
Sendir ekki.
Frumherji II. B. 9,1 kg. 17-2-1959.
Sendir ekki.
Brautryðjandi IV. B. 6 kg. 3-3-1959.
Á braut umhverfis sótu. Sendir ekki.
Könnuður IV. B. 143 kg. 7-8-1959.
Braut hans nú ókunn.
Frumherji III. B. 45 kg. 13-10-1959.
Sendir ekki.
Könnuður VII. B. 41,5 kg. 13—10-
1959. Áætluð virkni 30—40 ár.
vill sjálfur framið hann, og eigin-
lega mundi ekkert sérlega athuga-
vert við það. Þannig getur sifeiid
endurtekning gert jafnvel hið illa og
ljóta hversdagsiegt.
Það er og sameiginlegt bæði
glæparitum — sem hér á landi hafa
hlotið nafnið „sorprit", hvað þau
bera og yfirleitt með réttu — að
þau leggja megináherzlu á hið æsi-
lega við glæpinn, og að sá, sem
fremur hann, er yfirleitt gerður úr
garði á jiann hátt, að öðru leyti að
unglingum er það ekki fjarri skapi
að mega likjast honum. Hinsvegar
er andstæðu hans — sé hún á annað
borð leidd fram á sjónarsviðið —
jafnvel lýst sem gauði og hálfgerð-
um kjána, sem verður hlægilegur i
augum unglinganna og sízt freist-
audi eftirdæmi.
Sama er að segja um iauslætis-
drósirnar í frásögnum þessum og
kvikmyndum — þær eru yfirleitt
ekki aðeins gerðar hinar glæsileg-
ustu, heldur ýmsum þeim kostum
búnar, sem afsaka mjög — að þvi
er virðist — breylni þeirra, og gerir
þær jafnvel freistandi sem fyrir-
mynd. Andstæða þeirra, stúlkan,
sem kann sér hóf á þessu sviði, er
hinsvegar undantekningarlítið gerð
að leiðindarolu, sem engri ungri
telpu eða stúlku iangar sérlega til
að líkjast.
En aðalhættan er þó fólgin i hinni
sífelldu og sefjandi endurtekningu,
sem gerir ekki aðeins brjálæðis-
kennda ökuníðslu, hnupl og þjófn-
aði, drykkjuskap og lauslæti, heldur
og jafnvel morð að hversdagslegu
athæfi í vitund lesenda og áhorf-
enda af yngri kynslóðinni.
Fyrir þessa endurtekningarsefj-
un getur farið svo, að þeim finnist
það að síðustu svo sem ekkert til-
tökumál, þótt einhver af kunningj-
um þeirra rati i eitthvað af þessu
— heldur og jafnvel að það geti að
sjálfsögðu komið fyrir þau sjálf. Þar
með er sterlcasta vörnin brostin —
og hættunni boðið heim. -fa
Drómundur.
Braulryðjandi V. B. 43 kg. 11-3-
1960. Sendir ekki.
Tiros I. B. 122 kg. 1-4-1960. Sjón-
varpar veðurathuganaljósmyndum.
Transit IB. B. 120 kg. 13-4-1960.
Fyrsta „gervi“-leiðarstjarnan.
Sputnik IV. R. 4525 kg. 15-6-1960.
Búinn geimhylki, sem mistókst að
ná til jarðar. Sendir ekki.
Midas II. B. 2258 kg. 24-5-1960. Send-
ir ekki.
Transit II. A. B. 99,8 kg. 22-6-1960.
Áætluð virkni 50—200 ár.
NRL. I. B. 18 kg. 22-6-1960. Búinn
sólarorku-rafhlöðum. Sendir ekki.
Echo 1. B. 59,9 kg. 12-8-1960. Fyrsti
Framhald á bls. 28.
Úrval
í ii.vjnni búningri
Tímaritið ÚRVAL flytur ÚRVALS-
greinar í samanþjöppuðu formi úr tíma-
ritum og blöðum í öllum heimsálfum,
þar á meðal íslenzkar greinar - einvörð-
ungu ÚRVALS-lestrarefni, fróðleik og
skemmtan fyrir alla. í hverjum mánuði
er ágrip af ÚRVALS-bók.
ORVALSTlMARIT eru um heim allan vin-
sælustu tímaritin. T. d. er Reader‘s Digest
vinsælasta tímarit heims, selt á hverjum
mánuði í 21 milljón eintaka.
ÚRVAL verður yfir 200 síður í hverjum
einasta mánuði fyrir aðeins 200 krónur
á ári.
Beztu og ódýrustu bókakaup, sem vol er
á hérlendis
Til þess að fylgjast með því, sem er að ger-
ast í heiminum, verður þú að lesa ÚRVAL.
3500 síðui* fyrip
aðeins
kr. 300 á ári
Ég undirr...... gerist áskrifandi að ÚRVALI og óska eftir að
mér verði sent blaðið mánaðarlega.
Nafn: ..............................
Heimilisfang: ......................
□ Greiðsla fylgir.
Q Vinsamlegast sendið póstkröfu sem greidd verður við móttöku.
VIKAN 5