Vikan - 22.02.1962, Blaðsíða 30

í fullri alvöru:
Þjófar sem sleppa
1 öllum menningarlöndum er eignaréttur friðhelgur og verndaSur
meS lögum, sem ákveða þunga refsingu og bótaskyldu hverjum þeim
er tekur nokkuð það ófrjálsri hendi, sem er annara eign. Þessi lög-
gjöf stendur djúpt rótum i samfélagslegum erfðum og meðvitund allra
þjóða og er að eðli til jafngömul „ættinni“ og „fjölskyldunni“, hefur
með öðrum orðum þróazt og þroskazt með þjóðfélaginu frá fyrstu tið.
Það má því kallast furðu gegna, að þeir sem stela því sem hverjum
manni er dýrmætast og engum verður bætt, skuli samkvæmt þessari
löggjöf ekki einungis sleppa við ákæru, dóm og refsingu — heldur
og þjófsorð. Þeir gera sér ekki einu sinni grein fyrir því sjálfir að
þeir séu ófrómir á annara eign, enda geta þeir verið og eru yfirleitt,
strangheiðarlegir að öðru leyti.
Eins og aðrir sem ófróms iðju stunda, beita þjófar þessir mismunandi
aðferðum og gengur ólik hneigð til — sumum sjúkleg árátta, öðrum
algert skilningsleysi eða virðingarleysi gagnvart eignaréttinum á þessu
takamarkaða sviði, enn öðrum eigingirni eða það hrokakennda kæru-
leysi, sem oftast er sprottið af minnimáttarkennd. En það er þeim
öllum sameiginlegt, að þeir gera sér yfirleitt alls ekki grein fyrir að
þeir séu neinu að stela — það á sér jafnvel stað að þeir telji sig stunda
iðju sina i vináttuskyni við þá, sem biða óbætanlegt tjón af þeirra
völdum. Sumir eru jafnan einir að verki, aðrir mynda sér klíkur og
samtök — og loks eru þeir, sem stunda þennan sérstæða þjófnað á
vegum hins opinbera eða undir þess verndarvæng, en sá hópur er
býsna fjölmennur í öllum menningarlöndum, hversu ótrúlegt sem það
kann að virðast.
Þetta eru tímaþjófarnir — þeir sem stela af manni þeirri stund,
sem aldrei kemur aftur og enginn getur bætt honum.
Náunginn sem sezt upp hjá manni á vinnustað eða heimili og stelur
drjúgri stund frá starfi eða hvild með endalausu og ómerkilegu masi,
eða heldur langar hrókaræður í sima, er þessara þjófa ef til vill hvim-
leiðastur — en tiltölulega meinlausastur, að minnsta kosti mun mein-
lausari þeim, sem stela skemmri og lengri tíma af mönnum með óstund-
visi sinni, eða er það árátta að lengja allar umræður með innantómri
mælgi eða tilgangslausu þrasi. Enn viðsjálli eru þeir, sem stela tima
af fjölda manns með skrumauglýstu fánýti til „dægrastyttingar“ eða'
„skemmtunar“. Og svo eru það hin skipulögðu timaþjófnaðarsamtök —
klúbbar og félög, sem undir stjórn „framtakssamra og „félagslyndra“
manna reita með lægni hverja tómstund af meðlimum sínum. Þannig
mætti lengi telja.
Þeir eru þó hættulegastir og örðugastir við að fást, sem stunda tíma-
þjófnað sinn á vegum þess opinbera eða undir verndarvæng þe-ss; t. d.
skrifstofu- og afgreiðslumenn við opinberar stofnanir, sem — oftast
nær fyrri sjúklega minnimáttarkennd •— þykjast verða að sýna „vald“
sitt á þann hátt að þeir taka ekki einu sinni á móti ákveðinni greiðslu
eða skrifa tilskylda viðurkenningu, að það kosti samborgara þeirra
ekki langa bið að nauðsynjalausu. Þessi timaþjófnaðarárátta virðist
svo stöðugt færast í aukana að sama skapi og menn eru hærra settir
á vegum opinberra stofnana, því engir eru þar ófrómari fulltrúum og
skrifstofustjórum, sem finna minnimáttarkennd sinni útrás í því að
láta þá, sem við þá þurfa að tala, og þeir eru stöðu sinnar vegna
skyldugir að ræða við, eltast við sig — á stundum dögum saman. Þarna
gengur hið opinbera líka á undan með lélegu fordæmi — fyrir algert
tillitsleysi við borgarana er svo um hnútana búið, að menn verða
kannski að fara á þrjá eða fjóra staði, sem talsverður spölur er á milli,
vegna nauðsynlegrar afgreiðslu sem hæglega gæti farið fram undir
einu og sama þaki, ef einhver skilningur á eignarétti manna á þessu
sviði væri fyrir hendi.
Þess eru dæmi, að læknar, sem i liknarskyni við sárþjáða sjúklinga
hafa stytt ævi þeirra um nokkrar klukkustundir, er þeim gátu ekki til
neins orðið nema þjáninga, hafa hlotið fyrir það hina hörðustu
refsingu.
Þetta virðist í algerri mótsögn við það, að engum kemur til hugar
að refsa þeim, sem i rauninni stytta starfsævi samborgara sinna um
stórum mun lengri tima samanlagt. Og að þeir, sem stela því, sem
mönnum er dýrmætast, og engum verður bætt, skuli vera nálega einu
þjófarnir, sem engin lög ná yfir.
Drómundur.
Bergþóra skrifar um konur og karla:
Ég vil ekki flytja
Unga konan, sem ég kynntist
um daginn, var óvenjuleg mann-
eskja. Óvenjuleg fyrir þá sök, að
hún var ánægð með tilveru sína,
í stað þess að við þráum flest
okkar annað en það, sem við eig-
um við að búa. Hún hafði alizt
upp i litlu þorpi úti á landi,
gengið í skóla þar og gifzt þar.
Þar áttu foreldrar hennar heima
og allir hennar kunningjar. En
nú hafði maðurinn hennar gerzt
valdur að þvi, að hún stóð and-
spænis vandamáli, sem hún átti
örðugt með að leysa. Hann vildi
flytjast til borgarinnar og kom-
ast betur áfram í lífinu; vissi að
þar voru fyrir hendi betri mögu-
leikar í starfi hans og afkomu.
Hann var orðinn þreyttur á þvi,
að allt hjakkaði í sama farinu
— en þetta „sama far“ var henni
hins vegar tákn alls þess, sem
hún vissi bezt í lífinu.
— Ég vil ekki fyrir nokkurn
mun flytjast héðan, sagði hún við
mig. Þótt maðurinn minn kunni
að fá betri laun, veit ég að það
verður á kostnað þess, sem er
mér meira virði. Þetta er mitt
þorp, hér tala minningarnar til
mín úr hverjum krók og kima og
hér á ég marga góða vini og
kunningja. Ég veit að ég uni mér
aldrei í borginni, þar sem maður
týnist i fjöldanum og þrengslunum.
— En maðurinn minn hlær að
mér, og segir að ég sé einföld. Það
sé óþarfi að vera einmana i borginni,
þar sem fullt er af fólki i kringum
mann, og ótal félagssamtök og
skemmtanir. Ég veit ekki hvað hann
á við, þegar hann talar um skemmt-
anir, en hérna getum við farið í
kvikmyndahús og leiksýningar eru
liér öðru hverju, og hér eru allir
mínir vinir. Það nægir mér.
Ég skildi hana til hlitar. Ég hef á
stundum heyrt þvi fleygt, að sumar
manneskjur séu „fæddar“ til að búa
í fámenni, aðrar til að búa i marg-
menni, en ég hef aldrei lagt neinn
trúnað á það. Og samt sem áðui; virt-
ist þessi unga kona vera ein af þeim
manneskjum, sem una bezt lifinu í
kyrrð og fámenni, — geta ekki fest
rætur i þys og hraða stórborgarlifs-
ins og standa því vörð um sitt venju-
bundna og þægilega öryggi. Ég held
þó, að liún hafi fyrst og fremst verið
haldin ótta — ótta við hið óvissa
og ókunna. Ótta við að glata ein-
hverju, sem hún mundi svo aldrei
finna aftur.
Hvergi getur maður orðið eins ein-
mana og í stórborg, það kemst marg-
ur að raun um, sem þangað flytur.
Hvergi eins einmana og í fjölbýlis-