Vikan - 22.02.1962, Blaðsíða 13

Svo byrjaði hann, og ég hlusta'Sí.
„Eins og ég sagði þér áöan, var ég þann vefur kertnari við
unglingaskólann á Sóleyri og var þar almennt titlaður skóla-
stjóri. Var i höfðingjatölu þar i þorpinu. Auk min kenndi
við skólann einn kvenmaður, fröken María Blómdal hét hún
og heitir enn, ef hún er ekki dáin i hárri elli. Reyndar sagð-
ist hún vera um þrítugt, i óspurðum fréttum, og siðan eru,
látum okkur nú athuga — tólf ár —, en sagan er ekki um
Miss Blómdal. Og svo kenndi presturinn eitthvað líka. — Ung-
lingarnir voru nálægt tuttugu, og einhvern blæ af menntun
hafa þeir víst fengið á sig flestir, hvort það hefir orðið til að
fegra þá og fága læt ég ósagt, veit það ekki.
En veturinn var mér nær óbærilega langur og leiður. Eyrin
var sannarlega engin Sóleyri í veraldlegum skilningi, því há
ljöil voru á flesta vegu, og alla þá, sem nokkur sólar von var
úr á þeim tíma árs, er ég dvaidi þur. Og i andlegum efnum
fann ég þar lítt tii sólaryls. Fjögur hundruð sálir hýrðust þar i
kaupstaðnum, og eini maðurinn, sem ég í rauninni kunni vel
við, þrátt fyrir allt, var læknirinn, doktor Andrés Andrésson,
miðaldra maður, ókvæntur. En liann var, þvi miður líklega, ákaf-
'lega drykkfeiidur, óstöðvandi vínnautnarmaður, blessaður
karlinn. Fyrra hluta vetrar naut ég oft vel leiðindalækninga
hans, en margan illan morgun átti ég þá, það veit hamingjan.
Þess vegna gafst ég fljótt upp við þær leiðbeiningar að mestu
leyti. En doktorsins sáiuga minnist ég alltaf með hlýjum huga,
eins og allir, sem þekktu hann.
Mér þótti verulega vænt um, þegar séra Pétur, þú kannast
við, séra Pétur í Dal, gamall sveitungi og vinur, þá nýbakað-
ur prestur, bauð mér að vera hjá sér um jólin. Hvar er annars
séra Pétur nú, og hvernig líður honum?“
„Séra Pétur er enn í Dal, líður vel og er orðinn alþingis-
maður og prófastur“, sagði ég.
„Ágætt“, sagði Björn, og kveikti i nýrri pipu. „Já, séra Pétur
þáverandi prestur og núverandi prófastur og þingmaður bauð
mér að eta með sér jólamatinn og hlusta á helgar tíðir í Dah
Þangað var yfir heiði að fara frá Sóleyri. Þá heiði hafði ég
aldrei farið, en sögð var hún af kunnugum auðrötuð mjög og
ekki meira en fjögra tíma gangur á milli bæja. Og þó eitt kot
á heiðinni, klukkutíma gang frá byggð Dals-megin. Alla leið
frá Sóleyri að Dal var sögð hæg dagleið gangandi. —
Og á Þorláksmessu, i rökkrinu, var ég svo staddur uppi á
heiði, einsamall og gangandi. Ég hafði hálft um hálft búizt við
Smásaga eftír
Þóri Bergsson
samfylgd, en það brást. Varð þó lil þess að tefja mig svo, að ég komst
ekki af stað fyrr en síðar en ég vildi. Veður hafði verið gott um
morguninn, en var hvasst uppi og gerði uingt él um hádegið, þó var
góð færð. Ég man hversu ég var orðinn undrandi yfir þvi,-hvað
heiðar-ólukkan var löng, var orðinn slæptur, og sársá eftir þvi, að
ég skyldi ekki hafa þegið hestinn sem. Pétur bauð mér að senda.
Ég var, þarna í rökkrinu, ao þramma upp brekku, endalausa, líð-
andi brekku, reyna að komast upp á brúnina, áður en dimmdi mikið
meira. Þaðan vonaðist ég til að sjá til byggðar hinum megin og
þaðan átti þó að minnsta kosti, að halla undan fæti.
Það var orðið talsvert rökkvið, er ég kom upp á brekkubrúnina,
og mér varð að von minni. Spölkorn frá, og dálítið til hægri handar,
sá ég lítinn bæ, með Ijós í einum glugga. En beint fram undan hall-
aðist heiðin, allbrött, niður í sveilina eins og breiður dalur. Tunglið
var nú líka að koma upp. Allt lék nú aftur i lyndi.
Ég settist á stein, og tók upp klukkuna. Hún var fjögur. Ég vissi,
að nægur tími var til að ná húttum að Dal, og fara þó að engu
óðslega. Ég var svo giaður, að ég tók nú upp vasapelann, í fyrsta
sinni um daginn, flatt glas með portvíni, sem læknirinn gaf mér um
morguninn og dreypti á jjví. — Ég fann að ég var orðinn ban-
hungraður, ég hafði litið sem ekkert borðað um morguninn, nesti
hafði ég með mér, en ekki haft skap tii þess fyrr um daginn að
hugsa um það. Fyrst var það élið, sem ég hélt að væri stórhrið að
byrja og mundi ríða mér að fullu, og svo var það brekkan, sem aldrei
ætlaði að þrjóta. Og hvað vissi ég nema önnur eins brekka, helmingi
lengri, væri niður af heiðinni liinum megin? Nú var ég hungraður.
En það var frost og kalt, og ég heitur eftir brekkuna og ergelsið, og
ekki laus við hroll. Þá varð mér litið á ljósið í Heiðarbænum. „Élg
fer heim í kotið“, hugsaði ég, „og et inni. Fæ svo kaffisopa á eftir“.
Björn þagnaði nú um stund, barði öskuna úr pípuhausnum og lét
í hann tóbak. Svo tottaði hann pípuna þegjandi, en kveikti ekki i.
„Þér finnst þetta, sem komið er, ekki sérlega ævintýralegt, sem von-
legt er“, sagði hann. ,En samt er það formáli að þvi sem langmest áhrif
hefir haft á mig af öllu því, sem fyrir mig hefir komið, og ég hefi
langoftast lifað aftur í vöku og draumi. En það getur vel verið að þú
brosir að því síðar, að ég geti ekki sagt þér þannig frá því að þú
skiljir mig.
Ég barði að dyrum í kotinu á heiðinni. Einhver kom hratt fram
göngin og opnaði bæjarhurðina. Það var karlmaður, og liélt á kerti,
sem slokknaði á um leið og hann opnaði. Nú var orðið dimmt, og
tunglið var bak við ský.
„Komið þér sælir“, sagði hann og talaði lágt, en hratt. „Guði sé lof,
að þér eruð kominn“.
Ég átti ekki von á þessari kveðju og fannst hún auðvitað dálítið
brosleg. En flaug í sömu andrá i hug, að eitthvað væri að þarna í
kotinu. Ég rétli honum höndina og heilsaði.
„Er það ekki séra Pétur?“, sagði hann og kom út á hlaðið tíl mln,
berhöfðaður, með kertisskarið i hendinhi. „Nei, nei, það gat ekki
heldur verið. Nei, hann getur ekki komið fyrr en um sex-leytið —
í fyrsta lagi“.
Ég sagði honum hver ég vár og erindið.
„Er von á séra Pétri hingað i kvöld?“, spurði ég svo.
,,Já“, sagði hann. „Ég sendi eftir honum i dag, til að þjónusta móð-
ur mína, — Hún er i dauðanum, — alveg í dauðanum. — Hún þráir
sakramentið. En guð veit, hvort hann kemur nógu fljótt“.
Honum var ákaflega mikið niðri fyrir.
„En ég læt yður standa hér úti, þreyttan ferðamanninn“, sagði hann,
„komið þér inn. Þér bíðið hvort sem er eftir presti og verðið honum
samferða heim“.
Satt að segja hefði ég nú helzt viljað halda ferð minni áfram,
og ég ympraði á því við bónda. Prestur mundi ríðandi, sagði ég,
en ég væri gangandi, og við gætum þvi ekki orðið samferða. Og þegar
svona illa stæði á lijá honum, þá vildi ég ómögulega gera átroðning.
„Gerið það fyrir mig, að koma inn“, sagði hann innilega og tók
í handlegginn á mér. „Því, sjáið þér til, hvernig ástatt er fyrir mér,
ég sendi Guðrúnu eftir prestinum, og þegar svona kemur fyrir, þá
er allt svo erfitt, og maður er feginn að vera ekki aleinn“.
„Er enginn heima, nema þér?“ spurði ég.
„Við erum ekki nema þrjú hér“, sagði hann, „hún móðir mín,
blessuð, ég og hún Guðrún, vinnukonan. Við erum ekki fleiri".
„Ég bið þá eftir séra Pétri“, sagði ég, og svo rak ég liann inn til
sjúklingsins og fór að skafa af mér snjóinn í hálfleiðu skapi yfir
þessu. Þó gat ég ekki að því gerí, að í huganum var einliver undir-
Framhald á hls. 4?.
VIKAN 13