Vikan - 08.11.1962, Blaðsíða 7

Jónas Guðmundsson stýrimaður, hefur skráð bók eftir frásögnum Guð
mundar Halldórs Guðmundssonar, togarasjómanns.
Hér birtist kafli úr bókinni.
og afturskips. Þegar hann er kominn miðja
leið, riður sjór yfir skipið og það leggst á
hliðina yfir hann og hann flýtur upp og fyrir
borð og drukknar. Ekkert varð að gert, svo
bráðan bar þetta að.
Ég mundi nú atburðinn frá því á vaktinni
og þóttist nú sjá hlutina skýrar en áður. Auð-
vitað hefur Hjörtur vitað, að þessi skólabróðir
hans var væntanlegur yfir landamærin og þvi
hefur hann viljað vera í nálægð hans. En ekki
er þó öllu lokið enn.
Það er siðar þennan sama vetur, að við
liggjum í Reykjavik á Snorra goða. Og eins
og svo oft áður er ég á vakt um nótt. Þetta
var i austan roki. Háaustan, og skipið þrýstist
upp að bryggjunni undan vindfanginu, og það
er að falla að,
Eins og þú veizt, þá standa gálgarnir á tog-
ururium aðeins útfyrir borðstokkinn. Ég var
hræddur um, að afturgálginn myndi á aðfall-
inu lenda undir bryggjukantinum og þá myndi
bryggjan annað hvort brotna, eða gálginn, þeg-
ar skipið lyfti undir með öllum sinum flot-
krafti. Þetta hefur nokkrum sinnum komið fyrir
og valdið tjóni. Ég er i myrkrinu að bardúsa
við þetta og loksins er það mikið fallið að, að
ég tel ekki lengur hættu á ferðum af þessum
ÞAÐER
MILDI
AÐ
VANTAAÐEINS EINN
FINGUR
inn standa vakt. Þetta er líka hálf leiðinlegt
starf, en getur verið ónæðissamt, ef mikil um-
ferð er, eða veður vond.
Ég man eftir atviki í sambandi við svona vakt.
Það var á sunnudegi fyrir svona 15 árum síðan.
Maður að nafni Sigurgeir Líkafrónsson, mesti
dugnaðarsjómaður, var á vakt i Neptúnusi.
Þetta var um morgun og umferð lítil. Sigurgeir
hafði fengið fyrirmæli um, að hleypa engum
óviðkomandi um borð, svo sem vani er. Snemma
um morguninn skeður það, að maður kennir
niður að togaranum og snarast um borð og fer
að lita svona á eitt og annað á þilfarinu. Mað-
urinn var enginn annar en Tryggvi Ófeigs-
son, eigandi togarans, en það vissi Sigurgeir
ekki. Þegar Tryggvi hefur dvalizt nokkra stund
á þilfarinu, ltallar Sigurgeir niður og segir hon-
um að fara i land. Hinn verður hálf hissa og
segir honum, að hann eigi nú þennan togara.
Þá segir Geiri:
— Hann var góður þessi! — og hann bætti
við: — Ef þú ekki hypjar þig i land á stund-
inni, þá hjálpa ég þér.
--------Það var ekki annað að gera fyrir
Ti’yggva en fara í land, en það er haft fyrir
satt, að honum hafi likað vel við þennan vakt-
mann, sem tók honum svo ólíkindalega þenn-
an sunnudagsmorgun.
Hjörtur Líndal og hafði horfið i Reykjavik.
Horfði ég á hann góða stund og var hann að
laga til í einni kojunni. Þessa koju hafði ungur
piltur ])á, Jakob Jónatansson, sonur Jónatans
heitins gullsmiðs. Þeir Hjörlur og Jónatan liöfðu
verið skólabræður í Menntaskólanum.
Hvað sýn þessi varði lengi, get ég ekki sagt
um með vissu, en ])ó nokkra stund, en allt í
einu, þegar ég leit eitthvað af, þá hvarf hún.
Nok’kru seinna um nótlina, kemur maður um
borð. Var þetta annar vélstjóri á skipinu. Setti
ég sýnina auðvitað strax í samband við komu
hans, því Hjörtur heitinn liafði einmitt verið
í vélinni á Snorra goða. Hann var kyndari þar.
En þó átti ég eftir að breyta um skoðun.
Þegar viðgerð á skrúfunni er lokið, er strax
farið á veiðar og siðan siglt af stað, sem leið
liggur til Englands lil að selja aflann. Á út-
leiðinni fengum við heldur slæmt vcður og eitt
sinn um vaktaskipti er það, að Jakob sá er
áður var nefndur, er að fara á milli lúkars
sökum. Ég var orðinn kaldur af þessu og fer
þvi niður i lúkar til að fá mér kaffisopa og
bita. Ég hef ekki setið lengi að kaffinu, þegar
éð heyri, að einhver segir hvasst:
— Guðmundur!
Ég vissi nú ekki betur en að ég væri einn
um borð og hélt nú hálft í hvoru að þetta
hefði verið misheyrn. Þá er aftur sagt:
— Guðmundur, komdu uþp!
Ég heyrði nú greinilega, að hljóðið kom frá
stigaopinu og fer ég upp i gatið, en sé þá ekki
neinn. Mér fannst þetta í meira lagi undarlegt.
Ég er rétt setztur aftur, þegar enn er sagt og
nú liostuglega:
— Kordu upp, Guðmundur! Þóttist ég þá allt
í einu kenna rödd Jakobs, og i sama mund man
ég eftir gálganum, en honum hafði ég alveg
gleymt. Fer ég upp og sé þá að hann er kom-
inn innundir bryggjuna og er fastur.
Ég reyndi strax að losa skipið, en mér tókst
það ekki og fór ég því yfir í annan togara, sem
lá í Reykjavikurhöfn og fékk varðmanninn þar
til að hjálpa mér að spanna skipið undan bryggj-
unni með plönkum. Hefði ekki mátt naumara
standa að firra vandræðuni.
Ég get náttúrlega ekki gefið neinar frekari
skýringar á þessum viðburðum, en taka vil ég
það fram, að báðir þessir ungu menn voru
mikil mannsefni og góðir drengir og mér fannst
til um vinsemd þeirra.
I land með þig.
Það ga! verið nöturlegt starf að vaka í ljós-
lausum togarakláfum. Sennilega er það einhver
mesta kjarabót, sem togarasjóriienn hafa fengið,
l)egar afnuriidar voru varðstöðurnar i Reykja-
vik. Núna er þetta viðburður, ef maður er lát-
Reyndar man ég eftir svip-
aðri sögu frá Englandi. Frá
Hull. Það bar einu sinni við,
að ókunnur eldri maður ætl-
aði inn i byggingu Hellyers-
bræðra í Hull. Dyravörður
stöðvaði hann í dyrunum og
spurði livað hann ætlaði. Gamli maðurinn sagð-
ist ætla að hitta syni sýna, en hann væri faðir
þeirra Hellyersbræðra. Dyravörðurinn hafði
ströng fyrirmæ'i um að hleypa engum óvið-
komandi inn, og lokaði þvi á karl. Var sagt
að þeir hefðu hækkað dyravörðinn í tign fyrir
trúmennskuna.
Annars lenti ég sjálfur í svipuðu atviki, en
munurinn var bara sá, að ég hlaut ekkert nema
hálfgerða skömm fyrir.
Við lágum einu sinni við bryggju í Englandi
og var ég á vakt. Hásetinn, sem átti að leysa
mig af var ekki kominn, þó liðið væri fram yfir
þann tima, sem hann átti að hafa tekið við.
Ég átti ýmislegt eftir að gera i landi, verzla
og fleira þess háttar, eins og gerist og gengur
í útlöndum, og var kominn i versta skap. Þá er
það, að einn skipverja kemur um borð með
kunningja sinn, íslenzkan. Hann bað mig að
gefa manninum kaffisopa og var það sjálfsagt.
Þegar ég er að færa honum kaffið, þá segi
ég sí svona:
— Á hvaða kláf ert þú nú?
— Ja ég tilheyri nú honum Surprise, segir
maðurinn hálf hissa.
— Hvaða blók ertu nú þar, spurði ég?
— Ja, ég er nú eiginlega farþegi þar, og svo
kom i ljós, að þetta var Ólafur Einarsson, út-
gerðarmaður í Hafnarfirðd, en hann gerði Sur-
prise út. Þetta var nú saklaust sjóaramál, sem
ég talaði i þá daga, en ég hálf skammaðist
min fyrir þetta.
Degi var tekið að halla, þegar við héldum
heim á leið og skuggarnir í Beneventum voru
djúpir og dularfuRir. Framundan blasti við
borgin með sínum ysi og þysi þar sem tilveran
snýst um að kaupa og selja fokhelt eða tilbúið
Framhald á bls. 29.
YIKAN 7