Vikan - 28.12.1967, Blaðsíða 26

Skoðanir um norræna sam-
vinnu þykja harla skiptar.
Sumir álíta liana lítils eða
einskis virði, og gætir þá iðu-
lega ímyndaðra eða raun-
verulegra sérhagsmuna
heimtufrekra einstaklinga
eða fyrirtækja. Hinir munu
þó sýnu fleiri, sem meta ár-
angur norrænnar samvinnu
eftir málefnum og telja far-
sælla að efla hana með skipu-
legri þróun en vanþakka það,
sem áunnizt hefur. Mér lízt
seinni kosturinn óumdeilan-
legur, ef fjallað er um þetta
málefni af sanngirni og fram-
sýni.
Forustumenn Norðurlanda-
þjóðanna eiga þakkir skilið
fyrir margþætt samstarf þess-
ara ríkja. Það sætir sjaldan
stórtíðindum um einstök at-
riði, en smátt gerir stórt, og
sá er tilgangurinn í þessu efni.
Mér koma i hug norræn
námsmannaskipti. Þau láta
ekki' mikið yfir sér í fljótu
bragði, en eru ótvírætt fagn-
aðarefni. Með þeim takast
persónuleg kynni, sem reyn-
ast sízt ómerkari en fræðsla
og þekking, sem mælist í
26 VIKAN 52- tbl'
námsstundum og prófum.
Slík dæmi norrænnar sam-
vinnu eru mörg, og væri
ástæða að rekja þau oftar
en tíðkast, svo að heildar-
mynd fáist. Eigi að síður ber
að auka hana nýjum þáttum
í framtíðinni og renna jafn-
framt undir hana meginstoð-
um. Mig langar að kveðja
hljóðs hugmynd um þvílíkt
framtak, sem af yrði heilla-
rík saga.
Hver um sig eru Norður-
landaþjóðirnar smáríki. Sam-
anlagður íbúafjöldi þeirra er
hins vegar röskar tuttugu
milljónir, en sá mannafli mun
drjúgur til viðmiðunar höfða-
tölu svokallaðra stórvelda.
Þess vegna munar um áhrif
Norðurlandaþjóðanna xit á
við, ef þau leggja saman.
Þeim styrk ættu þau að beina
að sameiginlegum verkefnum
heima fyrir öðru hvoru og
ætla sér þá mikinn hlut. á
veraldarvísu. Það er á valdi
þeirra, ef hugkvæmni og
skilningur kemur til. Þau
eru samkeppnisfær á heims-
mælikvarða og eigi sízt. í vís-
indum, listum og menningar-
málum. Hugmyndin, sem hér
skal rakin, telst einmitt af því
tæi. Hún er sú, að efnt verði
til háskóla og sjúkrahúss allra
N or ðurlandanna.
TiIIaga um norrænan há-
skóla þarfnast víst ekki
langrar greinargerðar. Sú
stofnun gæti orðið Norður-
löndunum ómetanleg og auk-
ið mjög orðstír þeirra út á
við. Norrænir vísindamenn
skara fram úr á ýmsum svið-
um. Starfsskilyrði þeirra yrðu
þó ólíkt betri, ef norrænn há-
skóli gæfi þeim kost þess að
kenna og stunda sérfræði
sín. Hann gæti orðið á borð
við frægustu rannsóknastofn-
anir og menntasetur fjöl-
mennra og auðugra stórvelda
í hvers lconar fræðum, en
helgað sig einkum þeim efn-
um, sem tengd eru Norður-
löndunum fyrr og nú og
framvegis. Samstarf nor-
rænna vísindamanna yrði
jjannig nánara að kynnum
og skipulagi og árangursrík-
ara öllum hlutaðeigendum.
Virðist naumast áhorfsmál,
að Norðurlandaráð eigi frum-
kvæði að úndirbúningi og
4»
HELGI
SÆMUNDSSON
SKRIFAR