Vikan - 08.08.1968, Blaðsíða 43

mikið með broddsveigju, daufir
til augnanna og með svart- og
hvíttíglótt húfupottlok yfir
hvirflinum. Þeir mauluðu ríku-
legan kvöldverð, drukku með
honum eitthvað sem sjálf-
sagt hefur bara verið vatn og
ræddust ekki við svo séð yrði,
litu naumast í kringum sig. Þeir
hafa áreiðanlega verið úr ein-
hverju suð- og austlægu sovét-
lýðveldi, kannski hreppstjórar
eða búnaðarþingfulltrúar frá As-
erbædsjan eða Tadsjikistan.
Frammi við dyr, þar sem
nokkrum borðum hafði verið rað-
að saman svo úr varð langborð,
var skyndilega upphafin hávær
sönglist. Var lagið hressilegt og
takturinn hraður. Þóttist ég
greina að ekki væri sungið á
neinu máli slavnesku og ekki
heldur neinu hinna þekktari vest-
urlandamála, þó að fólkið við
borð þetta væri flest bjart yfir-
litum og norðurlandalegt útlits.
Til að kanna þetta nánar bauð
ég upp stúlku er við borð þetta
sat. Ég spurði hana á þýzku hvort
bún væri rússnesk. Við því fékk
ég mjög einarðlegt nein. Ich bin
ein lettisch Mádchen, ég er Letti,
sagði hún- Frá Ríga.
BABÚSKUR í PORTI
í lok dansleiksins •— klukkan
hálftólf eftir staðartíma —- æxl-
aðist svo til að leiðir skyldu með
okkur Ragnari; hann fór niðrí
skip en ég labbaði út í vorhúmið
með fólki sem ég hafði málkynnzt
í lokin. Þar á meðal var stúdent
við háskólann þar í borginni,
grannleitt þeldökkt ungmenni
með strjáling af nokkurra daga
gömlum skeggbroddum yfir nið-
urandlitið. Hann kunni slangur í
þýzku og gerðist túlkur milli
mín og annarra í hópnum. Næt-
ursvipur borgarinnar minnti á
Reykjavík, þegar nýbúið er að
hleypa útaf stöðunum þar. Margt
manna var á ferli og flestir slatt-
fullir, sýndist mér, en hvergi bar
á þeim hvimleiðu illindatilburð-
um sem oft eru fylleríisfylgifisk-
ur skandinavískra þjóða.
Um síðir beygði hópurinn inní
gegnum port og var þá komið í
húsagarð, þar sem ekkert sást til
skrauts annað en nokkrar ösku-
tunnur í einu horninu og tvær
allgamlar og fyrirferðaírmiklar
babúskur með rauðdröfnóttar
skýlur, sem skyndilega birtust
framundan í dimmunni, óbifan-
legar að sjá líkt og nátttröll. Lík-
lega hafa þær verið húsverðir
eða eitthvað í þá veru, því mér
skildist á gisinskeggja stúdenti að
þeim væri ekki meira en svo um
að útlendi maður sem hópnum
fylgdi fengi inngöngu. Þær
skvöldruðu ósköpin öll í sífrandi
og kvíðafullri síbylju og mér
heyrðist þær minnast á lögreglu,
en það gat verið ímyndun. É'g
gat þess við gisinskeggja að ég
hefði ríka og hraðvaxandi þörf
fyrir að ganga til salernis, svo
að ég mætti ekki við því að um-
ræður þessar stæðu öllu lengur.
Hann tók þessu með skilningi,
benti mér að fylgja sér og geng-
um við síðan í hlé við tunnurn-
ar og pissuðum þar af hjartans
lyst, en svartir lækir runnu fram
á velsópaða stéttina og urðu að
tjörnum við fætur kerlinganna.
Litlu síðar lauk rökræðunum,
hvernig vissi ég ekki, en inn-
göngu fékk ég sem aðrir þarna.
Var farið inn í íbúð sem tilheyrði
einhverjum úr hópnum, skálað
hóflega í vodka og gítar sleg-
inn. Það gerði brúneygð kona
með slegið hár dökkt og var um
það brugðið rauðum borða, en
ekki fullyrði ég hvort þesskonar
skraut táknar hið sama hjá so-
vézku kvenfólki og grænlenzku
á tímum Sigurðar Breiðfjörðs.
Hún var langleit og röddin og
einkum hláturinn hlakkandi
volgur; þannig kvenfólk mun
nokkuð algengt í Úkraínu, enda
var þessi þaðan.
KÓSAKKAKÆRLEIKUR
SÉVSÉNKÓS
Gisinskeggi tók að sér að fúnk-
era sem tammada - það orð er
komið úr máli Georgíumanna og
þýðir veizlustjóri -— og bað þá
úkraínsku að raula fyrir okkur
einhverja af söngvum síns föð-
urland? tlún gerði svo, og þýddi
Gisinskeggi fyrir mig einn text-
ann, sem er eftir Taras Sévsén-
kó, höfuðskáld Úkraínumanna.
Hann var samtímamaður Jónasar
Hallgrímssonar og Nikulásar
keisara fyrsta og rómantískur
þjóðernissinni eins og sá fyrr-
nefndi en þoldi margan hörkul
af hálfu hins síðarnefnda. Hann
var fæddur ánauðugur og urðu
vinir hans að kaupa hann laus-
an fyrir ærið fé af landsdrottni
þeim, er rétt taldist eiga á líkama
og sál skálds þessa. Hann dvaldi
svo langdvölum hér í Leníngrað,
sem þá hét auðvitað Sánkti Pét-
ursborg, stundaði þar skáldskap,
listmálun og graflist, það er að
segja þegar hann var ekki hafður
í útlegð einhversstaðar austur í
Asiu að boði sarsins. Stundum
var honum meira að segja bann-
að að skrifa, en gerði það samt
og faldi þá handritin í stígvélum
sínum. Ljótt er að tarna og ljót-
ara þó hitt, að í dag skuli úkra-
ínsk skáld enn verr haldin en
Sévsénkó var-
Textinn segir annars frá for-
kunnarfögrum kvenmanni, Kata
eða eitthvað svoleiðis er hún
nefnd í kvæðinu, og var auðvit-
að umsetin biðlum hvern dag
sem guð gaf. Þar á meðal voru
þrír vaskir Sapórosj-kósakkar
(þeir bjuggu við Dnépur og voru
einskonar hernaðarregla meðal
kósakka, minntu í sumu á Jóms-
víkinga), og bað hún þá nú
sanna gildi ástar þeirrar, er þeir
létust bera til hennar, með einu
djarflegu bragði: aö leysa úr
haldi bróður hennar, sem Tartar-
ar á Krím höfðu í hlekkjum.
Þeir þeystu suður, en mættu
ýmsum ljónum í vegi: einn garp-
urinn drukknaði í Dnépur, en
annan þræddu Pólverjar uppá
staur. Sá þriðji hafði hins vegar
uppá bandingjanum og færði
hann Kötu. En hún lét þá uppi
að nokkur brögð hefðu að vísu
verið í tafli, sá frelsaði var eftir
allt saman ekki bróðir hennar,
heldur elskhugi. Þá fauk þetta
litla í björgunarmanninn, og
hefur honum þá trúlega orðið
hugsað til kumpána sinna, þess
drukknaða og hins staursetta:
„Þú laugst að mér!“ Hann brandi
brá,
af brúði höfuð sneið
— sem knöttur valt það vítt um
gólf —
og við hinn mælti um leið:
„Úr þessu herjans hreysi við
nú hröðum okkur fijótt!“
Og Sapórósar riðu brott
sem reiður stormur skjótt.
Og ekki var kærasti Kötu neitt
að erfa soddan smámuni við
björgunarmann sinn:
í moldu Kata sefur sætt
en sóttar kempurnar
sporum keyrðu fráan fák
um frjóar slétturnar.
Það var nú það. Þannig var þá
kósakkaástin í gamla daga.
BEÐIÐ EFTIR TAXA
Það var farið að elda fyrir nýj-
um degi þegar við gisinskeggi
kunningi minn lölluðum aftur út
í portið. Það var komið drjúgum
framyfir þann tíma, sem erlend-
um sjómönnum er heimilt að
dvelja á sovézkri grund, en fari
það og veri; ekki er ég á hverj-
um degi í Leníngrað og varla
færu þeir að senda mig til Síber-
íu fyrir þetta, svona löngu eftir
burtgáng Stalíns.
Gisinskeggi fylgdi mér á næstu
leigubílastoppstöð og kvödd-
umst við þar með virktum.
Það er talsverð lífsreynsla út
af fyrir sig að taka leigubíl í
Sovét. Þar er ekki til siðs að veifa
slíkum farartækjum hist og her
útum allar götur, heldur verður
maður að bíða komu þeirra þol-
inmóður á þar til ætluðum stöð-
um. í þetta sinn þurfti nokkurr-
ar þolinmæði við, því það voru
fleiri en ég, sem höfðu orðið
seint fyrir við gleðskap í Lenín-
grað þessa nótt. É'g stillti mér
auðvitað upp í biðröðina, sem var
orðin alllöng þegar ég kom. Sem
betur fer var veður kyrrt og
ekki kalt.
Blessað fólkið reyndi að stytta
biðina með því að rabba saman.
Mér virtist svo sem tiltölulega
margir Rússar hefðu tenórraddir,
og þeir eru margir háróma og
þegar þeir leggja áherzlu á eitt-
hvað, er oft því líkast að þeir
hvetji hross eða hói á fé, draga
og seiminn á síðasta atkvæði.
Mikið virtist um innbyrðis kunn-
ingsskap í þessum skara, því að
oft bar svo við að einhver fremst
í röðinni átti í samræðum við
annan er stóð aftast- Endrum og
eins kom bíll og nam staðar við
3i. tbi viKAN 43
/-----------— -s
Uðttítiiíatkiihiir
INNI
ÚTI
BlLSKÚRS HURÐIR ■ð ||«
SVALA * '■’l ifi
ýhHÍ- 'UtikwÍÍf H □. VILHJÁLMBSDN
RÁNARGÖTU 12 SÍMI19669
V_____________________________________________y