Vikan - 29.01.1970, Blaðsíða 12

Smásaga eftir
JACK 10ND0N
AD KVEIKJA
Dagskíman lagðist yfir landið,
köld og grá, þegar maðurinn sneri
af Yukon-leiðinni og hélt upp í
hallann, þar sem fáfarinn troðn-
ingur lá í austur; í gegnum skóg-
arhöggslandið. Hallinn var snar,
og hann stanzaði aðeins á topp-
inum og afsakaði sjálfan sig með
því að líta á úrið. Klukkan var
níu. Sólin sást hvergi, ekki
minnsti vottur af henni, jafnvel
þó algjör heiðríkja væri. Dagur-
inn var bjartur, óvenju bjartur,
en samt var eins og einhver slæða
yfir öllu. Slæða, sem dekkti sól-
arlausa birtuna. Maðurinn hafði
ekki áhyggjur af sólarleysinu.
Hann var vanur því. Það var
lengri tíma þangað til þessi dá-
séð sólina, og það myndi líða enn
langur tími þangað til þessi dá-
samlegi lífgjafi léti sjá sig við
sj óndeildarhringinn.
Maðurinn leit til baka, í áttina
hvaðan hann hafði komið. Yu-
kon-áin lá þarna, rúmur kíló-
metri á breidd og hulin undir að
minnsta kosti 75 cm af ís. Og ofan
á ísnum voru álíka margir cm
af snjó. Allt var hvítt, engilhvítt
og hvergi misfella á neinu, nema
þar sem klakadröngull hafði
staðið upp úr ánni er hún hafði
jafnfrosið. f allar áttir, svo langt
sem augað eygði, sá hvergi á
dökkan díl, nema svört rönd sem
lá í hlykkjum frá suðurenda eyj-
arinnar, þar sem ekki sá lengra,
og til norðurendans sem hvarf í
slæðuvefinn. Þessi svarta rönd
var leiðin, aðalleiðin, sem lá frá
Chiþkoo Pass, fimm hundruð
mílur til suðurs, og til Dawson,
sem var 70 mílur til norðurs,
þaðan enn lengra, 1000 mílur til
Nulato og loks til St. Michael á
Bieringssundi, sem var meira en
1500 mílur frá Nulato.
En ekkert af þessu, þessi svo
til endalausa, svarta rönd, sólar-
leysið, ægilegur kuldinn og
framandleikinn í öllu umhverf-
inu, hafði nokkur áhrif á
manninn. Það var ekki vegna
þess að hann væri orðinn vanur
þessu öllu saman. Hann var ný-
kominn hingað, cheechako, eins
og indíánarnir kölluðu það, og
þetta var fyrsti veturinn sem
hann var að heiman. Vandamál
mannsins var það að hann hafði
hreint ekkert ímyndunarafl.
Hann var viðbragðsfljótur og
skynsamur, en aðeins er um ver-
aldlega hluti var að ræða. Ekki
í því sem hafði einhvern stór-
fengleika yfir sér. Fjörutíu stiga
frost þýddi aðeins að það var
fiörutíu stiga frost. Staðreyndin
hafði þau ein áhrif á hann að
honum fannst kalt og óþægilegt,
en ekkert annað. Það hafði eng-
in áhrif á hann í þá áttina að
hann færi að hugleiða um mann-
inn sem lífveru er háð væri hita-
stigi og þaðan til hugleiðinga um
ódaúðleika og stöðu mannsins í
veröldinni. Fjörutíu stiga frost
þýddi að það var fjári kalt og að
maður varð að gæta þess að vera
með hlýja vettlinga, eyrnaskjól,
íklæddur kuldaskóm og þykkum
sokkum. Fjörutíu stiga frost var
fjörutíu stiga frost og ekkert ann-
að. Alls ekkert. Hann leiddi ekki
einu sinni hugann að því að eitt-
hvað meira gæti verið við fjöru-
tíu stiga frost en bara kuldinn.
Sem hann sneri sér við til þess
að halda áfram, spýtti hann út í
loftið. Hrákinn fraus samstundis
og sprakk í loftinu. Hann vissi að
í fjörutíu stiga frosti sprakk
hráki á snjónum, en þessi hafði
aldrei náð í snjóinn. Það var
ábyggilega kaldara en fjörutíu
stig. Hann vissi ekki hversu mik-
ið kaldara, en það skipti heldur
ekki máli. Hann var á leið til
gömlu skálanna vinstra megin í
Henderson-víkinni, þar sem
strákarnir biðu eftir honum.
Þeir höfðu farið beinustu leið
þangað, á meðan hann fór í hálf-
hring, til þess að kanna hvort
ekki væri hægt að ná út viði frá
eyjunum í Yukon-ánni snemma
um vorið, og ná þannig öllum
helztu viðskiptunum. Hann
reiknaði með að verða í kampin-
um um sexleytið; skömmu eftir
myrkur að vísu, en strákarnir
væru þar með eld og heitan mat.
Mat, já. Hann þreifaði með hend-
inni inn undir jakkann og fann
fyrir bögglinum sem innihélt há-
degismatinn hans. Undir skyrtu
og milliskyrtu, þétt upp við heitt
hörundið, vafið inn í vasaklút.
Það var eina leiðin til þess að
halda kexinu frá því að frjósa.
Hann brosti ánægjulega með
sjálfum sér, er hann hugsaði um
þessar indælu kökur, löðrandi í
feiti og stór og góð sneið af
steiktu svínakjöti vafin utan um
hverja og eina.
Hann breytti örlítið um stefnu
og hélt eftir slóðinni á milli
trjánna. Hún var dauf, því mik-
ill snjór hafði fallið síðan síðasti
sleðinn fór þarna um. Maðurinn
þakkaði sínum sæla fyrir að vera
svo léttur á fæti; enginn sleði
og ekkert sem gat tafið hann. Já,
staðreyndin var sú, að hann var
ekki með neitt nema matinn,
vafinn innan í vasaklút. En hann
furðaði sig á kuldanum. Hann
komst að þeirri niðurstöðu að
það væri bara andskoti kalt, um
leið og hann nuddaði nef og
kinnbein með hanzkaklæddri
hendinni. Hann var ákaft skeggj-
aður, en hárið á andliti hans
varnaði því ekki að frostið beit
ákaft.
Á hælum mannsins skokkaði
stór, grár, eskimóahundur, sem
bar þess ekki nokkur merki að
hann væri ekki albróðir, eða að
minnsta kosti hálfbróðir úlfsins.
Dýrinu leið illa vegna kuldans,
og vissi að þetta var ekki nokk-
ur tími til ferðalaga. Eðlisávísun
dýrsins sagði því meira en dóm-
greind mannsins segir honum.
Það var kaldara en fjörutíu stiga
frost. Það var fimmtíu og fimm
stiga frost, og það er kalt. Hund-
urinn vissi ekkert um hitamæla,
og ef til vill hafði hann lítið vit
á því að það var svona kalt. En
hundurinn skildi hættuna sem lá
í hverju fótmáli, og glampinn í
augum hans bar þess merki
að á hverju augnabliki bjóst hann
við, svona alveg eins, að
maðurinn leitaði eitthversstaðar
hælis fyrir kuldanum og kveikti
eld. Hundurinn hafði lært að
þekkja eldinn og langaði til þess
að ylja sér við eld — eða þá að
grafa sig í snjóinn til þess að ein-
angra sig frá kuldanum.
Frostið hafði setzt í feld hunds-
ins, svo að hann var allur hvít-
ur, og í kringum augu og kjaft
voru stórir, hvítir kristallar.
Rautt alskegg mannsins var líka
kristallað, en með hverjum and-
ardrætti stækkuðu kristallarnir
og urðu að nokkurnveginn þétt-
um, þykkum ís í andliti hans.
Hann tuggði tóbak í sífellu en
kuldinn varnaði honum að opna
munninn almennilega er hann
spýtti út úr sér leginum, þannig
að á hökunni var ísinn dökk-
brúnn. Hann gerði sér grein fyr-
ir því að ef hann dytti myndi
tóbaksísinn brotna eins og gler,
en honum var alveg sama um
þetta; þetta var nokkuð sem all-
ir munntóbaksnotendur máttu
ganga í gegnum og hann hafði
svo sem komið út í kulda áður.
Að vísu ekki svona rækalli kalt,
en þó nógu kalt: 30 og 35 stiga
frost, samkvæmt mælinum í
Sixty Mile.
ELD
Hann hélt áfram gegnum skóg-
inn í nokkurn tíma enn og gekk
heldur hratt. Allt í einu blasti
við honum bakki frosinnar ár, og
hann vissi að þetta var Hender-
son-víkin. Nú var hann 10 mílur
frá botni víkurinnar. Hann leit
á klukkuna. Hún var tíu. Hann
hafði sem sé gengið fjórar mílur
á klukkustund, og þar með
reiknaði hann út að klukkan hálf
eitt yrði hann við botninn.
Hann ákvað að halda upp á það
með því að borða þar.
Hundurinn var enn á hælum
hans með skottið lafandi á milli
fótanna, sneyptur vegna kuld-
ans. Gömul sleðaslóð var greini-
leg, en ekki nokkur lifandi sála
hafði verið þarna í meira en
mánuð, og þögnin var yfirgnæf-
andi. Maðurinn hélt sífelltáfram.
Hann var ekki mikið fyrir að
hugsa, og í rauninni hafði hann
ætlað að borða klukkan hálf eitt
og um sex-leytið myndi hann
vera með strákunum. Þá var eng-
inn sem hann gat talað við, og
þegar á allt var litið átti hann
bágt með mál vegna kuldans og
íssins sem settist í skeggið. Hann
hélt því áfram að tyggja tó-
bakið en lét allar hugsanir lönd
og leið.
Oðru hvoru varð honum þó á
að láta sér detta í hug að það
væri sannarlega kalt og að hann
hefði aldrei vitað annað eins.
Sem hann gekk beint af augum
nuddaði hann öðru hvoru kinn-
arnar og nefið með handarbak-
inu. Hann gerði þetta ósjálfrátt,
en um leið og hann hætti að
nudda dofnuðu kinnarnar og
nefbroddurinn. Hann gerði sér
12 VTKAN 5 tbl-