Vikan - 28.10.1971, Blaðsíða 12

HAPPDRÆTTIÐ
Þessi saga hefur allt frd upphafi verið lesendum mikið umhugsunarefni og ekki sízt fyrir það, að
höfundurinn hefur ætíð neitað að ræða efni hennar. Hún birtist fyrst í NEW YORKER MAGAZINE
árið 19b8 og ekki var liðin vika frá útkomu blaðsins þegar bréf, full hróss, mótmæla eða ruglings,
höfðu borizt frá 6 þjóðlöndum og 26 fylkjum Bandarikjanna.
Shirley Jackson fæddist árið 1919 í Kaliforniu í Bandaríkjunum og gekk í skóla i New York.
Þar kynntist hún Edgar Hyman, sem nú er vel þekktur bókmenntagagnrýnandi, og giftist honum.
Þau búa nú í Vermont — þar sem álitið er að hún hafi fengið hugmyndina að sögu sinni, enda gæti
sagan vel hafa gerzt þar.
Shirley Jackson hefur skrifað margar smásögur og eins nokkrar skáldsögur, þar á meðal
THE BIRD‘S NEST og THE HAUNTING OF HILL HOUSE. Mikið af skáldskap hennar fjallar um
það yfirnáttúrlega og dularfulla, en þó hefur hún skrifað t'vær gamansögur um heimilislíf Hyman-
fjölskyldunnar, þeirra hjóna og fjögurra barna þeirra: LIFE AMONG THE SAVAGES og RAISING
DEMONS.
Morguninn hinn 27. júní var
bjartur og sólríkur. Þetta var raun-
verulegur sumardagur; blómin
böfðu opnað sig og grasið var
hvanngrænt. íbúar þorpsins voru að
byrja að tínast saman á torginu, á
milli pósthússins og bankans, um
tíuleytið; í sumUm þorpum þar sem
fólksfjöldinn var meiri, þurfti tvo
daga í happdrættið, svo byrja varð
þann 26. júní, en í þessu þorpi, þar
sem aðeins voru þrjú hundruð
manns, tók allt saman ekki nema
tvo tíma, svo hægt var að byrja um
tiuleytið á morgnana og samt var
það búið nægilega snemma svo allir
þorpsbúar komust heim í hádegis-
mat.
Bömin söfnuðust saman fyrst,
eins og við var að búast. Skólanum
var nýlega lokið og frelsistilfinning-
ing var þeim dálítið ótöm; þau voru
heldur þögul þegar þaU vom að
safnast saman en svo losnaði um og
þau fóru í skellandi leiki. Samt var
ennþá talað um skólastofur, kenn-
ara, bækur og skólareglur. Bobby
Martin var búinn að fylla vasa sina
af steinum og hinir drengirnir fóru
fljótlega að dæmi hans og völdu
smæstu og hnöttóttustu steinana.
Bobby, Harry Jones og Dickie Dela-
croix — þorpshúar sögðn „Della-
croy“ — hlóðu á endanum upp stóra
steinhrúgu í einu horni torgsins og
þar vörðu þeir hana fyrir ágangi
hinna drengjanna. Stúlkumar stóðu
til hliðar og töluðu saman og horfðu
á drengina um öxl sér og smábörnin
léku sér í rykinu eða héldu sig i
fangi stóru bræðra sinna og systra.
Fljótlega fóru karlmennirnir að
tinast að, horfandi rannsóknaraug-
um á eigin börn og þeir töluðu um
uppskeru og rigningu, dráttarvélar
og skatta. Þeir stóðu saman, i burtu
frá steinhrúgunni í horninu og gleði-
mæli þeirra voru hljóðlát og þeir
brostu aðeins, hlógu ekki. Konurn-
ar, íklæddar stórum svuntum og
ullarsjölum, komu fljótlega á eftir
mönnum sínum. Þær heilsuðu hver
annarri og skiptust á örlitlum
kjaftasögum um leið og þær fóru
til manna sinna. Þegar þær voru
allar komnar þangað, fóru þær að
kalla á börn sin sem komu afundin
eftir að kallað hafði verið á þau
fjórum eða fimm sinnum. Bobby
Martin sneri sig úr faðmi móður
sinnar og hljóp hlæjandi út að stein-
hrúgunni. Faðir hans kallaði höst-
uglega á hann og þá kom hann strax
og stillti sér upp á sínum stað, á
milli föður síns og elzta bróður.
Happdrættinu var —r- eins og öðr-
um skemmtunum fólksins — stjórn-
að af herra Summers, sem hafði
bæði tíma og krafta til að standa
í félagsmálum. Hann var búlduleit-
ur og skapgóður maður sem var með
kolaverzlun bæjarins; fólk vor-
kenndi honum vegna þess að hann
átti engin böm og konan hans var
mesta gribba. Þegar hann kom á
torgið með svarta trékassann í fang-
inu, var kliður þar fyrir og hann
veifaði og kallaði: „örlitið seinn í
dag, fólk!“ Póstmeistarinn, herra
Graves, kom á eftir honum með þri-
fættan stól sem haun setti á mitt
torgið og herra Summers setti svarta
kassann þar á. Þorpsbúar héldu bili
á milli þeirra og stólsins og þegar
herra Summers sagði: „Geta ekki
einhverjir ykkar, piltar, hjálpað
mér örlítið hérna?“ var dálítið hik
áður en tveir menn, herra Martin og
elzti sonur hans, Baxter, komu
fram til að halda kassanum stöðug-
um á meðan herra Summers hrærði
í miðunum inní honum.
Uppruni happdrættisins hafði
gleymzt fyrir langa löngu og svarti
kassinn, sem nú hvildi á þrifætta
stólnum, hafði verið tekinn í notk-
un löngu áður en Warner gamli,
elzti maður þorpsius, hafði fæðzt.
Herra Summers talaði titt um að
láta búa til nýjan kassa en enginn
þorpsbúa tók undir það með hon-
um. Enginn vildi rjúfa þá siðvenju
sem svarti trékassiun táknaði. Ein
sagan sagði að þessi kassi hefði
verið búinn til úr hluta af fyrri kassa
þorpsins og það hafði verið sá kassi
sem fólkið bjó til, þegar það ákvað
að reisa þorp þarna. Á hverju sumri,
eftir að happdrættið var búið, hóf
herra Summers máls á þvi að nýr
kassi væri nauðsynlegur en alltaf
var málið þagað i hel. Svarti kass-
inn varð ótótlegri með hverju ár-
inu; nú var hann í rauninni ekki