Vikan - 14.09.1972, Qupperneq 8

„Sjálfsmorðinginn vill lifa,
en er óánægður með lífsskil-
yrðin . . .“ Eitthvað þessu líkt
er haft eftir Schopenhauer, en
það er Nils Rettersöl, sem hef-
ur það eftir. Hann hafði verið
á fundi í ríkistryggingunum,
þar sem verið var að ræða hið
mikla vandamál um ofnotkun
vanabindandi lyfja og að hætta
að greiða niður „taugapillum-
MENNING, TRÚARBRÖGÐ
OG SJÁLFSMORÐ
— Fyrst getum við athugað
siðvenjur hinna ýmsu þjóða í
sambandi við þetta, heldur
prófessorinn áfram. —■ í lönd-
um kristinna manna og mú-
hameðstrúar eru sjálfsmorð
bönnuð af trúarlegum ástæð-
um, en til dæmis í hindúatrú
og búddatrú eru þau viðtekin
og í sumum tilvikum álitin
æskileg. í Austurlöndum er
ekki óalgengt að hershöfðingi,
sem hefur tapað orrustu, eða
maður, sem kemst í ærumeið-
andi aðstöðu, fremji sjálfsmorð.
Japanir hafa sitt harakiri og
hafa jafnvel aðstoðarmenn til
að fremja verknaðinn.
Á Indlandi er það kallað
suttee, þegar ekkja leggst á
bálið með látnum eiginmanni
sínum. Henni eru þó veittir
nokkrir klukkutímar til um-
hugsunar, en ef hún í sorg
sinni samþykkir, þá getur ekk-
ert bjargað henni frá hræði-
legum dauða á bálinu! Þetta
hefur þó verið bannað á þessari
öld, en það var samt um 1930
SJAUSMORISTILRAIN B FLOTH.
SEM FIESTIR SJO EFTIR
ar“ í sjúkrasamlögum. Blaða-
maður hafði tal af honum,
meðan hann beið eftir flugvél
og bað hann að segja frá ein-
hverju af þeim málum, sem
liggja honum mest á hjarta, en
þau eru: Sjálfsmorð, pilluát og
eiturlyf j anotkun.
Hann segir: — Sjálfsmorð er
mikið og viðkvæmt vandamál.
Að skrifa um það, getur kann-
ski verið dropinn, sem fyllir
hinn bitra kaleik. En við lækn-
ar getum ekki réttlætt það að
tala ekki um slíkt mál, þegar
það snertir svo marga. Hér í
Noregi er reiknað með að álíka
margir fremji sjálfsmorð og
þeir sem farast í umferðarslys-
um, eða um 500 á ári. En það
eru yfir 5.000 sem gera sjálfs-
morðstilraunir.
að uppþot varð vegna þess að
yfirvöldin reyndu að koma í
veg fyrir að slík athöfn væri
framkvæmd.
Aztekarnir í Mexíkó, sem
voru háþróaðir menningarlega
fyrir Krists burð, tignuðu
sjálfsmorðsgyðjuna Ixtab. En
svo við nálgumst okkar eigin
menningu, þá getum við litið
á grísku heimspekingana. Við
vitum að stóikarnir báru sam-
an plúsa og mínusa, ef mínus-
arnir voru í meirihluta, var líf-
ið ekki þess virði að lifa því.
Þeir ákváðu sjálfir hvort þeir
kysu dauðann. Og allar götur
síðan hafa heimspekingar og
skáld fjallað mikið um sjálfs-
morðsvandamálin, þar á meðal
núlifandi menn eins og Mal-
raux.
— í Noregi var lengi ákveð-
in refsing fyrir sjálfsmorðum,
þ. e. a. s. afkomendum var refs-
að með því að leggja hald á
arfinn og það var fyrst árið
1902 sem refsiákvæði voru af-
numin, þau ákvæði að sá, sem
framdi sjálfsmorð, fékk ekki
kirkjulega greftrun. En í Eng-
landi voru sjálfsmorðstilraunir
refsiverðar fram að árinu 1961.
Þá vann ég á taugadeild í Lond-
on, segir prófessorinn, — og það
var ekki óalgengt að sjúkling-
ar, sem við höfðum vakið til
lífsins aftur, fóru beint af
sjúkrahúsinu í fangelsi!
í Noregi er tala sjálfsmorða
frekar lág á venjulegan mæli-
kvarða í Evrópu. Við reiknum
með 8 tilvikum á hverja 100
þús. íbúa á ári (tilraunir þó
miklu fleiri) á móti 20 tilfell-
um í Danmörku og Svíþjóð. í
Tékkóslóvakíu og Ungverja-
landi er talan aftur á móti 25.
í Sovétríkjunum eru engar
skýrslur um sjálfsmorð, þar er
á þau litið sem auðvaldsfyrir-
bæri. í kaþólskum löndum eru
sjálfsmorð sjaldgæfari og er
álitið að skriftir eigi þar drjúg-
an þátt í.
En að vísu er ekki öruggt að
byggja of mikið á skýrslum.
það eru mörg sjálfsmorð, sem
ekki eru skrásett og sumum er
haldið stranglega leyndum.
SJÁLFSMORÐ TÍÐUST
MEÐAL ÞEIRRA HÆST OG
LÆGST SETTU
— Hverjir fremja sjálfs-
morð? Það vitum við nú nokk-
8 VIKAN 37. TBL.