Vikan - 14.09.1972, Page 46

forvitni, sem aðeins þjóðhöfð-
ingjar og heimsfrægar leik-
stjörnur verða aðnjótandi ann-
ars staðar á hnettinum. Og
hvergi varð ég var við þessa
sljóu deyfð, sem víða ríkir
meðal annarra kynþátta og
stafar sjálfsagt fyrst og fremst
af því, að það kemur út á eitt
hvort fólkið starfar eða ekki,
— það hefur ekkert upp úr sér
hvort eð er.
Að fólkinu frátöldu og skilt-
um með kínversku letri er mið-
borgin með Evrópusniði. Um
úthverfin get ég ekkert sagt,
þar eð ekki gafst tími til að
skoða sig um sjálfstætt, en það
var reyndar öllum heimilt. Ég
kom hvergi auga á þessi sér-
kennilegu kínversku hús, sem
sjá má á myndum og sem virð-
ast í formfegurð sinni næstum
svífa í einhverjum dularfullum
huldubláma. Og bifreiðar
þeyttu horn sín.
Sjálfir höfðum við fjórar
gljáfagrar bifreiðar til afnota,
og þegar við komum að barna-
höllinni, stóðu öll börnin í röð-
um meðfram inngöngunni og
klöppuðu ákaft fyrir þessum
vestrænu kempum. Einnig hér
var þess vandlega gætt, að eng-
inn villtist inn á aðra hluta
svæðisins en þann, sem var til
sýnis. Sá enskumælandi hafði
nú tekið sérstöku ástfóstri við
mig og gerði ýmist að stjaka
við mér eða toga í mig. Fyrst
vorum við leiddir inn í mót-
tökusal, þar sem setzt var við
langborð og öllum boðið grænt
te í krús eða fanti með loki
yfir. Ég hefði gjarnan viljað
drekka úr krúsinni í kurteisis-
skyni við gestgjafana, en þar
sem vatnið í Shanghai er væg-
ast sagt illdrekkandi, tókst mér
aðeins að koma niður þrem
sopum. Hér sem og í dúkaverk-
smiðju. sem við heimsóttum
síðar, stalaði forstöðumaðurinn
til okkar á kínversku og túlk-
urinn túlkaði. Sá grunur lædd-
ist að mönnum, að forstöðu-
maðurinn þyrfti ekki að styðj-
ast við túlkinn fremur en hann
kysi, en það var engin ný bóla
eða sósíalistísk uppfinning,
heldur gamalt diplómatískt
trikk.
Börnin sýndu okkur teikn-
ingar sínar og leirfígúrur, og
allt bar það fáguðum og brot-
hættum listasmekk vitni. Við
hlustuðum á barnakór syngja
kínversk þjóðlög og spila á kín-
versk strengjahljóðfæri. Því-
næst fengjum við ásamt börn-
unum að spreyta okkur á að
leita að jarðsprengjum með
nokkurs konar fálmara (hann
var einna líkastur bónkústi) og
heyrnartólum á eyrum.
Sprengjan var falin undir
borði, og ef einhver hitti á að
strjúka yfir hana með fálmar-
anum, þá hvein í heyrnartól-
unum. Það fór víst ekki fram-
hjá mörgum, að þessi uppeldis-
stöð hafði í aðra röndina á sér
hermennskusnið, enda þótt
börnin væru aðeins 6—12 ára
gömul. Það er auðvitað þeirra
eigið málefni — eða eins og
túlkurinn orðaði það: í örygg-
is- og sjálfvarnarskyni. Kín-
verjar eru nú heldur ekki einir
um að vígbúast af kappi í
sjálfsvarnarskyni. Ekki er samt
hægt annað en hugleiða, hví-
líkt afl er þarna verið að virkja,
og var það þó nægilegt fyrir.
Eða eins og Japanir, sem alltaf
eru í jarðnæðishraki, orða það:
Að berjast við Kínverja er eins
og að lemja með priki í rúm-
dýnu!
Þá fengum við að spreyta
okkur í borðtennis á móti kín-
versku börnunum, og sigruðu
þau okkur flest með glæsibrag.
Heimsókninni þarna lauk svo
með því, að við settumst 'inn í
samkomusal barnahallarinnar
og horfðum á ýmis ballettatriði,
sem börn á ýmsum aldri döns-
uðu og léku. Ballett virðist
vera vinsælt tjáningarform í
Kína. Hvar sem sjá mátti út-
stillingar frá leikhúsum borg-
arinnar, þar var alls staðar
verið að sýna ballett. Heldur
virtist efnið í þeim einhæft,
venjulega ung hetja, sem stökk
hæð sína í loft upp, ýmist með
riffil í hönd eða kreppta hnefa,
og svo einhverjar ólánssamar
manneskjur skríðandi i duft-
inu, skjálfandi af hræðslu við
þennan gustmikla boðbera
hinnar réttlátu reiði. Menn
gátu sér þess til, að fígúrurn-
ar í duftinu ættu að tákna auð-
valdið. Börnin börðu líka lítils-
háttar á auðvaldinu þarna uppi
á senunni. Túlkurinn nefndi
það reyndar „óvini fólksins" og
að ballettatriðið sýndi, hvernig
hinir litlu rauðu hermenn
rækju óvini fólksins af hönd-
um sér. Flest voru þessi ball-
ettatriði mun friðsamlegri, svo
sem: Hinir litlu rauðu hermenn
mjólka kýr, og hinir litlu rauðu
hermenn dansa slæðudans.
Bömin tóku þátt í þessari sýn-
ingu af lífi og sál. En þar sem
ballett er ekki mín sterka hlið,
læt ég útrætt um þetta atriði
heimsóknarinnar. Eg vil aðeins
geta þess, að enn á ný settumst
við niður við langborð og okk-
ur var borið grænt te í fönt-
um, á meðan forstöðumaðurinn
lét móðann mása á kínversku
og túlkurinn snaraði jafnharð-
an á sænsku.
Allt leiðsögufólk og viðmæl-
endur okkar voru tiltölulega
ungar og dugnaðarlegar mann-
eskjur, og verð ég að segja þeim
til hróss, að ef hver einasta er-
lend skipshöfn, sem sækir
Shanghai heim, fær sömu við-
tökur, þá vinnur þetta fólk svo
sannarlega fyrir kaupi sínu.
Börnin stóðu fyrir utan og
klöppuðu ákaft, þegar við fór-
um. Einnig hafði múgur manns
safnazt utan við hliðið og virti
okkur forvitnilega fyrir sér, er
við ókum úr hlaði. Hvergi varð
maður var við annað hjá fólk-
inu en fyrst og fremst forvitni
og vingjarnlegheit. Það var að-
eins í ballettinum, sem Kín-
verjar gerðust herskáir.
Ef maður gefur sér tíma til
að staldra við og horfa yfir all-
an þennan aragrúa af fólki,
sem þó er aðeins lítið brot af
þjóðinni, hlýtur maður að við-
urkenna, að sósíalisminn er við
þess hæfi. í stuttu máli sagt er
hér iðinn, starfsamur og vax-
andi heimur í sköpun. En held-
ur er hann litlaus, þunglama-
legur og óskáldlegur fyrir
minn smekk. Og þegar öllu er
á botninn hvolft, þá er ánægju-
legt til þess að vita, að maður
tilheyrir aðeins smáþjóð og get-
ur hvenær sem er óhikað geng-
ið niður á næsta götuhorn og
skammazt og rifizt við kunn-
ingjana um pólitík hreint eins
og maður hefur þol og vit til.
Frekar missa allt en frelsið.
☆
SJALFSMORÐS-
TILRAUN . . ,
Framhald af bls. 9.
sig. Það er mjög óvenjulegt að
konur grípi til slíkra ráða,
þær nota fremur pillur.
En það er eitt, sem konur
ættu að íbuga, segir prófessor-
inn, — og það er að tala þeirra
kvenna, sem svipta sig lífi, hef-
Ur stórlega aukizt við aukið
jafnrétti.
Sjálfsmorðstilraunir eru
mörgum sinnum fleiri meðal
kvenna. Það eru reyndar ekki
til neinar tölur um þetta, þar
sem fæst þessara tilrauna kom-
ast í hámæli. Oft er þessum
konum ekki ljós ástæðan til
þess að þær taka til óyndisúr-
ræða, oft er það flótti frá veru-
leikanum og oftast eins konar
áfrýjun, til eiginmanns eða ná-
kominna ættingja, vinnuveit-
anda eða vinar.
Hættuástand skapast oft við
hjúskaparslit og önnur álíka
vandamál í sambúð. Oft er
hægt að rekja ástæðuna fyrir
því að tekið er til örþrifaráða
til æskuáranna, — að einstakl-
ingurinn, sem í hlut á, hafi allt-
af haft tilhneigingu til að flýja
vandamálin. Öryggi á uppvaxt-
arárunum er ákaflega þýðing-
armikið fyrir hvern einasta
mann. Ég vil leggja áherzlu á
þetta. Það er ekki krafizt
neinna prófa til að verða for-
eldrar! Foreldrar geta átölu-
laust hlaupið hvort frá öðru og
lifað lífinu eins og ekkert hafi
skeð, en það kemur niður á
barninu.
GLEÐI EF SJÁLFSMORÐH)
HEPPNAST EKKI!
-—- Ef einhver hefur reynt
sjálfsmorð, þá er það mjög mik-
ilvægt að vandamálin séu tek-
in til athugunar og reynt verði
að hjálpa viðkomandi einstakl-
ingi á sem raunhæfastan hátt,
bæði með aðstoð sérhæfra
manna og náungans kærleiki
getur gert mikið gagn, ekki
sízt þeim sem einmana eru . . .
Ef sá sem gerir sjálfsmorðs-
tilraun lendir á sjúkrahúsi, þá
kemur sálfræðingur fljótt til
hjálpar, jafnvel meðan á lífg-
unartilraunum stendur, eins og
t. d. þegar dælt er úr maga
sjúklingsins, áður en sjúkling-
urinn er fluttur á taugadeild.
Nú orðið er ekki eingöngu hugs-
að um að lífga frá dauðum,
heldur líka að hjálpa einstakl-
ingnum til að lifa lífinu.
Og hvernig gengur það?
Prófessorinn veit mikið um
þá hlið málsins, bæði af eigin
reynslu og rannsóknum ann-
arra:
— Flestir eru ánægðir yfir
lífgjöfinni! Það eru ákaflega
fáir, sem fremja sjálfsmorð
síðar. Yfir 95% lifa og deyja á
eðlilegan hátt. Já, margir eru
jafnvel færari um að lifa lífinu
á eftir, vegna þess að þeir hafa
fengið hjálp til að horfast í
augu við vandamálin.
Það lítur út fyrir að Schop-
enhauer gamli hafi haft á réttu
að standa.
VIB SITJUM HVERT A
SÍNUM FJALLSTINDI
— Það hefur sýnt sig að mjög
fáir reyna sjálfsmorð, ef ekki
er undankomumöguleiki fyrir
hendi. Þeir eiga von á heim-
sókn. nota fúna snöru eða
synda ekki nógu langt út . . .
Það er eins og þeir vilji fela
sig örlögunum, því að í flest-
46 VIKAN 37. TBL.