Vikan - 07.06.1973, Síða 14

Eitt af hinum stóru vandamálum nútimans er hávaðinn. Jarðar-
búar þrengja stöðugt hver að öðrum, og hljóðin kringum þá verða
stöðugt fjölbreytilegri og háværari. Þeir þjappast saman i sam-
býlishús i æ þéttbyggðari borgum og trufla hver annan með marg-
víslegum vélahljóðum, hælaskellum, músik. Nútimamaðurinn er
að ærast af hávaða. Hann flýr langar leiðir út i sveit, en hann þarf
æ meira fyrir þvi að hafa að finna stað, þar sem hann getur ótrufl-
aður hlustað á hljóð náttúrunnar, lækjarniðinn og fuglasönginn,
fyrir hávaða umferðarinnar. Hvað er til varnar?
Vörubíll gefur i I brekkunni,
loftbor þjösnast á malbikinu,
sorphreinsunarbill skeliir rusli i
ginib á sér, skellinaðra þýtur hjá
með hvæsi og trutti, tónlist glym-
ur frá verzluninni handan við göt-
una...
Þessi stöðugi hávaði ergir okk-
ur og við þráum friðinn heima.
En þar er ekki heldur kyrrð að fá.
Það er hið stóra vandamál nútim-
ans. Margir búa i sambýlishúsum
við miklar umferðargötur, jafn-
vel ekki fjarri flugvelli. Þar er
aldrei kyrrð. Og sé ekki um utan-
aðkomandi hávað>að ræða, þá eru
ótal atriði innanhúss, sem berja á
hlustum manna. Vatnsrennsli,
barnagrátur, hurðaskellir, fóta-
tak á hæðinni fyrir ofan, pianóæf-
ingar á hæðinni fyrir neðan.
Viss hávaði er nauðsyn-
legur
Við greinum hljóð á tvennan
hátt. Þau berast okkur til eyrna
gegnum loftið: raddir, simhring-
ingar, útvarp, barnagrátur. Þessi
hljóð þrengja sér gegnum veik-
ustu punkta veggja og um glugga
og dyr. Og svo eru hljóð, sem
berast okkur gegnum leiðara,
gólf, veggi, pipur, hljóð eins og
fótatak, vatnsrennsli o.fl.
Hljóðstyrkur er mældur i desi-
belum, dB. í sérbyggðum rann-
sóknarstofum má koma hljóð-
styrknum niður i 10 dB. En svo
mikil þögn er óþægileg til lengd-
ar, viss hávaði er nauðsynlegur
fyrir velliðan manna.
Hlustaðu nú vel! Þú situr
heima, allt er rólegt, börnin
fjarri, útvarpið lokað. En algjör
þögn er þó ekki. Hljóðstyrkurinn
mundi mælast 25—30 dB. Og ef þú
býrð viö umferðargötu er hann
50—60 dB, þ.e.a.s. ef gluggarnir
eru aftur. Séu gluggarnir opnir,
er hljóöstyrkurinn 60—65 dB, sem
getur verið talsvert óþægilegur
hávaði. Og við og við bætast viö
alls konar hljóð, sem auka hljóð-
styrkinn um 10—20 dB, og slik
aukning verkar eins og tvöfaldur
hávaði. Við 75 dB hávaða er t.d.
mjög erfitt að tala i sima. Jafnvel
við 60 dB hávaða verður maður aö
hækka róminn til að láta til sin
heyra. Barnagrátur getur komið
hljóðstyrknum upp i 85 dB. Og
þannig mætti lengi telja.
Hve mikið þolum við?
Það er erfitt að segja nákvæm-
lega til um það, hve mikinn há-
vaða við þolum til lengdar. Menn
eru mjög misjafnlega viðkvæmir
fyrir hávaða, og sumir skerðast
á heyrn, án þess að verða þess
varir sjálfir.
Óþægindi af hávaða geta orsak-
að svefnleysi, taugaveiklun og
jafnvel taugaáfall, ef menn verða
fyrir skyndilegum og mjög mikl-
um hávaða. Einnig geta melt-
ingartruflanir og of hár blóð-
þrýstingur beinlinis stafað af þvi
álagi, sem leiðir af þvi að þurfa
stöðugt að búa við of mikinn há-
vaða.
Hvenær er hætta á heyrnar-
skaða? A hávaðasömum vinnu-
stöðum, i verksmiðjum og á verk-
stæðum, verða menn e.t.v. að
vinna stöðugt i 85—90 dB hávaða.
Það er mikið álag að vinna á
slikum stöðum, og starfsfólkinu
er ákaflega hætt við að skaddast á
heyrn. Sú hætta er einnig fyrir
hendi, þegar þota flýgur rétt hjá á
fullri ferð og framleiðir 130—135
dB hávaða.
Eitt er athyglisvert, einkum
fyrir unglinga, sem telja sig ekki
geta notið tónlistar, nema magna
hana upp i aldeilis geipilegan
hávaða: Það er óhugsandi að
venjast svo hljóðstyrk, að hann
verði heyrninni skaðlaus, og þeg-
ar skaðinn er skeður, er sjaldnast
nokkuð við þvi að gera.
Hollur granni
er gulli betri
Lausnin á hávaöavandamálinu
er að hluta til fólgin I þvi, að fólk
kunni að búa saman. Við verðum
að læra að taka tiilit hvert til
annars. En manneskjan er mis-
jöfn. Ef þú setur plötu á fóninn
eftir kl. 11 að kvöldi, lætur grann-
inn til vinstri sér fátt um finnast,
meðan aftur á móti granninn á
hæðinni fyrir neðan er óðara
kominn með kústinn á loft,
bankandi, hringjandi og klag-
andi.
Lög húsfélagsins kveða á um
tillitssemi við náungann, en það
vill verða dálitið teygjanlegt hug-
tak. Auðvitað verður að taka tillit
til annars fólks, en við verðum nú
lika að hafa hreyfingarfrelsi,
frelsi til að lifa Iifinu lika heima
hjá okkur. Það geta þvi miður
verið mörg ljón i veginum fyrir
þvi frelsi. Ef ibúðin er mjög illa
einangruð, ef það er sjúklingur i
húsinu eða einhver mjög við-
kvæmur fyrir hávaða og klög-
unargjarn, ef maður er pianóleik-
ari — þá getur hávaðavandamál-
ið orðið óleysanlegt, og maður
gæti einfaldlega neyðst til að
flytja búferlum.
Reyndar getur lika valdið
óþægindum aðheyra ekki einhver
viss hljóð sem maður hefur van-
izt. Ef t.d. strætisvagninum,
hálftima fresti stanzar rétt fyrir
framan húsið, seinkar eitthvað að
ráði, þá er farið að horfa á klukk-
una og biða eftir honum og velta
vöngum yfir, hvað hafi tafið. Eins
er ekki sama, um hvaða hljóð er
að ræða. Barnagrátur úr næstu
ibúð getur orðið algjörlega óþol-
andi, meðan aftur á móti grátur i
eigin barni er nokkuö, sem maður
þekkir og getur auk þess ráðið
við. Og á nóttunni þarf ekki há-
vært hljóð til að vekja óróa. Að
læðast um á tánum, dauðhrædd
um að trufla náungann, vekja
hann, þegar hleypt er niður i kló-
settinu, þegar hurðin skellur ó-
vart aftur o.s.frv. getur tekið jafn
mikið á taugarnar og að verða
sjálfur fyrir ónæði. Og fyrst og
fremst er ákaflega erfitt fyrir
barnafjölskyldu að búa i illa ein-
angruðu húsi með viðkvæmum
nágrönnum. Foreldrarnir verða
sinöldrandi i börnunum að leika
sér hljóðlega, trampa ekki um
gólfið, vera ekki i þessum eilifu
slagsmálum, og á endanum gera
þau börnin taugaveikluð lika.
Hvergi má bila hlekkur
Talsvert hefur að sjálfsögðu á-
unnizt I baráttunni fyrir hávað-
ann. Hús, sem byggð eru i dag,
eru betur hljóðeinangruð en fyrir
1—2 áratugum. Kröfurnar aukast
stöðugt, og viöa er það orðin
regla, að hljóðstyrkur milli ibúða
má ekki geta farið yfir 51 dB. En
viö byggingu eins húss koma
margir við sögu, og hvergi má
bila hlekkur i þeirri keðju.
Kæruleysi hjá einum aðila getur
eyðilagt hús, sem virðist fullkom-
ið á pappirnum. Og þegar bygg-
ingu húss er einu sinni lokiö, er
ákaflega erfitt að bæta úr göllum.
14 VIKAN 23. TBL.