Vikan - 20.03.1980, Blaðsíða 51

Myndskreyting: Bjarni Daði Jónsson
Ouro Preto. Mörgum þeirra hefur
heldur en ekki brugðið i brún þegar þeir
sáu sjáifa sig Ijóslifandi meðal hinna
sljóu áhorfenda krossfestingarinnar.
Listfræðingur einn og gagnrýnandi
hefur skrifað að að undanskildum Móse
Michaels Angelos séu hinir tólf
spámenn Aleijadinhos fullkomnustu
myndir af persónum Gamla testamentis-
ins sem nokkru sinni hafi verið gerðar.
Það er mjög athyglisvert að þrátt fyrir
að hvert annað smáatriði i högg- >
myndum Aleijadinhos sé mjög
nákvæmlega útfært þá eru hendur og
fingur allra spámannanna þykkir og
klunnalegir, eins og einskis nýtir. Skyldi
þetta nú ekki standa i einhverju
sálfræðilegu sambandi við bæklaðar
hendur listamannsins sjálfs?
Já, hvaða hugsanir bjuggu i huga
Aleijadinhos þegar hann skar út
þjáningardrætti frelsarans á krossinum?
Hvað vonarneisti leyndist með „Litla
krypplingnum” þegar hann sýnir okkur
Jónas horfa til himins, eins og furðu
lostinn eftir björgunina úr hvalnum?
Hverjar vonir sem kunna að hafa
leynst með þessum sérstæða snillingi þá
öðlaðist hann sjálfur ekki lausn fyrr en i
dauðanum. Þegar hann hafði lokið við
spámennina tók hann mann i félag með
sér og lofaði sá að sjá um nauðþurftir
hans. En þar var hann illa svikinn.
Maður þessi yfirgaf hann í bjargarleysi
sínu og varð Aleijadinho að skriða eftir
götunum og draga limlestan líkama sinn
heim til Jóhönnu Lopez, en þar lifði
hann með naumindum í tvöárí viðbót.
Hann lést árið 1814, 76 ára gamall,
blindur, vonlaus og þjáður til hinstu
stundar. Honum var valinn grafreitur í
einni af kirkjum föður síns fyrir framan
altari Maríu meyjar.
Meðan Aleijadinho lá banaleguna var
borg hins svarta gulls einnig að deyja.
Hinar riku málmæðar tæmdust að
lokum og milljónarar og þorparar
hurfu hver á fætur öðrum. Samtiðar-
maður likti Ouro Preto á þessu timabili
við leiksvið að nýlokinni sýningu. Og
þannig var þessi borg á aðra öld. Meðan
framfarir á flestum sviðum settu mark
sitt á Brasilíu varð svolítið brot af
ájándu öldinni — merkilegur lista-
fjársjóður — eftir i Ouro Preto.
Til þess að varðveita sérkenni
staðarins gerði brasilíska ríkisstjórnin
Ouro Preto að þjóðars^fni árið 1933.
Þannig gilda nú þau lög um sögustaðinn
að þar má ekkert hús reisa eða rífa. Niu
þúsund íbúar bæjarins eiga því I
rauninni heima i opnu safni undir
heiðum himni.
Sú fegurð sem Aleijadinho skapaði
lifir áfram í verkum hans sem bíða þess
að heimurinn uppgötvi þau. Svo er
fræðimönnum og unnendum sögulegra
minja í Brasilíu fyrir að þakka að þau
verða varðveitt meðan þjóðin lifir. Allur
heimurinn stendur í þakkarskuld við
þessa menn fyrir að varðveita frá
gleymsku ódauðleg listaverk og þá ekki
síður einhverja sérkennilegustu
persónusögu t annálum amerískrar
menningar.
IZ. tbl. Vikansi