Vikan - 05.06.1980, Side 50

Undarleg atvik — Ævar R. Kvaran

Sálrænn maður
málar 6000
málverk eftir
látna meistara
Sá maður sem mesta athygli hefur
vakið fyrir sálræna hæfileika á Bretlandi
um langt skeið er frábær brasiliskur mið-
ill, Luiz Gasparetto að nafni. Nýlega var
á fundi Breska spiritistasambandsins
sýnd kvikmynd. af Gasparetto þar sern
hann sést mála myndir með greinileg-
um stíleinkennum frægustu meistara
málaralistarinnar, þeirra sem látnir eru.
Þar má nefna Picasso. Renoir, Tou-
louse-Lautrec. Gauguin, Modigliani.
Van Gogh, Rembrant, Tissot. Manet.
Monet og Matisse. Kynnir þessarar
kvikmyndar var blaðamaðurinn Elsie
Dubugras, sem skýrði frá því að síðustu
sex árin hefðu birst 6000 málverk fyrir
miðilsgáfu Luiz Gasparettos. Þessi mál-
verk málar miðillinn undir andlegum
áhrifum með svo miklum flýti að hann
er aðeins nokkrar minútur að Ijúka
sumuni þeirra og öðrum lýkur hann á
nokkrum sekúndum. Þótt miðillinn
vinni þessi furðuverk með slíkum ofsa-
hraða og i hálfdimmu þá bregst aldrei að
hann finnur ævinlega réttu litina sem
hann beitir hverju sinni.
Blaðamaðurinn Elsie Dubugras skýrði
fundinunt frá þvi hvernig hún hefði
komist á slóð Luiz Gasparettos.
Þegar þetta er skrifað (i maí) á Sálar-
rannsóknafélag Islands von á merkileg-
um miðli frá Englandi. sem hér kemur
við sögu, en það er hinn sálræni lista-
maður Coral Polge. sem hefur þann
hæfileika að geta málað myndir eða
teiknað af þeim sern leita sambands að
handan.
Árið 1974 fékk Elsie Dubugras einka
fund hjá frú Polge. Á þeim fundi teikn
aði hún sex myndir. Ein þeirra var af
gamalli konu. Coral heyrði og sagði frá
þvi að nafn hinnar látnu veru væri God
win. En það var einmitt skímarnafn
móðurömmu Elsie.
Þegar Elsie hvarf aftur til Brasilíu (þar
sem hún á heimal fann hún fjölskyldu
albúm. Meðal gamalla fölnaðra mynda
fann hún þar eina sem minnti hana
þegar í stað á eina þeirra mynda sem
C'oral Polge hafði teiknaðá einkafundin
um. Og þar eð Elsie var blaðamaður
skrifaði hún grein um málið. Þessi grein
var lesin af konu nokkurri sem benti
henni á hina furðulegu hæfileika Luiz
Gasparettos.
Hún fékk nú fund hjá honum. Og á
þessum fundi reyndi hún að hjálpa
honum með þvi að halda örkinni sem
hann málaði á. En krafturinn sem hann
beitti var svo mikill að Elsie varð að
beita öllu afli sinu til þess að hindra örk-
ina i því að fljúga út á gólf. Elsie lýsti
framhaldinu með þessum orðum:
„Ég reyndi að sjá hvað hann var að
mála en átti I erfiðleikum með það sök
um þess að Ijósið var svo dauft þarna
inni. Ég gat ekki séð hvað þetta var eða
litina sem liann notaði.
En að nokkrum mínútum liðnum var
hann búinn með myndina og kastaði
henni á gólfið. Og hann byrjaði hiklaust
á annarri mynd. Þriðju myndina gerði
hann með vinstri hendi. Svo kontu tvö
höfuð — sem voru teiknuö samtímis!
Fimmtu myndina gerði hann einnig
með báðum höndum og þegar ég fór að
fylgjast betur með þessu sá ég mér til
stórfurðu að hún var teiknud á hvolji:
höfuð vissi niður!
Á 40 minútna fundi lauk hann með
þessum hætti 16 myndum. Hún skoðaði
hverja þeirra mjög vandlega og undr
aðist mjög nákvæmni teikningar og
pensildrátta, dýpt þeirra og frjálslegar
hreyfingar.
Jafnvel I myndinni þar sem hann
gerði tvö höfuð og annað þeirra á hvolfi
skorti ekkert á skýrleik eða neitt annað.
Greinilegt var að myndirnar voru mál-
aðar í mjög ólíkum stílgerðum. en flestar
þeirra voru merktar nöfnum frægra lát-
inna meistara málaralistarinnar. svo sem
Manet. Renoir. Modigliani og fleiri.
Siðan þetta gerðist hefur Luiz gengist
undir tilraunafundi með ýmsum visinda-
mönnum og eiga þeir enga skýringu
utan þá sem hann gefur sjálfur. nl. að
hérséu að verki þeir látnu meistarar sem
málverkin eru merkt.
Ekki var Luiz þó alltaf jafnöruggur
um þetta. Þannig þjáðist hann af ógur
legum efasemdum um jx;tta fyrir tiu ár-
um. Hann tók þá aðefast um sanna mið-
ilshæfileika sina. Það hvarflaði nefnilega
að honum að ef til vill væri þetta ein-
ungis hann sjálfur sem gerði þessar
myndir. En ekki hafði þessi hugsun fyrr
hvarflað að honum en fram komu eftir-
tektarverð áhrif á honum. Hinir látnu
meistarar steinhættu ad mála gegnum
hann. Hvernig sem hann reyndi var
honum með öllu ókleift að framleiða
þessar stílhreinu myndir!
Aðnókkrum mánuðum liðnum komst
Luiz að þeirri niðurstöðu að þessar
merkilegu myndir ættu ekki rætur sinar
að rekja til listrænna hæfileika hans
sjálfs. Og hvað gerðist þá? Jú. hinir
látnu meislarar komu aftur til hans og
hinir stórkostlegu sálrænu hæjlleikar
hans slóöu aftur IJ'ullum blóma.
Eins og fram kemur I þessari frásögn
vinnur Luiz Gasparetto jafnan i nijög
daufu Ijósi þegar hann málar myndir
sinar. Það veldur serstökum örðugleik
um þegar kvikmyndir eru teknar af hon
um I starfi. eins og sú sem lýst var hér að
franian. Luiz verður þvi að búa sig
sérstaklega undir slikar myndatökur.
sökum þeirra sterku Ijósa sem nauðsyn-
leg eru við þær. Má segja að þessi undur.
sem þessar kvikmyndir hafa nú sannað
óvefengjanlega. hafi náð hámarki sinu
með því að Luiz málaöi tvö málverk
með fólunum!
Þegar Luiz Gasparetto gerði þetta
kraftaverk var liann til þess klæddur
stuttbuxum og studdi sig við stól. í fyrri
myndinni birtist andlit — en þad
reyndisl vera málaó á hvolfi!
Einn rannsóknarmannanna. sem
undirbjó þessa kvikmyndatöku. gaf um
þetta þessa yfirlýsingu:
„Það er með öllu ókleift að sanna
hvaðan þessi málverk eru komin. En ég
get ekki lagt fram sennilegri skýringu en
þá að Luiz sé neyddur til að mála og þeir
sem geri það séu þeir sem málverkin eru
merkt. Ég leyfi mér að halda þvi fram að
það sé með öllu ókleift fyrir nokkurn
listamann, lifandi eða látinn. þjálfaðan
eða ólærðan. að framleiða málverkin á
þeim ógnarhraða sem Luiz gerir."
Það er rétt að taka það hér fram að
Luiz Gasparetto hefur ekki sýnt neinar
tilhneigingar til þess að verða einhvers
konar sálræn poppstjarna. þótt honum
sé það vitanlega innan handar. Hann
hefur alltaf verið reiðubúinn að sýna
hæfileika sína þótt aðstæður hafi verið
mjög óþægilegar. Þannig voru teknar
kvikmyndir af miðilsstarfi hans hjá BBC
sjónvarpinu við mjög óhagstæð skilyrði í
tveim heimsóknum hans til Lundúna
1978. Þarna varð hann að starfa undir
mjög sterkum Ijósum með fullt af
ókunnugu fólki i kringum sig og meðal
þeirra voru menn sem voru sannfærðir
um að liann væri ekkerl annað en svik
ari.
50 Vikan 23. tbl.