Vikan - 16.12.1943, Blaðsíða 12

12
JÓLABLAÐ VIKUNNAR 1943
EYIJIi KYPUR
Cu SQX uíbÉuU.hbúJiíl<jCu SÖ.Q.U,
• Kyja ástargyðjunnar Afroditu.
• Cato yngri gerði eyna að rómversku skatt-
landi.
• Páii postuli flutti kristna trú til Kýpur.
• Eiríkur Danakonungur l^zt á eynni, er hann
var á leið til Candsins helga.
YJAN Kýpur liggur í norð-
austurhorni Miðjarðarhafsins,
aðeins 85 km. frá strönd Litlu
Asíu. Hún er 9600 ferkíló-
metrar að stærð og hefir um
400 þúsund íbúa.
Eftir endilangri eynni, frá austri til
vesturs, ganga tveir fjallgarðar, en milli
þeirra er 35 km. breitt sléttlendi, og þar
búa flestir íbúanna.
Á miðri sléttunni er höfuðborgin Nico-
sia og á austurströndinni hafnarborgin
Famagusta. Á eynni er ræktað hveiti,
hafrar, olífur og baðmull, en þó er Kýpur
einkum fræg fyrir vínframleiðslu sína.
Eyjan er skógi vaxin, og vex þar sedrus-
viður, Kýprestré, eik og beiki. Enn er
unninn kopar á Kýpur, en í fornöld var
eyjan þekkt sem koparvinnsluland.
Það er skyldleiki milli nafns eyjarinnar
og málmheitisins. Málmurinn, sem unninn
var á Kýpur, var sem sé kallaður kýpr-
iskur málmur, á latínu cuprum. Kýpur
hefir sennilega dregið nafn sitt af ilmjurt
nokkurri, sem þar var algeng og hét
cypros.
Loftslagið er ekki eins þægilegt og ætla
mætti á Miðjarðarhafseyju. Vorið er fag-
urt, en sumarið óþolandi heitt, og með
septembermánuði hefst þurrkatímabil, og
allur gróður skrælnar.
• Ríkarður ljónshjarta lagði cyna undir sig.
• Eyjan var aðal-aðsntursstaður Musteris-
riddarareglunnar.
• Tyrkir taka eyna frá Feneyjabúum.
• Englending-ar innlima Kýpur í brezka heims-
veldið.
Eftir F. li. ÖSTRUP
Einhverntíma í grárri forneskju komu
Fönikíumenn til eyjarinnar, en hennar er
ekki getið í sögunni fyrr en Egyptar leggja
hana undir sig um 1500 f. Kr., en þá vai
Egyptaland á tindi veldis síns. Síðar komu
Grikkir og settust að á Kýpur og urðu
brátt fjölmennir.
I augum Grikkja hafði Kýpur yfir sér
einhvern töfraljóma, því að þeir héldu, að
Afrodita hefði stigið þar upp úr sælöðrinu.
Þess vegna kölluðu þeir hana líka Anady-
omere (þá er stígur upp úr hafinu) eða
Cypris (Kýpurgyðjuna).
Enda þótt mörg ríki legðu Kýpur undir
sig, tókst íbúunum furðanlega að viðhalda
sjálfstæði sínu, og furstamir eða höfð-
ingjarnir á eynni náðu stundum allmiklum
völdum í sínar hendur.
Þegar Alexander mikli hafði sigrað
Persa í orustunni við Issos árið 333, lagði
hann Kýpur undir sig, en þegar hið mikla
veldi hans liðaðist sundur, var yfirráðun-
um lokið. Um miðja fyrstu öld f. Kr.
reyndu Kýpurbúar að losna undan yfirráð-
um Egypta, en það varð til þess að Róm-
verjar blönduðu sér í málið. Cato yngra
Eiríkur Danakonungur, sem andaðist á Kýpur,
þegar hann var á leið til Landsins helga.
var falið að bæta ástandið á Kýpur og
koma þar á ró og reglu, og það gerði hann
á þann ofur einfalda hátt, að gera eyna
að rómversku skattlandi. Ágústus keisari
skipaði síðan landsstjóra á Kýpur.
Þannig var ástandið, þegar kristindóm-
urinn barst til Kýpur. Skömmu fyrir
fæðingu Krists, höfðu margir Gyðingar
fluttst til eyjarinnar. Postulasagan ber
þess vott, enda er skýrt frá því þar, að
einn af forustumönnum kristna safnaðar-
ins í Jerúsalem hafi. verið gyðingur af ætt
Leví, fæddur á Kýpur. Þetta var Jósep,
sem riefndur var Barnabas..
Páll fór fyrstu trúboðsför sína til Kýpur
og var Barnabas í fylgd með honum. Þeir
Aóku land í Salamis, sem var borg á
Jausturströndinni, og predikuðu í sam-
komuhúsum gyðinga. Því næst ferðaðist
Páll um eyna þvera og endilanga og kom
til borgarinnar Paphos, en þar gerðist
eftirfarandi atburður.
Landstjórinn, Sergius Paulus, var stadd-
ur í borginni, og þegar hann frétti um
komu hinna tveggja trúboða, lét hann
kalla þá á fund sinn, því að „hann vildi
heyra guðs orð.“
En hjá landstjóranum bjó töframaður
nokkur, Barjesus að nafni, og var hann
mjög óánægður yfir komu trúboðanna, því
að hann óttaðist, að honum yrði að því
álitshnekkir. En Páll horfði hvasst í augu
töframannsins og kvað hann vera djöfuls-
ins barn, sem reyndi að leggja stein í
götu hins sanna boðskapar, og myndi hann
verða blindur í refsingarskyni fyrir at-
hæfi sitt. Það fór svo sem Páll sagði —
töframaðurinn missti sjónina allt í einu.
Þegar landstjórinn sá þetta, snerist hann
til kristinnar trúar.
Þannig kom kristnin til Kýpur, heim-
kynnis ástargyðjunnar, og hún sigraði
smátt og smátt.
Árið 395 var rómverska ríkinu skipt í
austurrómverska og vesturrómverska rík-
ið. Kýpur varð hluti austurrómverska
Einhverntíma í grárri fomeskju komu Fönikíumenn til Kýpur. Þeir réðu yfir eynni, þar til Egypt-
ar náðu henni af þeim. Mörg ríki hafa lagt eyna undir sig, siðast Englcndingar árið 1914.