Vikan - 16.06.1993, Side 60

TEXTI: SIGRÚN KRISTINSDÓTTIR
Það er erfitt fyrir fullorðna að skilja
dauöann, börnum er hann óskiljan-
legur. Þess vegna er sannleikurinn
alltaf sagna bestur. Hræðsla og
spurningar barnanna kalla á raun-
verulegar útskýringar en ekki ein-
hverjar sögur.
Sex til níu ára gömul fara
börn að skilja að dauð-
inn er varanlegur og að
öll erum við dauðleg. Það er
eðlilegt ferli í þroska þeirra að
finna sér einhverja leið til
þess að syrgja yfirvofandi
missi ástvina. Oftast er það
dauði þeirra sem þau nota.
Áður hafa þau varla velt
þessu fyrir sér.
Þessum þætti í þroska
barna er lítil athygli veitt og
mikið vantar í rannsóknir á
þessu. Mér er ekki kunnugt
um íslenskar rannsóknir en
barnasálfræðingar hjá Omega
og Aresol í Ameríku hafa rann-
sakað þetta þroskaferli barna.
Sálfræðingar segja að
þessi hegðun, það er sorg
barna yfir væntanlegum missi,
sé nauðsynlegur þáttur í upp-
vexti og þroska þeirra. Sjálfs-
morð, slys og önnur neikvæð
fyrirbæri nota þau til þess að
finna eins konar undanfara
vegna seinni tima sársauka.
Dr. Isa Fonnegra, læknir
við Omegastofnunina í Amer-
íku, segir að eigi fólk erfitt
með að halda stöðugu ástar-
sambandi sé ástæðan oft sú
að viðkomandi hafi ekki tekist
að komst klakklaust í gegnum
þetta þroskaskeið. Hann ótt-
ast komandi missi enn gífur-
lega og þorir því ekki að
treysta. Hann lítur enn á
dauðann og allan aðskilnað
eins og barn.
Þegar aðstandandi barns
deyr er nauðsynlegt að ein-
hver fullorðinn, hversu djúpt
sokkinn sem hann er í eigin
sársauka, gefi sér tima til að
tala við barnið og útskýra fyrir
því hvað gerðist.
Allir hafa mismunandi sögur
að segja af upplifun sinni á
dauðanum þegar þeir voru
börn. Öll eigum við það þó
sameiginlegt að hafa ekki skil-
ið hvað var að gerast og það
útskýrir hegðun okkar og við-
brögð þá. Börn eiga erfitt með
að skilja að lífið taki enda en
það er hægt að auðvelda þeim
þetta. Þess vegna er mikil-
vægt að fullorðnir svari spurn-
ingum barnanna af fullri virð-
ingu og bryddi jafnvel stöku
sinnum upp á umræðuefninu.
Fullorðna fólkið verður að
vera tilbúið að fræða börn um
þetta efni, alveg eins og um
kynlíf. Það er mikilvægt að
virða vangaveltur barns í óör-
uggum heimi, vangaveltur um
mótlæti og ógæfu og þá stað-
FRH. A BLS. 63