Vikan - 19.12.1957, Page 25

ingi á meginlandinu. Nú barst þessi dæg-
urvísa til Reykjavíkur, og fyrr en varði
var Þórður orðinn ímynd hershöfðingjans,
og alamala færðist yfir í malakoff.
Nú er frá því að segja, sem minnzt var
á í upphafi, að læknaskólanemendur
renndu hýru auga til Þórðar, og svo fór,
að þeir komust í tæri við hann og gerðu
við hann kaup: Þeir útveguðu honum til-
tekna fjárhæð til þess að kaupa brennivín
fyrir, en í þess stað lofaði hann því í votta
viðurvist, að læknaskólinn mætti eiga hans
jarðnesku leifar til rannsóknar, þegar
hann væri allur.
Og Þórður fékk peningana og drakk út
á skrokk sinn og hélt áfram að lifa.
Einn árgangurinn eftir annan útskrífað-
ist úr læknaskólanum, en ekki mætti Þórð-
ur á þeim virðulega stað. Þá barst ein-
hverju sinni sú saga um bæinn, að Þórður
malakoff væri dáinn. Læknanemar brugðu
þá við til þess að heimta það, sem skólans
var, en brá nokkuð í brún, er þeir hittu
gersemina bráðlifandi og vel hýra í einni
verzluninni.
Saga þessi vakti talsverða kátínu í bæn-
um, en Björn M. Ólsen orti brag um at-
burðinn, með hliðsjón af hinu danska
dægurlagi: Malabroch er död i Krigen.
Komst bragurinn brátt á kreik og varð
aðalgleðisöngur bæjarbúa:
1. Þó deyi aðrir dánumenn.
Loff! Malakoff!
Hann Þórður gamli þraukar enn.
Loff, Malakoff! Mala! Lifir enn hann
Malakoff, .
þótt læknar vilji flensa í Malakoff
— koff, — koff,
þá lifir Malakoff.
2. Hann drekkur alltaf eins og' svín,
og aldrei nema brennivín.
3 Það segja rnenn einn sumardag, %
að Þórður gamii fengi slag.
4. Hans lát barst út um allan bæ,
og læknar sögðu: Hæ, hæ, hæ!
5. Þeir vildu fá að flá hans lík,
því engin þeim var unun slík.
■6. Þeir fóiu að brýna busana
og biðu uppi á spítala.
'7. En einn af þeim fór út í bæ,
að fá menn til að flytja hræ.
8. Hann gekk í búð. Að gömlum sið,
þar hímdu dónar diskinn við.
9. Þar laut einn fram á búðarborð
og mælti af vörum ekki orð.
10. Að honum læknir gengur greitt
og leggur hönd á bakið breitt.
11. ,,Hann Þórður er dauður! Það fór vel.
Við kryfjum hann þann húðarsel.
12. Ég góða borgun bítala,
ef berðu líkið í spítala."
13. En dóninn leit á læknirinn,
og það var þá einmitt hann Þórður minn.
14. ,,Ég sjálfur á mitt eigið lík.
Og sízt ei' ég þín senditík."
15. Til höggs hann reiddi og hélt um stút.
En læknir sneyptur labbaði út.
16. Af þessu læknir læra má —■
að kryfja aldrei kvikan ná.
17. Og brýndu ei fyrri busann þinn,
Loff! Malakoff!
en lík er borið í líkhús inn.
Loff, Malakoff! Mala! Lifir enn hann
* Malakoff,
þótt læknar vilji flensa í Malakoff,
— koff, ■— koff,
þá lifir Malakoff.
Þórður Árnason mun hafa verið fædd-
ur laust eftir 1830. 1 manntali Reykja-
víkur 1890 er hann skráður til heimilis
í Hlíðarhúsum, 58 ára gamall, en hús-
freyja hans, Guðlaug Einarsdóttir, 55 ára.
En sá, sem manntalið tók, bætir við:
„Þessi hjón vita eigi aldur sinn, sýnast
um sextugt.“
Þórður lifði í nokkur ár eftir þetta og
skipti um bústaði. Hann varð bráðkvadd-
ur 10. maí 1897, og í kirkjubókina er
hann skráður ,,sem niðursetningur í Halls-
koti, 62 ára.“
Sú stund var þá runnin upp, er Þórður
skyldi flytjast á hina virðulegu stofnun
vísindamannanna. Einn læknanemanna,
sem tóku þar á móti honum, er enn á
lífi. Það er Jónas Kristjánsson læknir. En
Ingólfur Gíslason læknir, er þá var í
hópi læknanema, segir svo frá hinum síð-
ustu viðskiptum samtíðarinnar við Þórð:
„Mér er minnisstæðast, er okkur hlotn-
aðist lík Þórðar alamala . . . Hver Reyk-
víkingur þekkti hann, og ég held, að öll-
um hafi verið hlýtt til hans, því þrátt
fyrir vínhneigðina var hann gæfur og
gegn . . . Var mér sagt, að kvæðið um
hann hafi dr. Björn M. Ólsen og Hannes
Hafstein ort á glaðværri stund, líklega
meðfram til að stríða vini sínum dr. Jón-
assen landlækni, sem var forstöðumaður
læknaskólans í þá daga og kennari í
líkamsbyggingarfræði.
E:i svo var það, að Þórður dó skömmu
eftir að við komum í læknaskólann. Var
hann færður inn í líkhúsið, og var þá
tekið til starfa, og höfðum við mjög mik-
ið gagn af því að kryfja hann og krukka,
og voru allir hans vefir og líkamshlutar
dregnir fram í dagsljósið með mikilli vís-
indalegri nákvæmni. öll bygging hans
var traustleg og vönduð með afbrigðum,
og þótt undarlegt megi virðast fundum
við hvergi spor eftir allt það brennivín,
sem hann hafði tekið inn um dagana.
Guðmundur Magnússon var tíður gest-
ur hjá okkur í líkhúsinu, meðan á þessu
stóð, bæði til að glöggva sig á ýmsu sjálf-
ur, og svo var honum annt um, að við
færum rétt að og lærðum sem mest. Við
áttum náttúrlega allir að verða stórt eða
lítið brot af skurðlækni, sú fræði var
hans kennslugrein, og hann fann óspart
að, ef eitthvað fór óhöndulega hjá okkur.
Það kom náttúrlega fyrir, að fínar taug-
ar hrukku í sundur, þegar við Vorum að
einangra þær og losa af þeim fitu og
bandvef, en þá var að reyna að tengja
saman endana með hvítum tvinnaspotta,
svo að sem minnst bæri á óhappinu. Þeg-
ar við höfðum starfað á þennan hátt á
aðra viku og ekki var hægt að gera Þórði
betri skil, var búið um hann eftir föng-
um, og með því að okkur fannst skylt
að sýna þessum vini okkar og velunnara
þann sóma, er kostur var á, þá sóttum
við nokkrar flöskur af Gamla Carlsberg,
fórum með þessi veizluföng upp í líkhús
og framkvæmdum nokkurs konar kveðju-
athöfn, fluttum sína ræðuna hver, vio
vorum sjö talsins, og í skóla höfðum við
lært graut í sjö tungumálum og töluðum
nú á sínu málinu hver, samkvæmt hlut-
kesti. Var skál gamla mannsins drukkin
eftir hverja ræðu og einhverju af þessum
heiðrúnardropum stökkt á hans jarðnesku
leifar í hvert sinn. - Sumar ræðurnar voru
náttúrlega ófullkomnar, en nú varð að
taka viljann fyrir verkið. Við Jónas
Kristjánsson kistulögðum svo leifar Þórð-
ar malakoff og vonum, að hann rísi upp
heill á himnum, þótt hann væri nokkuð
laus í böndum, er við sáum hann síð-
ast.“
Þannig endar saga Þórðar, en minning-
in um hann lifir í söngnum, sem hefur
verið lærður og kyrjaður í 60 ár. Stú-
dentar sáu um það.
S Y M
ÞAÐ var dýrlegui' sumar-
morgunn í Vestmannaeyj-
um. „O.t við unnarstein lék
aldan smá og sumarsólin skein
á sundin blá,“ svo kvað Örn
Arnarson.
Það var safndagur, réttar-
dagur. Árla morguns að venju
var byrjað samtímis að „safna“
(reka saman féð á eftirtöldum
stöðum og byrjað suður á Ey:
Stórhöfða Sæfjalli (Háubúr-
um), Haugum, Dalfjalli, Há,
Eggjum, Kinn, Litlhöfða,
Steinstaðaheiði, Hrauninu og
víðar. Allt fé er rekið norður
eftir og mætast allir rekstr-
arnir á Eiðinu nyrzt á Heima-
ey og réttað í Almenningnum.
Bræður mínir Björn og Páll
voru meðal safnmanna (leitar-
manna) og ég sendur með bita
og sopa handa þeim, eftir mikil
hlaup og erfiðar göngur. En
vel sást að heiman (frá Ofan-
leiti) inn á Eiði og lagði ég
af stað þegar ég sá að allt féð
var komið inn að Almenning
og fólk ,,að fara í vænginn“
sem lcallað var. Miðja vegu
milli lcaupstaðarins og ofan-
byggjara bæja er varða við
veginn, sem ,,Hvild“ heitir.
Þar er einnig haglega gert
hægindi vallgróið — legubekk-
ur, sem móðir náttúra smíðaði
endur fyrir löngu og sem flest-
ir vegfarendur notuðu til að
tylla sér á til að kasta mæð-
inni og láta líða úr lúnum
beinum. lltsýn héðan er und-
urfögur. Svo var þennan ynd-
islega moi'gun: úr rjómahvít-
um sæ rísa tvíburasysturnar
fögru, Elliðaey og Bjarnarey,
grózlcugrænar ofan, en berg
lagt litslcrúði regnbogans, í
balcsýn, við bláan himin, teyg-
ir sig í háloft aldursforsetinn
tignarlegi Mýrdalsjökull og
faldar silfurhvitum kolli millj-
óna ára. Ég settist á bekkinn,
en hröklc brátt við sem snort-
inn rafstraum. Ég gleymdi ein-
hverju! ég gleymdi að fara
austur fyrir „hús“, signa mig
móti sólu og lesa bænina „Nú
er ég klæddur og kominn á ról“
o. s. frv. eins og móðir mín
elskuleg hafði kennt mér. Ég
stóð nú upp og hélt ferð minni
áfram inn í réttir. En hvað sé
ég! Á að gizka 30—40 faðma
austan vegarins i Æðahrauni
sé ég að stúlka kemur á móti
mér, gengur hægum skrefum,
vaggandi sér mjúklega í lend-
um og rekur á undan sér stór-
an kindahóp, á að gizka 60—
100 fjár — í þveröfuga átt
við aðalreksturinn. Ég ætlaði
nú að hlaupa til hennar og
spyrja hverju þetta sætti, að
reka féð uppeftir i staðinn
fyrir inn í réttir, en rek fót í
nibbu og dett endilangur á
hrammana.
Þegar ég lít upp er þessi
unga blómærós horfin ásamt
öllum fjárhópnum! "Yfir þess-
ari sýn hvildi fegurð og friður
hins ósýnilega heims. Á mæli-
kvarða tíma og rúms, er nú
orðið spottakorn eða um hálf
öld. Ég var þá á fermingar-
aldri. Það vakti sérstaklega
athygli mína hversu fé þetta
var ullarhvítt, vænt og frítt.
Og enn í dag, þegar ég hugsa
um þetta fyrirbæri, sé ég i
anda hina draumfögru mynd.
Hrafnistu í nóv. 1957
Sig. Oddgeirsson.
VIKAN
25