Vikan - 19.12.1957, Side 29

Þœr eru sín úr hverjum flokki, en þó allar úr flokki
kvenna og eiga sameiginleg baráttumál, lögðu t.d. nýlega
i sameiningu fram þingsályktunartillögu um barnalifeyrir
Annars er það eitt af vandamálunum sem
þyrfti að leysa, hvernig mæður sem vinna úti
geta komið börnum sínum í góða geymslu. Mér
lízt sérlega vel á sænsku hugmyndina um sam-
eiginlega barnagæzlu í stóru sambýlishúsunum.
Þá eiga börnin athvarf hjá einni og sömu mann-
eskjunni meðan móðirin er í burtu. Auk þess
þurfa vinnandi mæður helzt að losna við eitthvað
af stritvinnunni heima, svo að þær hafi tíma til að
vera mæður barnanna sinna utan vinnutima.
— Sumir vinnuveitendur vilja ekki hafa með-
al starfsfólks síns konur, sem hafa heimili og
börn, segja að þær séu miklu meira frá vinnu
vegna barnanna og með hugann annars staðar í
vinnutímanum. Heldurðu að þetta sé rétt?
— Það eru auðvitað heldur meiri líkur á for-
föllum hjá mæðrum með lítil börn, en allir geta
veikst. Auk þess reynir maður að hafa upp á
eitthvað að hlaupa, tekur hálft sumarfrí og á
svo inni frídaga.
— Eiginlega var ég hingað komin til að ræða
við þig sem alþingiskonu. Hvernig kunnirðu við
þig á þessari hátíðlegu samkundu?
— Mér fannst hátíðleikinn nú ekki svo mjög
þvingandi. Og þegar um er að ræða hálfs mán-
aðar þingsetu, þá er maður nánast einungis á-
horfandi. Ég lagði aðeins fram eina ályktun,
ályktun um launajafnrétti. Nú er svo komið að
þegar konur koma inn í starfsgreinar, sem karl-
menn hafa verið einir um áður, þá fá þær sömu
laun, eins og t. d. þegar stúlkur taka við af-
greiðslustörfum á benzínstöðvum af karlmönn-
um. En ýmis önnur störf eru undirborguð, ef
kona á í hlut, og það þarf sérstakt átak af
hálfu kvenna til að laga það misrétti. Það er
ýmislegt hægt að gera til að þoka því máli i
rétta átt.
— Heldurðu að það sé hagur að því fyrir
stjórnarflokk að hafa konu á framboðslistan-
um hjá sér?
— Já, ég er hrædd um að þeim hluta kjós-
endanna sem eru konur mundi finnast það snubb-
óttur listi, sem engin kona væri á. Ég lít fyrst
og fremst á mig sem fulltrúa kveriþjóðarinnar og
það eru ýmis mál sem konur varðar sérstaklega,
eins og t. d. launamálin og ýmislegt í trygginga-
löggjöfinni, en auðvitað eru öll önnur mál
þeirra mál líka.
— Þú hefur auðvitað byrjað ung að fá áhuga
á stjórnmálum, þar sem þú ert alin upp á heim-
ili stjórnmálamanns. (Adda Bára er dóttir Sig-
fúsar heitins Sigurhjartarsonar fyrrv. alþingis-
manns).
— Það er ekki gott að segja hvenær maður
byrjar að fá áhuga. Ég byrjaði að lesa blöðin
þegar ég var unglingur og smáþokaðist svo út
í þetta. Það var aldrei haldið neinni ákveðinni
stjórnmálaskoðun að okkur krökkunum, en auð-
vitað mótast maður mikið af andrúmsloftinu á
heimilinu. Sumir unglingar hafa tilhneigingu til
að þróast þveröfugt við foreldra sina, aðrir fylgja
þeim að málum. Hvorutveggja er jafn eðlilegt.
— Falla þér illa politiskar árásir á þig?
— Ég hef litla persónulega reynslu i því efni.
En ég er vön árásum á mína nánustu frá blautu
barnsbeini. Strax og ég hafði lært að lesa, fór
ég að lesa skammir um föður minn i dagblöð-
unum.
— Kannski þú segir mér nú að lokum, Adda
Bára, hver eru aðal áhugamál þín fyrir utan
heimilisstörfin og vinnuna?
— Stjórnmálin og það er tímafrekt áhugamál,
svarar Adda Bára með áherzlu.
En sú spurning, hugsaði ég á leiðinni niður
stigann. Það er í rauninni furðulegt að kona skuli
geta unnið fulla vinnu, haft heimili og lítið barn,
Hefur komiö upp fimm
í 35 ár og tók
SEINNI daginn sem ég sat við skrifstofuglugg-
ann minn og starði á fánann á Alþingishús-
inu, varð mér að ósk minni. Hann var varla orð-
inn blautur i rigningunni, þegar hann var dreginn
niður aftur. Stuttir þingfundir þann daginn. Ég
spratt á fætur og flýtti mér upp í Alþýðuliús,
til að ná frú Jóhönnu Egilsdóttur, áður en hún
væri komin á kaf í bazarstörf fyrir jólaglaðn-
ingarsjóð Verkakvennafélagsins Framsókn.
Á leiðinni upp Hverfisgötuna var ég að hugsa
um það, að 35 ára barátta fyrir kjarabótum
verkakvenna hlyti að gera konu, ja ef ekki harða í
viðmóti þá að minnsta kosti ákaflega einbeitta.
En þarna tók nú á móti mér þægileg eldri
kona — ég mundi ekki láta mér til hugar koma
að kalla hana gamla, þó það lýsingarorð eigi
yfirleitt vel við um þá sem eiga 76 ár að baki.
Á augabragði sá ég hversu mjög mér hafði skjátl-
ast. Svo löng kynni af fólki og kjörum þess geta
engu síður gert konu umburðarlynda og ömmu-
lega notalega í viðmóti.
— Reykvíkingur ?
—- Nei, Skaftfellingur — Vestur-Skaftfellingur,
ættuð frá Hörglandskoti á Síðu. Ég kom hingað
til Reykjavíkur árið 1904 og giftist Ingimundi
Einarssyni verkamanni. Þá var ég búin að vera
í vist hjá Sigurði sýslumanni í Kaldaðarnesi í
nokkur ár. Efnalaust fólk átti þá ekki kost á betri
skólum en myndarlegum heimilum .
•— Þér hafið snemma haft áhuga fyrir félags-
málum ?
— Já, ég fékk strax áhuga fyrir verkalýðs-
hreyfingunni, og gekk í Verkakvennafélagið
fljótlega eftir að það var stofnað. Þá höfðu kon-
ur 15 aura í kaup á tímann, en karlmenn yfir 30
aura. Og fyrir þessa 15 aura þurftu þær kannski
að ganga i vask og brjóta ísinn ofan af körun-
um á morgnana eða bera kol og vatn. Það var
ekki vanþörf á að eitthvað væri gert.
Síðan hefur Jóhanna verið að „gera eitthvað“.
-— Nú er svo komið að lægst launuðu konurnar
hafa 77% af karlmannskaupinu. Og allt hefur
þetta náðst með samtökum kvennanna og samn-
ingum við vinnuveitendur, segir hún.
— Mér þykir vænzt um Verkakvennafélagið
af öllu, eins og eðlilegt er, þegar maður er búinn
að eyða mestu af lífskröftum sínum fyrir það.
6g er búin að vera í stjórn félagsins síðan 1923 og
formaður í 23 ár.
— Finnst yður það ekki erfitt og vanþakklátt
starf að vinna að félagsmálum ? skýt ég inn í.
— Nei, þegar áhuginn er fyrir hendi, finnur
maður það ekki svo mikið. Það er eins og maður
fái alltaf kraft einhvers staðar frá. Ég hef auð-
vitað oft þurft að vaka við þessi störf fram á
nætur, en ég hef átt margar ánægjustundir í
þessum félagsskap. Að visu höfðu konurnar í
fyrstu litinn skilning á því þegar byrjað var að
berjast fyrir málefnum þeirra, sögðu að svona
hefði þetta alltaf verið og svona yrði það alltaf.
En nú hefur skilningur allra, bæði vinnuveitenda
og samt látið það eftir sér að taka virkan þátt
í stjórnmálum. Það þarf ekki svo lítinn kjark og
dugnað til þess.
og verkakvenna, batnað. Félagskonurnar eru
alltaf ákaflega hlýlegar við mig. Ég þarf ekkl
að kvarta.
— Jú, ég tilheyri Alþýðuflokknum. Það voru
verkalýðsfélögin, sem eiginlega stofnuðu Jafn-
aðarmannaflokkinn. En ég hef alltaf verið þeirrar
skoðunar að hver félagsmaður í verkalýðsfélagi
verði að geta sett sitt atkvæði þar sem hann vill.
Það verður svo ósköp erfitt þegar þessi ógurlega
pólitíska barátta er komin inn í félögin. Ég hef
aldrei reynt að hafa nein pólitísk áhrif á félags-
konur í Verkakvennafélaginu.
Talið berst að þingstörfunum, en Jóhanna hef-
ur nú um skeið setið á Alþingi sem varamaður
Alþýðuflokksins í Reykjavík í stað Eggerts G.
Þorsteinssonar, og er aldursforseti þingsins.
— Það þyrftu að vera miklu fleiri konur á
þingi, segir hún. Þær hafa áhuga fyrir mörgum
málum sem karlmenn hafa ekki og láta þau til
sín taka. Ég hef nú ekki gert mikið, enda setið
stutt á þingi. Við konurnar þrjár fluttum tillögu
til þingsályktunar um endurskoðun á ákvæðum
um barnalífeyri. Ég flutti svo þingsályktunar-
tillögu um hækkun elli- og örorkulífeyris um allt
að 50%. Það eru nú víst ekki margir sem mót-
mæla því að lífeyrir gamla fólksins sé alltof lít-
ill. Svo fylgi ég auðvitað þingsályktunartillögu
um að afnema beri áfengi í opinberum veizlum,
en um það er nú verið að fjalla.
— Hvernig falla yður pólitískar árásir á yður?
— Það hefur lítið komið til þess. Þingmenn
tóku mér vel. Þeir virtust hafa gaman af að
sjá peysufataklædda konu í þingsölunum, og
voru sæmilega ánægðir með að hafa nú allt í
einu þrjár konur á þingi.
— Þér eigið orðið álitlegan hóp afkomenda, er
það ekki?
— Jú, ég á 5 uppkomin börn og 14 barna-
börn. Við búum öll í tveimur samstæðum húsum
við Lynghaga, svo ég hef þau öll í kringum mig.
Sjálf á ég enga ibúð, en börnin mín eiga þessi
hús.
Flestir þykjast vera búnir að gera vel eftir 76
ára æfistarf, en Jóhanna er ekkert að hugsa um
að taka sér hvíld frá störfum. Siðastliðið sumar
var hún forstöðukona á barnaheimilinu, sem
Verkakvennafélagið Mæðrafélagið og Þvotta-
kvennafélagið reka fyrir 4—7 ára börn í Rauð-
hólum.
— Það þykir mér skemmtilegt starf, segir hún
með áherzlu.
Nú stingur kona höfðinu inn um dyrnar og
spyr hvort hún megi tala við Jóhönnu andartak.
Hún þarf að fá úr því skorið hve margar stúlkur
þurfi í uppvaskið og hversu margar til að ganga
um beina á einhverju kaffikvöldi, að mér skilst.
Ég bind því í flýti enda á samtalið og forða
mér, af ótta við að í aðdáun minni á þessari
kjarkmiklu, ósérhlífnu konu, kunni ég að bjóðast
til að vaska upp — og þess mundi ég áreiðanlega
iðrast.
börnum, starfaö að verkalýðsmálum
sæti á þingi á 77. aldursári
VIKAN
29