Menntamál - 01.04.1970, Side 4

/------------N
Pólitík-
ekki
peningar
Sérkennsla afbrigðilegra nemenda er hvarvetna ofar-
lega á baugi í umræðum um skólamál um þessar
mundir. Víða erlendis hafa stjórnvöld og skólamenn
lagt kapp á það að undanförnu að auka og bæta opin-
bera þjónustu á þessu sviði. Menn hafa tekið til endur-
mats fræðilegar forsendur og framkvæmd kennslu og
uppeldis hamlaðra barna almennt; prófað nýjar hug-
myndir og kastað fyrir borð úreltum viðhorfum og starfs-
háttum.
Hjá okkur er þörf stórátaks til að koma þessum mikil-
væga þætti skólakerfisins í viðunandi horf, enda hefur
hann verið skammarlega vanræktur, þegar á heildina er
litið, þótt ýmislegt hafi verið vel gert á þessu sviði bæði
fyrr og síðar.
Margt er í deiglunni einmitt nú, sem vekur bjartsýni,
og má þar til nefna byggingu nýs heyrnleysingjaskóla,
átak í sérmenntun kennara í Kennaraskólanum og ond-
urskoðun fræðslulaganna, en af henni vænta skólamenn
þess m.a., að treystur verið lagagrundvöllurinn undir
sérkennslu í skyldunámsskólunum, sem vægast sagt
hefur verið helzt til veikur. En hér — eins og á íleiri
sviðum — skortir klár markmið og ákveðna, vel skil-
greinda stefnu. Hvað er það eiginlega, sem við viljum?
Við islendingar berum okkur gjarnan í munn orðið
velferðarríki og kennum samfélag okkar til menningar og
siðgæðis. En rísum við undir þessum nafngiftum?
Enginn mælikvarði er öruggari á siðgæðis- og menn-
ingarstig þjóðar en sá, hvernig hún býr að þeim þegn-
um sínum, er höllum fæti standa í lífsbaráttunni. Og
þá er spurt: hvernig er heilbrigðisþjónustan, hversu víð-
tækt er tryggingakerfið, hve áhrifarik er íélagsmálastarf-
semin og — síðast en ekki sizt — hver eru uppeldis- og
menntaskilyrði afbrigðilegra einstaklinga og minni-
hlutahópa?
Að því er tekur til hins slðastnefnda benda kald-
rifjaðir umbótamenn iðulega á varnaðargildi aðgerð-
anna, sem beinlínis má reikna til fjárhagslegs ávinnings
fyrir samfélagið í formi lækkaðra útgjalda til heilbrigðis-
mála, framfærslu og löggæzlu eða aukinnar framleiðni
einstaklinganna, sem hér um ræðir. En þessi hlið máls-
ins er raunar aukaatriði, þótt ekki sé rétt að gleyma
henni með öllu. Hitt skiptir höfuðmáli, hvort við erum
í raun og veru komnir á það siðferðisstig, að við teljum,
að allir — hversu hamlaðir sem þeir kunna að vera iil
líkama og sálar — eigi rétt á að þroskast að því marki,
sem áskapaðir hæfileikar þeirra leyfa, og gefist þar með
kostur á að lifa sjálfum sér til þeirrar hamingju, sem
ekki verður metin til fjár — og það sé skyida samfé-
lagsins að stuðla að því.
Hér er fyrst og fremst um lífsviðhorf og gildismat
að ræða; peningarnir, sem varið er til að skapa við-
unandi uppeldis- og námsskilyrði handa hömluðum
börnum, skipta svo óendanlega litlu máli.
MENNTAMÁL
42