Heima er bezt - 01.04.1951, Blaðsíða 24

56
Heima er bezt
Nr. 2
AUGNABLIK!
um það, ef maður á annað borð
kemst þangað, sem peningarnir
eru.“
„Ég að flýta mér,“ anzaði sá
hálf ónotalega, sem í bátnum
var. „Segðu þúsund, ellegar ég er
farinn.“
„Jæja, gott og vel!“ mælti
Sacramento. „Segjum þá þús-
und . . .“
Með varkárni reri Indíáninn
nær. Nokkrum föðmum frá
landi hélt hann samt kyrru fyr-
ir.
„Láttu mig sjá, hvað þú hef-
ur!“
Sacramento hnussaði reiði-
lega. Síðan dró hann af sér
vettling hægri handar og fór
niður í brjóstvasa innan á jakka
sínum. En það var ekki búnt af
dollaraseðlum, sem hann tók
upp. Það var marghleypa, mik-
ilfengleg „Colt 44“-marghleypa,
sem ég minntist, að hann hafði
sýnt mér um borð og sagzt hafa
keypt í Vancouver.
„Þú, bannsettur okrarinn!“
hvæsti hann. „Þú hlýðir mér, er
ég segi þér að leggja þessari skel
þinni hingað að ströndinni, ell-
egar það mun liggja dauður
Indíáni þar sem þú ert núna!“
Andlit mannsins tjáði þá
megnustu fyrirlitningu, sem ég
hef nokkru sinni séð á mann-
legri veru. Með rólegum tilburð-
um damlaði hann að landi.
„Hentu farangrinum þínum
um borð,“ mælti Sacramento við
mig. „Farðu síðan sjálfur. Við
leggjum af stað til Klondyke —
á stundinni!“
Ég hlýddi þessari ströngu
skipun, og Sacramento hvessti
augun á Indíánann.
„Leggðu af stað!“ mælti
Sacramento með skipandi rómi,
en Indíáninn dró upp lítið segl.
og síðan héldum við af stað út
í þétta snjódrífuna, sem huldi
sýn út yfir vatnið.
Það gekk hægt að komast
áfram, því að jakahröngl var
mikið. Eftir að við vorum komn-
ir fram hjá Yukon, gekk ferðin
þó skár. Með hverjum degi —
mér liggur við að segja hverri
klukkustund — varð kaldara, og
ísinn varð óbærilegri farartálmi.
Sumsstaðar urðum við að sitja
um kyrrt tímunum saman.
Þegar við héldum kyrru fyrir,
EINN MORGUNINN á föstunni !abb-
aði ég niður að sjó og settist á stein. Eg
horfði á litlar bárur rjála við kletta og
einstaka fugl vagga á smásævinu. Þetta
var góður morgunn og fagur, kyrrð þarna
neðra, en skammt frá mér var slippurinn,
bifreiðaverkstæði ekki iangt frá og svartan
reyk lagði upp úr bræðsluverksmiðju út í
eyju.
Þá kom til mín ung kona. Hún var með
klút bundinn um höfuðið, í rauðri, dálftið
slitinni kápu og með myndarlega skó á fót-
unum. Hún hélt á slægðri ísu í annari
hendinni. Það kom hik á hana þegar hún
sá mig, hún staðnæmdist, horfði á mig,
brosti og kom svo til mín.
„Fyrirgefðu," sagði hún. „Má ég tala við
þig augnablik?“
„Gjörðu svo vel,“ sagði ég. „Mín er á-
nægjan."
,JMig hefur langað til að tala við þig um
dálítið málefni, sem enginn nnnnist á, en
ég hef mikið hugsað um núna á föstunni, á
föstunni í fyrra og á föstunni í hitteð fyrra.
En ég veit ekki hvort þú ert mér sam-
dóma.“
Ég brosti hvetjandi. Mér hefur allt af
líkað vel við svona fólk. Það er allt í senn,
djarft og hikandi, sannfært en óframfærið,
hugsandi en þögult.
„Ég skal segja þér, að ég held að það,
sem heimili okkar hér í Reykjavík skorti
mest sé kyrrð, friður, kvrrð og ró. Eg veit
ekki hvort þetta er orðið svona um Iand
allt, það er víst svona í öllum stærri kaup-
stöðum og kauptúnunum, en einangrunin í
sveitunum verndar að líkindum heimilin
fyrir ókyrrð. Já, ég held að aðalgallinn í
uppeldismálum okkar sé ókyrrðin á heim-
ilunum. Hún veldur því að sonurinn eða
dóttirin haldast ekki við starf, flýja, leita
út á götuna og hina ýmsu skemmtistaði.
Ef heimilin í Reykjavík tækju upp kvöld-
störf, einhver smástörf, handavinnu, lestur,
eitthvað á borð við það.sem var til sveita
fyrrum, og svo kannske spil einu sinni í
viku, þá yrði öðruvísi ástatt í borginni. En
það er ekki létt verk að koma á hugar-
farsbreytingu. Foreldrar þurfa að taka upp
svona venju meðan börnin eru ung og
breyta ekki út af henni hvað sem það
kostar.“
— En er hægt að hafa frið á heimilum
sínum?
„Það er rétt hjá þér. Ollum hurðum í
Reykjavík er skelt þúsund sinnum á hverju
kvöldi. Fólk rásar um bæinn, friðlaust og
stefnulaust. Það er barið að dyrum og gestir
koma. Þetta væri gott og blessað ef gestur
kæmi svo sem einu sinni í viku, en því er
ekki að heilsa. Ég hugsa, að sveitalífið
hefði orðið öðruvísi á vetrum fyrrum, ef
rnargir gestir hefðu komið á hverju kvöldi.
Ætli það hefði ekki drepið hina marglof-
uðu íslenzku gestrisni?
Já, ég hef einmitt verið að hugsa um
þetta á föstunni. Pá eru Passíusálmarnir
lesnir. Þeir eru uppeldisatriði fyrir unga
fóikið, fyrir okkur öll. En maður hefur ekki
einu sinni frið til að hlusta á þá. Ég skal
segja þér, að ég ólst upp í Iitlu sjávar-
plássi. Þegar ég var barn var þar lesinn
húslestur á hverju kvöldi alla föstuna og
Passíusálmar sungnir, heimilum var lokað
meðan þetta fór fram og það datt bókstaf-
lega engum í hug að randa á milli húsa á
meðan. Allir voru heima hjá sér. Þetta
voru kyrrðarstundir og hvað sem hver seg-
ir, þá er ég viss um það, að þetta var
betra uppeldi en flest það sem nú er kennt.
Ertu mér sammála? — Og svo er annað,
sem mig langaði að minnast á við þig.
Hvers vegna eru Passíusálmarnir lesnir? Af
hverju eru þeir ekki sungnir? Af hverju
eru ekki tveir karlmenn og tvær konur
fengin til að syngja Passíusálmana inn á
plötur og þær svo Ieiknar í útvarpið á föst-
unni? Þessar plötur er hægt að nota ár
eftir ár og söngurinn á að vera líkastur
því sem hann var þegar ólærðir menn sungu
sálmana á heimilum sínum. Ég held að
þetta væri miklu betra en lesturinn nú.
Að visu tekur lengri tíma að syngja sálm-
ana en að lesa þá, en bæði mætti þetta
taka lengri tíma í dagskránni, og eins má
velja úr hverjum sálmi. Ég hef líka verið
að hugsa um þetta .
Já, ég álít, að íslenzka þjóðin sé gáfuð
og dugleg, en hún sé eins og unglingur sem
vantar kjölfestu. Þessa kjölfestu gætum við
gefið okkur með því að gera heimilin að
fastari borg. Ekki til þess að einangra okk-
ur heldur til þess að auka andlegt þrek okk-
ar svo að við gætum orðið traustir hlekkir
í samfélaginu. —
Fyrirgefðu að ég er að segja þetta, en
mig hefur svo lengi langað til að tala um
þetta. Og þú ert eitthvað svo berskjaldað-
ur þarna sem þú situr i flæðarmálinu.“
Hún stóð upp, ýtti klútnum dálítið
hærra á ennið og um leið lék sólargeisli um
það. Það voru geislar í augum hennar. Ég
rétti henni höndina. Mér fannst þetta dýr-
mætt augnablik fyrir mig. V.S.V.