Heima er bezt - 01.08.1951, Blaðsíða 20

180
Heima er bezt
Nr. 6
ur varla sagt, að þessir bræður
hafi vel launað móður sinni at-
lætið frá bernskuárunum, hvað
þá reyturnar, sem þeir fengu.
Þó að þetta dæmi sé kannske
með þeim lakari, þá eru þau
óteljandi mörg, sem eru þeim
áþekk í sögunni, já, ég vil segja
fram á okkar daga, sem full-
orðnir erum. Og á ég þá ekki
við, þegar óviðráðanleg hallæri
gengu um landið og engir eða
sárafáir höfðu málungi matar
handa sér, hvað þá öðrum, og
allir liðu skort.
Þó er þetta misjafnt, eftir
hjartagæðum fólksins. Sagt var
það, að Guðrún gamla Páls-
dóttir á Keldum, kona Guð-
mundar Erlendssonar, hafi eng-
an látið synjandi frá sér fara,
og tók jafnvel heila fjölskyldu á
bú sitt og sá fyrir henni. Voru
þau hjón að vísu talin sæmilega
efnuð, en við þessi góðverk
hallaðist ekkert um efnahag
þeirra, enda hefur svo einatt
skeð, að gestrisni og góðverk
hafa einatt goldist í guðsbless-
un og bænum þeirra, sem fyrir
þeim hafa orðið. En nú skal
þetta ekki haft lengra.
# # #
í síðari hluta septembermán-
aðar 1914(?) — ég er ekki alveg
viss um árið — var ég við slátt
út á engjum að vanda. Veður
var rigningarúði. Kl. að ganga 8
síðd. kom unglingur að heiman
til að sækja mig. Sagði að karl-
maður og kvenmaður væru
komin, sem vildu finna mig. Að
sjálfsögðu lagði ég.frá mér orf-
ið og fór með honum heim. Ég
fór beina leið inn í stofu, þar
sem gestirnir biðu eftir mér. Sá,
sem kominn var, var Björn
Bjarnarson, hreppstjóri á
Brekku í Biskupstungum. Með
honum var kvenmaður. Björn
og ég vorum kunningjar að
fornu og nýju. Spurði hann mig,
hvort ég myndi ekki geta léð
þessum kvenmanni hest og
fylgd út að Þingvöllum á morg-
un, því nú væri orðið svo fram-
orðið dags, og hún væri búin að
ferðast alllangt í dag. Ég bjóst
við, að þetta gæti gengið.
Viðstaða hjá Birni varð dá-
litil að vanda, en þar sem ekki
var farið að kveikja ljós, sem þá
var ekki siður, var allmikið húm
í stofunni. Þegar viðstaðan var
búin fylgdi ég Birni til dyra og
á hest að vanda. Þegar út var
komið spyr Björn mig að því,
hvort ég hafi séð, hvaða stúlka
þetta hafi verið, sem var með
honum, og kvað ég nei við, sagð-
ist ekki hafa tekið eftir því.
Hann sagði, að þetta væri Anna
Jónína, sem ég kannaðist vel
við, því hún hafði verið vinnu-
kona hér í hreppnum fyrir
stuttu. Einnig dró hann upp all
mikið skjal og sagði það vera
fylgiblað Önnu frá sýslumann-
inum í Rangárvallasýslu, eða
fararpassi, þar sem hún ætti að
flytjast hreppstjóraflutningi
alla leið frá Garðsauka í Hvol-
hreppi ut í Biskupstungur í Ár-
nessýslu, þar sem hún ætti
sveit. En þegar þangað kom
kvaðst Björn ekki hafa getað
viðurkennt það, því hún hefði
fæðst suður í Hafnarhreppi í
Gullbringusýslu, þegar móðir
hennar hefði verið þar á ferða-
lagi, eins og flest systkini henn-
ar hefðu gert. Og þótt foreldr-
arnir hefðu oft verið flutt aust-
ur í Tungur á sveit sína með
nýfædd börnin,. hreppstjóra-
flutningi, og Anna Jónína alist
þar upp á sveitinni eins og hin
börnin til 16 ára aldurs, ætti
hún nú að flytjast á fæðingar-
hrepp sinn, Hafnahrepp. Og því
hafði hann bætt á passann. Ég
vissi, að Björn sagði satt og
þetta voru lög, svo réttlát sem
þau voru. „En af hverju er nú
verið að flytja hana alla þessa
leið?“ spurði ég. „Það er vegna
þess, að hún er ófrísk og komið
framyfir tímann hjá henni að
ala barnið. En allir vilja losna
við að barnið fæðist í sínum
hreppi og eigi svo á hættu að
fá það aftur á fæðingarhrepp-
inn, þegar það verður 16 ára, ef
það þarf á hjálp að halda eins
og Hafnahreppur nú,“ sagði
Björn, og bjóst ég við, að þétta
væri satt, en einhversstaðar
yrði nú blessað barnið að fæð-
ast, hvað sem hver vildi, ef ekki
yrði þá áður búið að gera útaf
við bæði barn og móður. Og ekki
lagði ég svo mikið kapp á að
losna við skylduna við blessað
barnið fyrir hönd Laugardals-
hrepps, þótt það fæddist hér, að
ég færi að flytja hana nú í kvöld
eða nótt út í Þingvallahrepp,
sem var næstur. En að Þingvöll-
um var 5 klukkustunda lesta-
gangur héðan í þá daga.
Þegar hingað var komið hafði
það ekki tekið Önnu nema 2
daga að komast frá Garðsauka
að Laugarvatni, með öllum þeim
krókum, sem hún þurfti að fara
til þess að finna hreppstjórana
á þessari leið, eða þvera Rang-
árvallasýslu og Árnessýslu.
Fyrri daginn var dagleiðin frá
Garðsauka um Rangárvelli,
Kirkjubæ. Þaðan um Landsveit
að Múla, þaðan um Gnúpverja-
hrepp að Hlíð. Síðan um Hruna-
mannahrepp að Sóleyjarbakka.
Á þessum bæjum, sem til eru
greindir, bjuggu hreppstjórarn-
ir Grímur Sk. Thorarensen,
Guðmundur Árnason, Páll Lýðs-
son og Brynjólfur Einarsson.
Hvort hún gisti í Hlíð eða Sól-
eyjarbakka man ég nú ekki. En
í Hreppunum gisti hún. Hin
dagleiðin var svo útyfir Bisk-
upstungur þverar að Brekku, og
svo hingað að Laugarvatni.
Virðist þetta allmikið ferðalag,
þótt fullfrískir menn ættu í
hlut, þegar allra krókanna er
gætt og svo þess, að yfir mörg
og stór vötn var að fara, svo sem
Rangárnar báðar, Þjórsá, Hvítá,
Tungufljót og Brúará, fyrir ut-
an önnur smærri vatnsföll. En
ekkert beit þetta ferðalag á
Önnu, að hún sagði, enda munu
allir hlutaðeigendur hafa fund-
ið til með henni og látið hana
hafa sína beztu hesta eða þægi-
legustu.
Þegar Björn var farinn fór ég
inni til Önnu að tala betur við
hana um ástæður hennar. Var
hún þá háttuð í svefnherbergi,
sem var nokkuð frá baðstofunni,
sem heimafólkið svaf í, og
spurði hana um ástæður henn-
ar. Sagði hún mér þá það sama
og Björn, að hún væri ófrísk og
komið væri fram yfir með-
göngutímann. Taldi ég þá ófært
að hún svæfi ein svo langt frá
öðru fólki. Það hélt hún að ekki
gerði neitt til, því hún gæti bar-
ið svo hátt, að fólk heyrði til
sín. Þessa anzaði ég ekki og lét
dóttur mína sofa í sama her-