Heima er bezt - 01.12.1953, Blaðsíða 3

Nr. 12
Heima er bezt
355
ÞÓRARINN HELGASON:
PRESTSBAKKAKIRKJA Á SÍÐU
- Ur sókn séra Jóns Steingrímssonar -
Nýi tíminn ryður sér til rúms.
Gamlar venjur og þjóðhættir
líða undir lok, eða taka á sig nýja
mynd. Nú gefast fólki fleiri tæki-
færi til þess að lyfta sér upp en
áður þekktist. Greiðari sam-
göngur og betri samgöngutæki
— bílar og flugvélar — stækka
umhverfi einstaklingsins, auka
hraðann 1 lífinu og finna útþrá
unglinganna veg i allar áttir.
Tíminn og tæknin hafa sett sinn
svip á alla umferðina í landinu,
hvort sem hún er í þágu atvinnu-
lífs þjóðarinnar, félagslífs eða
ferðalaga til fróðleiks og
skemmtunar eða allt þetta í
senn. Það fólk, sem lifað hefur
20. öldina frá byrjun, svo að ekki
sé lengra tiltekið aftur í tímann,
man tvenna tímana. Aðaltil-
breyting þess, minnsta kosti í
sveitunum, frá hversdagsleikan-
um voru kirkjuferðirnar. Rangt
væri þó að ætla, að upplyftingin
— að sýna sig og sj á aðra — hafi
aðallega dregið fólkið tU kirkj-
unnar, enda þótt svo kunni að
hafa verið öðrum þræði. Og mik-
ið lagði fólk að
sér áður fyrr, til
þéss að sækja
kirkju, yfir ó-
brúuð vötn um
vegleysur, oftast
gangandi nema
um hásumarið,
meðan hver
svitadropi á hest
unum vay ekki
reiknaður til fóð-
urkostnaðar að
vetrinum. Er
ekki að efa, að
allur þorri fólks
sótti kirkju af
trúarlegum á-
stæðum og
fannstíþað var-
ið aðleggjanokk
uð að sér í því
skyni. Strax á
fyrsta tug þess-
arar aldar mun
þó áhugi al-
mennings tekin að dvína á reglu-
bundnum kirkjugöngum.
Kirkjurnar hafa fylgt landinu
og þjóðinni frá kristnitökunni
eða 9—10 aldir og lengur þó.
Þannig má fullvíst telja, að á
Kirkjubæ á Síðu hafi kirkja
staðið frá landnámstíð til ársins
1859. Að líkindum er þar fyrsta
kirkja reist á landinu. Ketill
fíflski, er land nam í Kirkjubæ,
er maður kristinn. í Landnáma-
bók segir: ,,Ketill bjó í Kirkju-
bæ, þar höfðu áðr setið Papar
ok eigi máttu þar heiðnir menn
búa“. Var ef til vill kirkja á
Kirkjubæ eftir Papana og hét
bærinn þessu nafni áður Ketill
nam þar land? Um það verður
aldrei sagt með vissu, en víst er
hitt, að staðurinn ber frá önd-
verðu nafn sitt af kirkju. Það
er raunalegt og sárt, að kirkja
skuli hafa verið niður lögð á
þessum stað og alls enginn skyn-
samleg ástæða til slíks. Prests-
bakkakirkja er byggð 1859 og þar
með hefst hennar saga, en
Kirkjubæjarkirkja er þá rifin og
Sera Magnús Bjarnason.
af lögð. Þessi kirkjuflutningur
var mjög beizkjublandinn og er
mér í barnsminni, hve eldra
fólk var harmi slegið vegna
þeirrar ráðstöfunar. Forgöngu-
maður að byggingu Prestsbakka-
kirkju var sr. Páll prófastur í
Hörgsdal. Gera má ráð fyrir, að
Kirkjubæjarkirkja hafi verið
orðin hrörleg og endurbygging
nauðsynleg og það viðhorf notað
til brottflutningsins. Þó er þess
að minnast, að viðir úr gömlu
Kirkjubæjarkirkjunni hafa ver-
ið í húsum á Síðu fram á daga
núlifandi manna. Þá er ljóst, að
búseta sóknarprestsins austan
Geirlandsár var honum í hag að
fá kirkjuna flutta að Prests-
bakka, enda varð þar prestsset-
ur fljótt úr því. Þá má gera ráð
fyrir, að allt fólk í austurhluta
sóknarinnar hafi fylgt prófasti
vel í þessu máli. Aftur á móti er
ég vantrúaður á að sr. Jón Stein-
grímsson hafi átt í þessu nokk-
urn þátt, þótt svo sé látið heita.
En mælt er, að hann hafi svo
fyrirlagt, að þar sem líkhestur-
inn hnyti, er
hann væri flutt-
ur til grafar,
skyldi kirkju
reisa í Bakka-
velli. Likara þyk
ir mér að til-
viljunin hafi ver
ið gripin hér I
þjónustu áróð-
ursins fyrir
flutningi kirkj-
unnar. Ótrúlegt
er, að sr. Jón
hafi viljað kirkj
una frá Kirkju-
bæjarklaustri,
þar sem hann
sjálfur hugði til
að hvíla og þar
sem hann flutti
sína eftirminni-
legu eldmessu.
Sr. Jón segir i
ævisögu sinni
svo: „Var þá guð