Heima er bezt - 01.12.1953, Blaðsíða 13

Nr. 12
365
voru þessi ísaský, hvað var öll
þessi dýrð? Þarna uppi í austr-
inu átti guð áreiðanlega heima.
Ofan af Engidalsbrúnum breiddi
hann þetta jólaskraut, þetta
himneska brekán, í kuldanum,
yfir tætlur, tún, slægjur og haga
gamla mannsins, yfir dauðann
og lífið. Og í huganum við ljós
ímyndunaraflsins og eftirvænt-
ingarinnar, sá ég lífið koma
hvanngrænt undan ábreiðunni,
þegar jólin væru liðin, veturinn
farinn og sumarið komið, grænt,
blómskreytt og berjum hlaðið
eins og það var í sumar leið, þeg-
ar ég var að sækja hrossin þang-
að austur yfir fljót. Þetta hlýjaði
mér, fyllti hugann ljóma og'lof-
söng, unaði og tilbeiðslu, þar sem
ég stóð og studdist við bæjar-
dyrakampinn á Ljótarstöðum, í
hálfgerðri leiðslu, í margra stiga
frosti, lengi kvölds, á jólunum,
þegar ég var á tíunda ári.
Þetta er allt löngu liðið. Ég
lifði þá á góðum mönnum, sveit-
arlimur, í forna Leiðvallahreppi,
eins konar heimsborgari í Meðal-
landi, Álftaveri og Skaftártungu,
metinn þar á álnir og figka, til
torlegðar niður á við, en galt
þess ekki í neinu og allra sízt um
jólin. Ég man eftir því þegar
helstu menn þessarra sveita
voru að skipta „þeim forna“ í
þrjá nýja hreppa. Þeir ætluðu
að verða í hálfgerðum vandræð-
um, óvíst hvernig þeir hefðu far-
ið eða komist út úr því, ef séra
Brandur hefði ekki komið þar til
hjálpar, en hann kunni allt.
Hann kunni félagsreikning og
með einni reglu þar leysti hann
Gordíonshnútinn ,skipti hrepp-
unum. Þetta heyrði ég sagt og
tel víst að það hafi verið satt.
Þegar ég var 12 ára fór ég af
Leiðvallahreppi og frá Ljótar-
stöðum. Síðan um aldamót hefi
ég alið manninn í Mýrdalnum.
Árið 1907 var fyrst stofnað ung-
mennafélag hér. Það ár og næstu
árin urðu hér allir ungir talandi
á fundum, syngjandi á samkom-
um, karlar og konur, og þess á
milli á skautum og skíðum og al-
veg sérstaklega bar mikið á
þeirri dansferð um jólin 1908,
fóru menn þá á skautum og skíð-
um um alla sveit, í stórhópum.
Framh. á bls. 387.
Heima er bezt
Sigurður JúL Jóhannesson:
Þættir úr starfssögu læknis
i.
Fyrsti sjúklingurinn.
Þegar ég hafði lokið læknis-
prófi, leigði ég litla starfsstofu,
lét mála nafnið mitt á gluggann
og beið þess að sjúklingarnir
streymdu inn. Þetta var í Chi-
cago, og þar var nóg af fólki.
Ég byrjaði þarna á mánudags-
morgun og beið dag eftir dag, —
en enginn kom.
En á sunnudagsmorguninn
bráðsnemma vaknaði ég við, að
lamið var á hurðina á svefnher-
berginu okkar. Ég flýtti mér á
fætur og lauk upp. Við dyrnar
stóð lítil stúlka, á að gizka 10—
12 ára. Hún var grátandi og bað
mig að koma fljótt og hjálpa
pabba sínum. Ég klæddi mig í
snatri og fór með litlu stúlkunni.
Þegar við vorum komin spöl-
korn áleiðis, spurði ég hana,
hvort pabbi hennar hefði verið
lengi veikur.
„Nei,“ svaraði hún. „Mamma
og pabbi voru að rífast og
mamma tók kaffikönnuna, sem
var á stónni full af sjóðandi
heitu kaffi og hellti því yfir
hann pabba, þar sem hann lá í
rúminu. — — En mr. doktor,
þú mátt ekki segja, að ég sagði
þetta, því að þá verð ég barin.“
Ég tók hönd litlu stúlkunnar
og þrýsti hana, svo að hún hlaut
að skilja, að ég mundi ekki koma
henni í nokkra klípu.
„Rífast þau, mamma þín og
pabbi?“ spurði ég.
„Já, ósköp oft,“ sváraði hún
og fór aftur að gráta.
Svo gengum við steinþegjandi
stundarkorn, þangað til hún
sagði: „Þetta er húsið okkar,“
og benti mér á gamlan húsræfil.
Svo leiddi hún mig upp tvo stiga
og upp á hanabjálkaloft. Þar
sátu maður og kona, og var eins
langt á milli þeirra og kostur
var: konan á stólræfli langt úti í
horni, en maðurinn á rúm-
stokknum, og engdist hann all-
ur sundur og saman af kvölum.
Bringan var öll skaðbrennd nið-
ur á hol og kaffikorgurinn graf-
inn inn í holdið.
Ég sendi tafarlaust eftir
sjúkravagni og fór með manninn
á spítala.
Þetta var auðsjáanlega bláfá-
tækt fólk, sem ekkert gat borg-
að. — Maðurinn var fyrsti sjúkl-
ingurinn minn.
II.
Hrossalœkning.
Ég hélzt við á sama stað í
Chicago í 3—4 mánuði, en fékk
sama sem ekkert að gera. Ég
flutti því norður til Canada og
settist að í hinum svonefndu
Vatnabyggðum. Þangað flykkt-
ist um það leyti íslenzkt fólk úr
öllum áttum, og þar var nóg að
gera.
Þeir, sem lækningar stunda í
nýbyggðum héruðum, eru oft
kallaðir til að gera fleira en
að sinna veiku fólki. Hér er eitt
dæmi þess:
Þegar ég var nýkominn í
Vatnabyggðirnar, var ég sóttur
til þess að sjá gamlan mann,
sem lengi hafði verið veikur.
Þegar ég hafði skoðað hann og
gefið þau ráð, sem ég vissi bezt,
sagði húsbóndinn, sem var son-
ur gamla mannsins: „Þú ert nú
ekki laus allra mála ennþá. Ég
hef annan sjúkling, sem ég þarf
að biðja þig að skoða.“
Því næst fór hann með mig
út í hesthús, benti mér á tryppi,
sem lá þar í einum básnum
grafkyrrt og stundi þungan.
„Þetta er nú hinn sjúklingur-
inn,“ sagði bóndi.
„Ég get ekkert átt við skepn-
ur,“ sagði ég, „hef aldrei lært
neitt þess háttar.“
„Er ekki bygging þessara
skepna býsna lík okkar eigin
byggingu?" sagði hann.
„Ég veit það ekki,“ sagði ég,
„ég hef ekkert lært um byggingu
dýranna.“
„Hvað vildir þú ráða mér til
að gera eða reyna við tryppið?"
spurði hann.
„Skepnan sýnist vera fjarska
veik,“ svaraði ég. „Og ég held,
að skynsamlegast væri að skjóta
hana tafarlaust heldur en að
láta hana kveljast lengur.“
„Ekkert annað, sem mætti