Heima er bezt - 01.12.1953, Blaðsíða 14

366
Heima er bezt
Nr. 12
reyna?“ spurði húsbóndinn og
var orðinn dálítið óþolinmóður.
„Ekkert, sem mér getur dottið
í hug,“ svaraði ég.
„Ég skal segja þér, hvernig á
stendur," sagði hann þá. „Móðir
þessa tryppis týndist í haust,
sem leið, og folaldið með henni.
Þau fundust ekki allan vetur-
inn. En núna fyrir fáum dögum
kemur hryssan rakleiðis heim, og
folaldið, sem nú var orðið hálf-
vaxið tryppi, staulast með henni
dauðveikt. Ég skal sýna þér,
hvernig tryppið er á sig komið.“
Hann lyfti upp taglinu á
tryppinu, og sást þá, að enda-
þarmurinn var útbyrðis. Þetta
stafaði að líkindum af langvar-
andi þrýstingi sökum hægðaleys-
is. En það, sem út úr stóð, hafði
frosið og rotnað síðan, þegar
það þiðnaði. Tryppið virtist vera
svo veikt, að það gæti ekki lifað
lengi.
„Blessaður skjóttu skepnuna
undireins," sagði ég.
Þá stóð á fætur tengdabróðir
bóndans, sem setið hafði þegj-
andi og hlustað á okkur. Hann
hét Ingimundur Eiríksson og
var bróðir Ólafs Eiríkssonar,
söðlasmiðs í Reykjavík. Var
hann djúpvitur maður og fékkst
talsvert við dýralækningar.
„Ég er þér ekki samdóma,“
sagði hann og beindi orðum
sínum að mér. Þessi hryssa er
merkileg og einkennileg skepna.
Hún er af úrvalsættum langt
aftur og tryppið eins í báðar
ættir. Ef það lifir verður það
mikils virði. En svo er annað:
Þessar skepnur, sem lifa og al-
ast upp með okkur mannfólkinu,
eins og t. d. hestar og hundar,
eru á sína vísu alveg eins skyn-
samar og við og alveg eins til-
finningaríkar. Þessi hryssa kom
ekki heim í allan vetur, heldur
hafðist við með folaldið sitt úti
í skógum og leið þar vel. Svo
veiktist barnið hennar; hún
gerir sér grein fyrir því, að eitt-
hvað þurfi að reyna. Hún hugs-
ar til mannanna, fer heim til
þeirra og trystir því, að þeir séu
ekki eins ráðalausir og hún
sjálf. Hún kemur blátt áfram til
þess að leita veiku barni sinu
lækninga.“ Svo horfði hann
beint framan i mig og hélt á-
fram: „Hvað mundir þú gera,
ef þetta væri mannsbarn og
móðir þess?“
Ég þagði um stund, vissi ekki,
hvað ég átti að segja. „Ef mögu-
legt væri,“ sagði ég loksins,
„mundi ég reyna að koma barn-
inu á spítala, þar mætti að
minnsta kosti reyna eitthvað.“
„Já,“ sagði Ingimundur, „en
nú væri það ómögulegt eins og
hér stendur á. Og hvað þá?
Mundir þú láta barnið deyja án
þess að reyna nokkuð?“
„Ég mundi ef til vill reyna að
toga endaþarminn lengra út,
skera eða klippa burt það, sem
dautt væri og sjúkt og sauma
síðan saman eins vel og ég gæti.“
„En hvers vegna ekki að reyna
þetta við tryppið?“ spurði hann.
Og hann hélt röksemdum sín-
um áfram, þangað til ég svæfði
tryppið og gerði þetta. Ingi-
mundur hjálpaði til og gerði allt,
sem ég sagði honum, æðrulaust
og rólega. Hann hefði sannar-
lega átt að vera læknir.
Auðvitað datt mér ekki í hug,
að þetta kæmi að nokkrum not-
um, bjóst ekki við öðru en að
„sjúkingurinn“ yrði látinn næsta
morgun. — En ég man það alltaf,
hve viðkvæmt og vonríkt hryss-
an — móðir tryppisins — hneggj -
aði, þegar ég kom upp í básinn
hennar eftir viðureignina við
tryppið. Hver veit nema Ingi-
mundur hafi haft rétt fyrir sér,
þegar hann gat þess til, að móð-
irin hefði komið með barnið
sitt í þeirri von, að því yrði
bjargað.
Tryppið hresstist og lifði. Þeg-
ar ég vissi seinast til, var það
fullorðinn og hraustur hestur.
III.
Kaþólski presturinn.
Það var á dimmu haust-
kveldi um klukkan ellefu, að ég
fékk boð um að koma til fólks,
sem átti heima í tuttugu mílna
fjarlægð. Það fylgdi boðunum,
að kona væri að ala barn og
hefði þegar verið veik lengi; var
ég því beðinn að hraða mér
eins og mögulegt væri.
Ég bjó mig í snatri og lagði af
stað í bifreið. Allt gekk vel,
þangað til ég var kominn tólf
mílur að heiman. Þá lágu götu-
slóðir í allar áttir, en ekkert
sást, sem kallazt gæti vegur. Ég
vissi ekki> hver villigatan væri
sú, sem velja skyldi.
Byggðin, sem ég var að fara
yfir, heitir Aberville og er — eða
var — heimkynni frakkneskra
kynblendinga.
Ég sá ljós skína gegnum
myrkrið. Það sýndist vera upp á
hæð og ekki langt í burtu. Ég
afréð að fara þangað og spyrja
til vegar. En þangað var lengra
en sýnzt hafði. Ég þorði ekki
annað en að aka hægt og gæti-
lega. Loksins kom ég að húsinu,
gekk þangað heim og drap á dyr.
Dyrnar voru tafarlaust opnaðar
og út kom tígulegur miðaldra
maður, sérlega vingjarnlegur.
Ég bað hann að segja mér til
vegar, eftir að ég hafði sagt,
hver ég var, hvert ég ætlaði og
í hvaða erindum.
„Blessaður vertu,“ sagði mað-
urinn, „þangað er ekki nokkr-
um lifandi manni mögulegt að
rata nema hann sé nauðakunn-
ugur. Komdu inn í ljósið og hlýj-
una, á meðan ég klæði mig, ég
skal koma með þér, ég þekki
þetta fólk.“
Maðurinn hafði komið út í
dyrnar klæðlaus nema í nátt-
kjólnum, og var honum nú auð-
sjáanlega farið að kólna. Hann
vafði náttkjólnum þéttar að sér,
tók í hurðarhölduna, eins og
til þess að hraða mér inn, lét
aftur og leiddi mig inn í bjart
og hlýtt herbergi.
„Ég skal flýta mér,“ sagði
hann. „Þú getur litið í blað eða
skruddu, á meðan ég klæði mig.“
Svo fór hann inn í annað her-
bergi.
Ég fór að líta í kringum mig.
Ég sá, að þetta var lítið bjálka-
hús, og leit út fyrir, að maður-
inn væri einbúi. Samt var þessi
snotri og snyrtilegi bjálkakofi
einkar hreinn og vel um geng-
inn. Við einn vegginn var bóka-
skápur stór og mikill, fullur af
alls konar bókum, enskum og
frönskum, og fjöldinn allur af
blöðum og tímaritum.
Ég hafði ekki langan tíma til
athugunar, því að maðurinn var
undur fljótur að klæða sig, kom
inn og sagði: „Þá er bezt að
leggja af stað. Vegurinn er
seinfarinn.“ Síðan var haldið af
stað.
Þótt ég stæði aðeins stutta