Heima er bezt - 01.12.1959, Blaðsíða 18

að segja hana á meðan flugvélin sveimar yfir vatninu.
A sunnanverðu Reykjanesi eru víkur tvær. Heitir
önnur Krýsuvík en hin Herdísarvík. Segja þjóðsögur
að sín konan hafi numið land í hvorri vík. Er Krýsu-
vík í Gullbringusýslu, en Herdísarvík í Árnessýslu.
Hét sú kona Krýs, er nam land í Krísuvík, en Herdís
sú, sem nam land í Herdísarvík.
Þeim samdi illa þótt alllangt væri á milli bæjanna og
gerðu þær hvor annarri glettingar. Aðal misklíðin var
út af beit, slcegjum og veiði-vötnum. Þegar þær eltust,
versnaði enn samlyndið.
Sagan segir, að þær hafi eitt sinn, er þær voru orðnar
gamlar, hitzt á milli bæjanna, en þó nær Herdísarvík, í
hraunhólum nokkrum. Þar varð þeim mjög sundur-
orða og harðnaði deilan, þar til þær heituðust hvor við'
aðra. Krýs lagði það á, að allur silungur hyrfi úr ágætri
veiðitjörn í túnfæti í Herdísarvík, en tjörnin fylltist
aftur af loðsilungi og öfuguggum, sem enginn leggur
sér til munns, en þá lagði Herdís það á, að allur sil-
ungur hyrfi úr veiðivötnum í Krýsuvíkurlandi, en í
stað þess fylltust vötnin af hornsílum. Herdís hafði
ætíð séð ofsjónum yfir ágætu starengi, sem lá við vest-
urenda Kleifarvatns og nú lagði hún svo á og mælti
um að engi þetta færi í kaf á næstu 20 árum og yrði
engum til nytja og kæmi svo smátt og smátt upp aftur
á næstu 20 árum, þegar lækkaði í vatninu og færi svo
aftur undir vatn, og svona koll af kolli. Eftir þessar
heitingar og heiftarorð, féllu þær báðar dauðar niður.
Eru þær dysjaðar báðar þarna í hraunhólunum, og
heitir önnur dysin Krýs en hin Herdís. Er þetta á sýslu-
mörkum. Ekki var hollt andrúmsloftið í kringum hinar
heiftúðgu konur, því að smali frá Herdísarvík, sem var
þarna nærstaddur, féll Jíka dauður til jarðar.
Nú beinum við flugvélinni aftur í suðurátt. Þegar
við fljúgum yfir Krýsuvík, lítum við yfir eitt mesta
hverasvæði landsins. Víða eru gufustrókar upp úr jörð-
inni og líka hátt uppi í hlíðunum. Einn gufustrókurinn
ber þó af öllum hinum. Hann er úr borholu, sem bor-
uð var fyrir nokkrum árum. Ur þessari borholu gýs
gufumökkurinn hátt í loft upp með miklum drunum
og hávaða. Ef til vill tekst einhvern tíma að beizla þenn-
an kraft, sem virðist undra mikill.
Flugvélina ber hratt yfir. Við fylgjum ströndinni
austur með og nálgumst nú Selvoginn. Hvaða ljósleita
bygging er þetta, sem stendur ein sér á lágum hóli á
sjávarströndinni? Jú, þetta er kirkja. Þetta er hin fræga
Strandarkirkja, sem nafnkenndust er af kirkjum lands-
ins. Við látum nú flugvélina svífa mjúldega yfir þess-
um sögulega, fornhelga stað, og á meðan rifjum við
upp ágrip af sögu kirkjunnar.
Á fyrstu árum íslandsbyggðar hefur þessi sveit verið
gróðursæl og fögur. Skógivaxnar hlíðar fjallanna, gróð-
ursæl heiðalönd, móar og vall-lendi. Enn fremur veiði-
vötn, sjávargagn og ýmis hlunnindi. Síðar herjaði upp-
blástur landið og gróðurlendið spilltist. Lá við borð að
byggð eyddist vegna uppblásturs landsins. Sagt er að
Altarið í Strandarltirkju.
Strandarkirkja.
418 Heima er bezt