Heima er bezt - 01.12.1959, Blaðsíða 19

í kaþólskri tíð hafi engin kirkja verið í þessari af-
skekktu byggð og þótti mönnum það mikið mein.
Ekki geta þjóðsögur þess á hvaða öld það var, er sá
atburður gerðist, sem hér segir frá, en þó mun það
hafa verið fyrir siðaskiptin, á meðan kaþólska kirkjan
var við völd á landi hér. Eru þá liðnar að minnsta kosti
fjórar til fimm aldir síðan. En aðalefni þjóðsögunnar
■er þannig:
Það var á koldimmu haustkvöldi í suðvestan hroða
og ofsaroki, að skip, sem var að koma frá Noregi, með
íslenzka áhöfn, var statt í sjávarháska og hafvillu sunn-
an Reykjaness. Bar skipið óðum undir landið, en ekki
vissi skipshöfnin neitt, hvar þeir voru að landi komnir.
Sáu skipverjar ekki annað framundan en opinn dauð-
an. Skipstjórinn var flugríkur, ungur maður, og öll
var skipshöfnin valið lið ungra, vaskra sveina.
Þegar allt virtist vonlaust og skipið var nær gengið
tindir í stórsjóum, er þeir nálguðust landið, gerðu skip-
verjar það heit, að reisa kirkju þar sem þeir kæmu að
landi, ef þeir björguðust lífs á land. Var þá niðdimmt
af nótt og fjallhár brimgarðurinn fram undan, svo að
hvergi virtist lendandi.
Strax og sltipverjar höfðu gert heitið, rofaði nokkuð
til og þeim virtist eins og birtu leggði frá landi út yfir
brimgarðinn. Var þá eins og opnaðist hlið í löðrandi
brimgarðinn, og þeir sáu inn í litla vík, en í víkinni
virtist þeim standa hvítklædd vera, sem benti þeim á
lendingarstað. Lendingin tókst vel, og allir komust lífs
á land, en þegar þeir komu að landi, var hvíta veran á
ströndinni horfin. Saga þessi um björgun skipshafnar-
innar og byggingu kirkjunnar hefur lifað í munnmæl-
um og enn heitir víkin Engilvík.
Skipshöfnin stóð við heit sitt, og kirkjan var byggð
á ströndinni upp undan Engilvík og þar hefur hún
haldið velli að minnsta kosti í fjórar til fimm aldir.
A 18. og 19. öld fór fólki enn fækkandi í Selvogi
og landið blés upp. Var þá oft áætlað að rífa Strandar-
kirkju og leggja prestakallið niður, en þá var sem
hulin hönd verndaði þessa afskekktu, litlu kirkju á upp-
blásnu hólbarði, og aldrei varð af því að kirkjan yrði
lögð niður.
Enn stendur kirkjan þarna ein sér á ströndinni, en
nú er verið að græða örfoka landið í kringum kirkjuna,
en sjálf er kirkjan snyrtileg í útliti að utan og innan
og margt er þar góðra gripa og líklegast er þessi litla
kirkja ein ríkasta kirkja landsins.
En hvernig stendur á því?
Um margar aldir hefur það verið trú á Islandi að
gott væri að heita á menn eða stofnanir sér til heilla
og hamingju. Strandarkirkja er reist fyrir áheit og má
búast við því, að vegna þess hafi hún verið valin til
áheita. Fjöldi manns, um allt land, hefur um marga
áratugi og ef til vill aldir heitið á Strandarkirkju sér
til hamingju og heilla og eins til styrktar einhverju
góðu málefni. En áheitin eru þannig, að sá sem gerir
heit ákveður með sjálfum sér að gefa þurfandi manni
eða einhverri stofnun vissa fjárupphæð, ef eitthvað sem
hann þráir rætist, eða eitthvað, sem hann hefur hugsað
Myndastyttan Landsýn. Myndin var tekin við afhjúpun
styttunnar. Listakonan Gunnfríður Jónsdóttir stendur við
fótstallinn. Bók og bikar A fótstallinum eru gjafir, sem bnrust
StrandarJiirkju þennan dag.
sér að framkvæma tekst giftusamlega. Venjulega er
valið til áheita bágstatt fólk eða kirkjur. Strandarkirkja
hefur verið valin til áheita meira en flestar aðrar kirltj-
ur og hafa þannig streymt gjafir til kirkjunnar. Nokk-
ur hluti þess fjár er nú notaður til að græða örfoka
landið í kringum kirkjuna og til viðhalds og endurbóta
á þessu guðshúsi. Kirkjan er örskammt frá þjóðvegi, er
nefnist Krýsuvíkurleið, og heimsækir hana mikill fjöldi
manna árlega. Hvílir mikil helgi yfir þessari litlu, lát-
lausu, afskekktu kirkju.
Við getum hugsað okkur að flugvélin hafi sveimað
yfir kirkjunni, á meðan ég sagði ágrip af sögu hennar,
en nú fer sögunni að verða lokið. En ef þið, lesendur
mínir, hefðuð verið með í flugvélinni, þá mynduð þið
hafa tekið eftir ljósleitri myndastyttu á hólbrún rétt
hjá kirkjunni. Þessi myndastytta er gerð úr Ijósum
granit af Gunnfríði Jónsdóttur myndhöggvara. Hún
hefur nefnt listaverkið Landsýn. Þessi höggmynd á að
tákna engilinn, sem vísaði hinum nauðstöddu sjómönn-
um á lendingu í Engilvík, og er myndastyttan staðsett,
að tillögu listakonunnar, á hólbrún rétt upp undan
Engijvik. Mér finnst myndastyttan jafnframt geta ver-
Heima er bezt 419