Heima er bezt - 01.01.1995, Blaðsíða 8

Agœtu lesendur.
„Nú árið er liðið í aldanna skaut og aldrei það kemur
til baka,“ eru fleyg orð, hálfgerð einkennisorð hverra
áramóta sem hljóma víða í eyrum á vængjum söngsins á
þeim tímamótum.
Enn hefjum við vegferð á nýju ári, það gamla að baki
eins og segir í Ijóðlínunum, fram undan nýtt ár með nýj-
um fyrirheitum. Vart er að efa að margir hugsa sér,
svona um leið og púðurreykur áramótanna er að hverfa
frá vitum, að gera nú enn betur í ýmsum efnum á nýja
árinu en því gamla. Þvf miður er reyndar ekki víst að all-
ir þeir sem slík heit strengja í jákvæðum tilgangi séu
einmitt þeir sem virkilega þyrftu að gera slík heit og
standa við þau.
Þegar horft er til baka við ára-
mótin, eins og gjaman er tíðkað
og ýmislegt það rifjað upp sem
átt hefur sér stað á síðasta ári,
koma upp ýmislegar myndir af
atburðum þjóðfélagsins og ekki
endilega allar birtu gæddar eins
og við er að búast.
Eitt af því sem upp kemur er
viðhorf manna gagnvart því sem
kallað er „eignarréttur einstaklingsins," og þá um leið
hversu ótrúlega mörgum finnst sjálfsagt að sniðganga
hann í eigin þágu. Ótrúlega víða er til staðar fólk sem
finnst það að hirða eða stela hluturn sem einhver af
gleymsku eða athugaleysi hefur skilið eftir á almennum
vettvangi. Og þarf slíka gleymsku jafnvel stundum ekki
til.
Ef eitthvað er þá finnst ntanni þessi lífsskoðun jafnvel
fara vaxandi heldur en hitt. Sjálfsagt á þar hlut að máli
sú staðreynd að land okkar færist stöðugt nær því að
verða hálfgert borgríki en það vill nú gjarnan öllu frekar
vera fylgifiskur þéttbýlisins að stolið sé frá náunganum.
S.l. sumar var ég eitt sinn staddur á stórri sýningu hér í
Reykjavíkurborg ásamt fleirum, sem frarn fór utan dyra.
Veðrið var gott og fylgdist fólk með því sem fram fór,
m.a. af nokkuð stóru bílastæði í grenndinni. Var ekki
óalgengt að fólk stæði utan við bifreiðar sínar svo bctur
mætti fylgjast með því sem fram fór.
Þegar leið að lokum sýningarinnar fór fólkið að týnast
af vettvangi hvert af öðru. Tók ég þá eftir því að einhver
hafði gleymt yfirhöfn sinni, sem hann hefur að öllum
líkindum lagt frá sér einhvers staðar á bifreið sína og
síðan ekki munað eftir að grípa hana með sér þegar inn
var sest aftur og ekið af stað. Yfirhöfnin sat því eftir á
miðri bílastæðaflötinni þegar flestir voru farnir. Þar sem
umrætt bílastæði var ótengt svæði því sem sýningin fór
fram á þá var ekki um það að ræða að koma flíkinni til
sýningarstjórnar sem óskilamun, eins og oftast er gert í
slíkum tilfellum. Varð niðurstaðan því sú að skipta sér
ekki af hinni gleymdu yfirhöfn, eigandi hennar hlyti að
sakna hennar Ojótlega og snúa til baka í leit að henni.
En í sömu andrá sést til tveggja pilta, 16-17 ára gam-
alla, sem koma gangandi af tilviljun og eru þeir augsýni-
lega að stytta sér leið yfir bílastæðaflötina á leið í annað
bæjarhverfi. Leið þeirra liggur framhjá yfirhöfninni í svo
sem 5 metra fjarlægð. Þeir eru rétt að segja komnir fram-
hjá henni þegar annar þeirra rekur augun í hana, snar-
stansar og gerir síðan lykkju á leið sína að henni. Og án
að því er virtist nokkurrar frekari umhugsunar beygir
hann sig eftir flíkinni, eftir að hafa virt hana fyrir sér lít-
ils háttar, tekur hana upp og bregður um öxl sér. Gengu
þeir félagar síðan áfram sína
leið, eins og ekkert hefði í
skorist, niðursokknir í samræð-
ur. Ekki varð annað séð en að
félaga þess sem yfirhöfnina tók,
hefði þótt þetta hin sjálfsagðasta
og eðlilegasta athöfn.
Ekki þarf að tíunda það að
eftirgrennslan hins rétta eiganda
hefur til lítils orðið, hafi hann
snúið aftur til leitar.
Svona lagað vekur mann til umhugsunar um hið al-
menna siðferði þjóðfélags rnanna í dag. Þessi litli at-
burður skýrir líka það sem margir þeir er verða fyrir því
að gleyma einhverju þar sem fólk fer um, hversu fljótt
það er horfið, jafnvel þótt snúið sé til baka innan örfárra
mínútna. Og eru sjálfsagt til margar sögur af slíkum at-
vikum, hverri annarri líkar.
Nefna mætti manninn sem var að koma erlendis frá og
kotn við í fríhöfn flugstöðvarinnar til þess að versla eins
og algengt er. A leið sinni út í áætlunarbflinn sem beið
fyrir utan lagði hann fríhafnarpokann frá sér við dyra-
stafinn á tneðan hann kom töskum sínum í hendur bíl-
stjórans. Þegar hann ætlaði síðan að grípa poka sinn þá
var hann gersamlega horfinn og allt sem í honum var og
sást ekki meir. Þama skiptu sköpunt einungis nokkrar
sekúndur nánast að segja. Og viðbrögð mannsins segja
kannski líka vissa sögu. Hann var auðvitað argur út af
missi pokans og þess sem hann geymdi, en í raun öllu
frekar út í „athugaleysi" sjálfs síns en framferði þess
sem pokanum stal. Honum t’annst það sem sagt nánast
fyrirsjáanlegur hlutur að pokinn hyrfi úr því að hann í
hugsunarleysi leit af honum stundarkorn. Skilaboðin eru
í rauninni þessi: „Svona er þetta nú, þú getur sjálfum þér
um kennt ef þú passar ekki betur upp á hlutina.“
Er ekki siðferðið orðið hálföfugsnúið þegar svona at-
vik þykja nánast orðin sjálfsögð?
Og það sem einkennilegast er í rauninni varðandi þessi
Framhald á bls. 34
4 Heima er best