Heima er bezt - 01.07.1999, Side 47

Ari Söndahl, kona hans og börn,
Guðrún Söndahl, maður hennar og
börn, ekkja dr. M. Söndahl og tvö
börn þeirra.
Á jólaföstu skóru bændur fé af
fóðrum og burgu búum sínum á
þann hótt. Eftir þetta var farið að
setja á hey á haustin og fargað fé ef
hey voru lítil.
Veturinn 1848-9 var harður.
Bundust þá tíu þingeyskir bændur
samtökum um búferlaflutning til
Grænlands og leituðu stuðnings
Jóns Sigurðssonar forseta. Ekkert
varð frekar úr ráðagerð þeirra.
Veturinn 1853 var fellivetur. Var
þá mikið drepið af hreindýrum,
sem verið höfðu mikil plága, en
komu nú að gagni.
í annálum er veturinn 1858-1859
nefndur blóðvetur og talinn einn sá
harðasti á öldinni. í Þingeyjarsýslu
gekk veturinn í garð seint í septem-
ber með stórhríð, sem stóð að mestu
til 11. október. Þá gekk í sunnan
þíðviðri í nokkra daga.
í byrjun nóvember gerði frosthríð
og stóð sú veðrátta að mestu til
páska, 24.apríl.
Hafís var þá frá Vestfjörðum til
Austfjarða og teppti siglingar ffam
á sumar.
Dr. Zarathustra Magnússon
Söndahl.
Ef litið er til harðinda átjándu ald-
ar, teygist hörmungasaga þjóðar-
innar til muna.
Lárus Gottrup, lögmaður segir,
að veturinn 1701 hafi ástandið ver-
ið verst í Þingeyjarsýslu, flest fé hafi
fallið, fiskveiðar brugðist og fólk
hrunið úr hungri.
í Svalbarðshreppi dóu 20 manns
af 14 bæjum, í Reykjadalshreppi
dóu 90 af 60 bæjum, í Höfðahverfi
dóu 40 af 30 bæjum og álíka marg-
ir á Tjörnesi, í Kelduhverfi og Núpa-
sveit.
Þessi hörmungasaga leiddi að lok-
um til þess, að sett voru lög um
ásetning búfjár.
Eftir blóðveturinn 1858-59 fóru
menn að huga að möguleikum á
flutningi til annarra landa.
Var þá fyrst rætt um flutning til
Jótlands eða Grænlands.
Fundur um útflutningsmálin var
haldinn á Einarsstöðum í Reykjadal
árið 1859. Þar talaði Einar Ás-
mundsson, bóndi í Nesi og benti
mönnum á að menn væru fljótir að
gleyma. Sagan um örlög byggða
íslendinga á Grænlandi, gæfi ekki
tilefni til þess að íslendingar flyttu
þangað.
Einar Ásmundsson tók forustu fyr-
ir væntanlegum útflytjendum og
gekkst fyrir stofnun félags væntan-
legra útflytjenda. nefndist það „Út-
flutningsfélagið." Hann kynnti til-
gang þess með umburðarbréfi, sem
hann lét ganga um Eyjafjörð og
Þingeyjarsýslu. Markmið félagsins
var meðal annars, að athuga um
óbyggt land handa íslendingum, í
Brasilíu og Kanada. Gengu þegar
um 150 manns í félagið.
Félagsgjaldið var ákveðið fjórir
dalir eða tvær spesíur. Til þess að
kanna möguleika útflytjenda voru
keypt blöð og bækur og menn send-
ir til þess að kanna aðstæður í við-
komandi löndum.
Fyrsti íslenski innflytjandinn í
Brasilíu var Kristján Guðmundsson
ísfeld fæddur á Ytri-Neslöndum 15.
febrúar 1840. Kristján hafði í nokk-
ur ár verið að fullnuma sig í tré-
smíði í Kaupmannahöfn og einnig
numið þar sjómannafræði.
Hinn 14. febrúar, 1863 hélt Krist-
ján til Hamborgar og munstraðist
sem timburmaður á kaupfar, sem
átti að fara til Rio de Janeiro með
kolafarm. Hann strauk af skipinu í
Río og settist þar að. Hann komst
fljótlega í byggingarvinnu, en gerð-
ist síðan hótelstjóri.
Kristján rak þar síðan eigið hótel í
Heima er bezt 287