Heima er bezt - 01.11.2000, Síða 30

sjó, veiðistöðvum og feng suður með
vesturströndinni. Urðu þeir fyrst
manna varir í Vestribyggð, fáeinna
niðja íslenzku landnámsmannanna,
sem hér höfðu tekið sér bólfestu 360
árum fyrr.
Upprunans ólíkindi
Þegar við fyrstu fundi urðu grun-
semdir með hinu gerólíka fólki
ásýndum, máls og menningar. Lauk
svo, að landar okkar í Vestribyggð
dóu út. Bar brátt að, enda varla
fleira fólk en 80 manns, sem bjó í
mikilli fjarlægð 4 kirkjusókna, innst
í löngum fjörðum, enn við bú, sem
voru allt að einu og tíðkanlegt var á
Norðurlöndum og jafvel suður á
meginlandi Evrópu. Telur merkur
norskur fræðintaður, að íslendingar á
Grænlandi hafi drepið sjálfa sig af
skandinaviskri íhaldssemi landbún-
aðar og þráhyggju, allt frá því er
veðrátta gerði sauðíjár- og nautabú-
skap óvinnandi þegar á 12. öld. Þess
vegna fækkaði í báðum íslendinga-
byggðunum á Grænlandi jafnt og
þétt, fyrst og meir í Vestribyggð.
Lífsvonin var veiðimennska við eyjar
og útnes. Urðuð bein og grafreiti er
lítt að finna né marka, því að bæði
Sarqaq og Dorset-fólkið brenndi lík
til feiti í ljósmeti í hinu langæja vetr-
armyrkri. Ný-Eskimóar höfðu
áþekka grútarlampa, sem hérlendis
nefndust svo og þekktust fram á síð-
ustu öld, þ.e. 20. öldina, sem ég tel
að lyki við þúsaldamót 25. marz, á
boðunardag Maríu.
íslendingabyggð norðurfrá hefur
lokið a.m.l. vegna þess að menn
vildu ekki viðurkenna, að búskap á
suðurskandinaviska vísu var ekki
unnt að reka til lífsframfæris. Þeir
vou stoltir og afar íhaldssamir ein-
staklingshyggjumenn. Það svo, að
örlar á stærilátri stórbænda- og eigin-
virðingu höfðingjans. Þoldu illa fá-
tæktina og áttu hvorki vilja né þor til
að færa byggð sína út að ströndinni.
Beitarland var upp urið, sandfok og
eldiviðarleysi.
Þorri fólksins var dáinn af næring-
arskorti, sulti og seyru. Hinir fáu,
sem Ný-Eskimóar fyrirhittu voru
upp dregnir og karftlausir. Auðunnin
Helgra guðsbarna legstaðir í Ang-
magsalík umdæmi á Grœnlandi.
Mvnd: A.S., 27. sept. 2000
bráð herskárra, nýrra landnema, sem
voru raunar Skrælingjar, svo mjög
sem Ný-Eskimóar voru blendingar af
Indíána kyni. Þegar þeir, sem eru
forfeður núverandi Inúita á Græn-
landi, drápu hvítan mann, allt fram á
20. öld, var það ekki mannvíg og
morð, heldur landhreinsun. Á 14.
öld voru aðfarirnar steinkast og
harpún, er þeir hlupu Vesturbyggja
uppi og komust í návígi. Einnig
munu sannindi, að þeir brenndi fólk
inni, jafnvel umkringdi dalabæina,
svo að svalt til dauða, en birgðalaust
og búrið autt. Fengu Eskimóar þar
nokkurt ljósmeti, þó að fólkið væri
horað.
Hafi Ný-Eskimóa munað til nor-
rænna kvenna, var því svo illa tekið,
að eiginmennirnir voru drepnir í
hefndaræði móðgunarinnar. Þótt
manneðlið sé hið sama, var siðferðið,
menningin, sjálfsvirðingin og hjóna-
ástir niðja íslenzku landnámsþjóðar-
Við Kap Dan, sem nú heitir Kulusuk,
á Austurströnd Grænlands í sept. sl.
Mynd: Á.S.
innar gerólík því, sem fram undir
vora daga er og tíðkast með Eskimó-
um. Gildir jafnt um karla og konur
hinnar ljórðu landnámsþjóðar á
Grænlandi. Um blóðblöndun hinna
fáu, úrkynjuðu og ófrjósömu frænda
vorra og Eskimóa var því ekki að
ræða.
Öld síðar en frændur vorir urðu al-
dauða í Vestribyggð, voru hvítir
menn að hverfa í óminnishaf í
Eystribyggð. Sjómenn og særeifarar
sunnan úr Evrópu, í fyrstu helzt
Baskar og Bretar, höfðu grisjað mjög
stofninn við mannrán, úr valið til
uppboðs á þrælamarkaðnum. Sífelld
harðindi á 15. öld, sem hér á landi er
kölluð hin myrka öld og fólksfækkun
í báðum svartadauða fallsóttununi
var geigvænleg, en harðæri og hung-
ur surfu að, ullu miklum manndauða
á Grænlandi. Eystribyggð varð þá
nýtt og stækkað landnám Ný-Eski-
móa.
All lengi tórðu þó hinir síðustu af-
komendur íslenzku landnámsmann-
anna frá 986, sárafátt fólk í af-
skekktri landsveit, sem heitir Vatna-
hverfi enn í dag.
Á kenninguna um seiglu þess fólks
við eymdarlíf verður drepið í næsta
þætti um hið íslenzkumælandi þjóð-
arbrot vestan Grænlandshafs og
norðan Hvarfs.
422 Heima er bezt