Æskan - 01.11.1969, Síða 41

Grýla
Með auknu þéttbýli hér á landi hefur
sá siður að nota Grýlu sem keyri á börn
að mestu lagzt niður. Það er skiljanlegt,
þvi að álfar og illar vættir, sem byggðu
annan hvern bæjarhól íyrr á öldum, eru
víðs fjarri í borgum og kaupstöðum nú-
timans.
Það var einkum fyrir jólin, að börnin áttu
að vera þæg og iðin, því að annars kom
Grýla og tók þau. Og börnin hlakkaði auð-
vitað eins mikið til jólanna þá og þau gera
nú og vildu sízt af öllu lenda í belgnum
hennar Grýlu í stað þess að fá góðan mat
og smá gjöf.
Um Grýlu hafa verið ort mörg kvæði og
þulur:
Grýla reið fyrir ofan garð
hafði hala íimmtán
og á hverjum hala
hundrað belgi
og í hverjum belg
börn tuttugu.
Grýla bjó ekki ein í hól sinum, heldur
bjó karl hennar, Leppalúði, þar líka og
voru bæði tröll. Þau áttu sæg af ódælum
börnum. Segja sumir, að þau hafi verið
20, og eru þau talin upp [ þessari þulu:
Grýla var að sönnu
gömul herkerling,
bæði átti hún bónda
og börnin tuttugu.
Einn heitir Skreppur,
annar Leppur,
þriðji Þröstur,
Þrándur hinn fjórði,
Böðvar og Brýnki,
Bolli og Hnúta,
Koppur og Kippa,
Strokkur og Strympa,
Dallur og Dáni,
Sleggja og Sláni,
Djángi og Skotta.
Ól hún í elli
eina tvíbura,
Sighvat og Syrpu,
og sofnuðu bæði.
Og í eftirfarandi þulu er getið 19 barna,
sem sagt er, að Grýla og Leppalúði hafi
átt utan hinna tuttugu.
Grýla kallar á börnin sín,
þegar hún fer að sjóða til jóla:
„Komið hinga öll til mín,
Nýpa, Típa,
Næja, Tæja,
Nútur, Pútur,
Nafar, Tafar,
Láni, Gráni,
Leppur, Skreppur,
Loki, Poki,
Leppatuska, Langleggur
og Leiðindaskjóða,
Völustallur og Bóla.
Jólasveinarnir 13 voru einnig synir Grýlu,
en þá átti hún, áður en hún giftist Leppa-
lúða. Þá var hún gift gömlum karli, er
Boli hét, og bjuggu þau á Arinhellu. Boli
var tröll og mannæta eins og Grýla og
Leppalúði.
Jólasveinarnir 13 hétu: Stekkjastaur,
Giljagaur, Stúfur, Þvörusleikir, Pottasleikir,
Askasleikir, Faldafeykir, Skyrgámur,
Bjúgnakrækir, Gluggagægir, Gáttaþefur,
Ketkrókur og Kertasníkir. Þeir komu til
mannabyggða fyrir jólin, sá fyrsti 13 dögum
fyrir jól og sá síðasti ó aðfangadag. Á jóla-
dag fór sá fyrsti aftur og síðan koll af
kolli fram á þrettánda. í mannabyggðum
stundaði hver þá iðju, er hann dregur nafn
sitt af. Einnig áttu þeir það til að ntinga
óþægum börnum í pokann sinn, ef þau
urðu á vegi þeirra. Voru þeir því notaðir til
að hræða börn eins og Grýla og karl
hennar.
—o—
Nú á dögum eru hugmyndir barna hér á
landi um jólasveinana allt aðrar. Bjúgna-
krækir nælir sér enn f bjúgu, Gluggagægir
gægist á glugga, Kertasníkir biður um kerti,
en þetta eru allt góðir karlar, og engum
þeirra dettur í hug að taka börn í pokann
sinn. Þeir koma með hann fullan af leik-
föngum og góðgæti. En jólasveinarnir
hlusta eftir því, hvort börnin eru óþæg, og
ef svo er, fá þau ekkert úr pokanum.
Um þessi jól verður Grýlu sjálfsagt ekki
vart frekar en undanfarin jól, en jólasvein-
arnir, synir hennar, koma vafalaust til
byggða með gjafir handa börnunum. Þó
að Gluggagægir gægist enn á glugga og
Pottasleikir reyni að verða sér úti um skóf-
ir, þegar enginn sér til, þá kemur þeim ekki
til hugar að stinga börnum í pokann sinn.
533