Æskan - 01.02.1979, Blaðsíða 37

Um 1650. Flutningur á blóði úr lambi.
Læknirinn til vinstri tekur manninum blóð,
til að rýma fyrir blóði lambsins. Til hægri:
Nútíma aðferð við blóðgjöf á skurðstofu.
menn þó, að óhætt var að færa blóð á
milli sumra manna. Þessi þekking
leiddi til þess að rannsóknarstofum
tókst að greina blóð í ákveðna flokka
A, B og AB.
Læknavísindi nútímans hafa
..blóðbanka" þar sem reynt er að eiga
fyrir hendi allar blóðtegundir, ef til
Þarf að taka í skyndi, og framleiða nú
einnig „blóðplasma". Það er hinn
fljótandi hluti blóðsins, sogæðavökv-
lnn, sem er greindur frá blóðkornun-
um og frystur. Með þurrkunaraðferð
er því svo breytt í duft og sett í inn-
siglaðar umbúðir ásamt geymi meö
dauðhreinsuðu vatni.
Ef þörf er á blóði, breytir vatnið
..Plasmanu" aftur í sitt upprunalega
fljótandi ástand. Þar sem ,,plasmaö“
er laust við blóðkornin hefur blóð-
flokkurinn ekkert að segja — það er
Þasgt að nota við hvaða sjúkling sem
er.
Hvernig er
augað samsett?
Augað er kúlulagað með smá-
bungu að framan. í miðju hennar er
au9asteinninn, sem virðist svartur
vegna endurvarps innri dimmu aug-
ans- Ljósopið dregst saman eða
Þenst út, allt eftir styrkleika þeirrar
'rtu sem það verður fyrir. Þar næst er
Ijósbrjótur sem dregur saman Ijós-
yl9jur og býr til mynd á bakhlið aug-
ans sem nefnist nethimna, og er
samsett úr Ijósnæmum frumum.
hefur lært hvað viðbragðið þýðir og
þar með höfum við skynjað, að eitt-
hvað er séð!
Allt augað er umvafið sterkri himnu
sem nefnist nethimna eða sclera. Það
er hvítan í auganu. Hún er gagnsæ
þar sem augað bungar út að framan
og þar nefnist hún hornhimna eða
cornea. Milli hornhimnu og lithimnu
er holrúm fyllt glærum saltbornum
vökva, sem nefnist humor aqueus.
Þetta holrúm hefur lögun eins og
Ijósbrjótur, og er það raunverulega úr
vökva.
Annar Ijósbrjótur augans er innan
við augasteininn, og maður skilur
Teikningin sýnir hvernig tækni hins mannlega auga er nýtt í Ijósmyndavélinni. 1) Ljós-
brjótur. 2) Litbreytir. 3) Lithimna. 4) Ljósbrjótur.
í auganu eru um 130.000.000 Ijós-
næmar frumur. Þegar birta fellur á
þær, veldur það snöggri efnaverkun,
sem orsakar skyndiviðbragð í tauga-
þráðum, það flyst svo með sjóntaug til
,,sjónmiðstöðvar“ heilans! Heilinn
hvað gerist þegar hann breytir lögun.
Ef horft er á hluti nærri auganu verður
hann þykkur, en þynnist ef horft er á
hluti sem eru fjær.
••••
SVANGUR
ASNI
Hvaða leið á asninn að fara til þess
að komast að heyinu?