Heimilisblaðið - 01.03.1940, Blaðsíða 5

HEIMILISBLAÐIÐ
41
ná víginu meter fyrir meter, því að Frakk-
ar vörðust með handsprengjum og- þokuð-
ust um leið undan í göng neðan jarðar.
Orustunni er svo lýst: »Þegar þangað kom
vörðust Frakkar enn með handsprengjum
og byssustingjum. Sprengjurnar þeyttu
sandpokum, sem hafðir voru til varnar, í
loft upp og árásarmenn áttu stöðugt við
að etja vélbyssur og handsprengjur«. Yf-
irmaður í víginu, Rwynai varðist svo að-
dáanlega., að hann fékk að halda sverðinu
sínu, er hann var handtekinn, meðan hann
sat í varohaldinu. Enn má sjá merki eftir
handsprengjurnar niðri í göngunum. Iiið
ytra var tveggja metra þykkt járnsteypu-
lag, en hin ákafa. sprengjukúlnahríð tætti
það í sundur. Frakkar náðu víginu aftur
5 mánuðum síðar.
Nú erum við komnir að frakkneska
kirkjugarðinum ag Beinahöllinni við Dou-
aumont. Stóra hvíta. sléttan, sem við sá-
um af hæðinni hjá Fort de Souville, er
kirkjugatðurinn. Ilér gnæfa 25 000 kross-
ar hlið við hlið. Allir eins og þó hver öðr-
um ólíkir! Allir hvítir. Steypt plata. er á
hverjum þeirra og á þær letrað: Mort f.oúr
la France. Við fótinn á hverjum krossi er
blóðrauð pelargonia, ei'ns og blæðandi rönd
þegar horít er eftir röðunum endilöngum.
Sumt af krossum ber nafn sömu herdeild-
ar og hersveitar. Á einum krossi stendur
þetta nafn, öðrum annað, alls 20 000 nöfn!
Við fót eins krossins hangir rósarsveigur,
við annan rís krossmark; aðra einkennir
ekkert nema ptatan og rauða pelargonian,
sem hið þakkláta Frakkland hefir plantað,
Eg geng fram með röðunum og beygi
kné við hvern kross, þar sem krossmark
stendur. Ég ætlaði að taka mynd af kross-
markinu. En þá heyrði ég sagt hljóðlega
að baki mér: »Ætlarðu að gera það pabbi?«
Svona voru tilfinningar okkar, þegar við
stóðum í þessum alþjóðarhelgidómi og okk-
ur fannst það eins og óþarfi, þar sem þessi
auglýsing var fest upp við innganginn að
Beinahöllinni: »Berið virðingu fyrir vorum
látnii«, og bann gegn því að að ganga. í
höllina, nema karlmenn væru í jakka og
konur bæru kápu og hatt. Við fundum, að
við stóðum á helgum stað. Hér var um lotn-
ingarfulla lotningu stórþjóðar að ræða. fyr-
ir hetjum sínum, en ekki hershöfðingjum
og fciringjum — grafir þeirra eru að Hotre
d’Invalides í París, heldur hverjum þeim,
sem gaf hið mesta, sem hann gat, líf sitt,
fyrir Frakkland. Frá turninum hringja
sigurklukkurnar á hverju kvöldi og á nótt-
inni varpa 4 vitaljós bleikum bjarma yfir
vígvölMrm.
Við nemum staðar fyrir utan Fort de
Douaumont. ötal frakkneskar og þýzkar
sprengikúlur hafa molað sundur hinar stói-
felldu steypuhlífar virkisveggjanna og inn-
gangurinn að víginu liggur um sundurskot-
ið búr, þav sem sprengjur Þjóðverja voru
geymdar; en frakknesk sprengikúla sundr-
aði búri þessu og um 600 Þjóðverjar voru
drepnir, sem þá höfðu vígið á sínu valdi. I
stríðinu, urðu Þjóðverjar að geyma. lík
hinna föllnu um liríð neðan jarðar undir
víginu; var þeim hlaðið þar hverju á ann-
að ofan eftir því sem fleiri féllu. Frakk-
neski hermaðurinn nam staðar augnablik
og heilsaði að hermannasið, áður en lengra
væri haldið áfram.
Nú víkjum við af leið til byssustingja-
grafarinnar svo nefndu. Við erum komin
yfir háhæðina,, þar sem Thiaumont-Ferme
lá og erum komnir nokkur hundruð metra
niður eftir hlíðinni til móts við fljótio
Meu.se. Hinn ameríski borgari Georges F.
Rand, hefir reist bautastein mikinn, þar
sem heil hersveit féll í skotgröf í orustunn;
11. júní 1916 fyrir aðdynjandi sprengjum.
Hér og þar stóð trékross og ritað á hann
svörtum bókstöfum: »Francais Inconnus«.
Öþekktir Frakkar.
Gegnum Dauðagjána, le Ravin de la
Mort, snúum við aftur til Verdun. Það voru
tíu mílur vegar. Gistihús borgarinnar voru
meira en full a.f ferðamönnum, svo að við
hefðum hvergi fengið inni, ef vörðurinn
á Citroens búgarði hefði eigi vinsamleg-
ast látið oss í té sex rúm heima hjá sér.