Heimilisblaðið - 01.01.1954, Blaðsíða 11

I VAN TtJRGENJEV
•
®egja um hann. En greindin
r °v*ðjafnanleg!
Og hvað hann er skjótur
til
FJÓRAR SMÁSÖGUB
svars! bættu aðrir við. Hann
r Verulega gáfaður!
öllu þessu leiddi, að út-
HEIMSKINGI
EINU SINNI var heimskingi.
Hann var lengi vel ham-
ingjusamur og ánægður, allt
til þess, er sá orðrómur barst
honum til eyrna, að menn
teldu hann almennt vera skyn-
lausan kjána.
Þá varð heimskinginn dap-
ur í bragði, og í leiðindum sín-
um fór hann að velta því fyrir
sér, hvernig hann gæti kveðið
niður þennan leiðinda orðróm.
Allt í einu skaut sælli hugs-
un upp í innantómu heilabúi
hans, og hann hóf tafarlaust
að gera hana að veruleika.
Á götunni mætti hann kunn-
ingja sínum, sem fór viður-
kenningarorðum um þekktan
málara.
— Nei, heyrðu mig nú, greip
heimskinginn fram í fyrir hon-
um, sá málari hefur fyrir löngu
runnið sitt skeið á enda. Viss-
irðu það ekki ? Því hafði ég
sannarlega ekki búizt við af
þér! Þú ert greinilega á eftir
þinni samtíð í menningarmál-
um.
Kunninginn varð skelkaður
og snerist strax á sveif með
heimsking j anum.
IVAN TÚRGENJEV
vur rússneskur rithöfundur, fæddur 1818 í
Oriol og dáinn 1883. Hann var kpminn af
tatariskri arfalsætt. Faðir hans var liðsjoringi
og veitti hann syni sínum gott en strangt -
uppeldi. Ivun var ungur, þegar faSir hans dó.
Túrgenjev stundaSi nám viS hásk.ólana í
Moskvu, Pétursborg og Berlín, en 1842 fékk
hann stöSu í stjórnarráSinu. XJm svipaS leyti
fóru aS birtast eftir hann kvœSi á prenti, án
þess þó aS þau vektu nokkra sérstaka athygli.
Á árunurn 1847—50 dvaldi Túrgenjev í Par-
ís. MóSir hans var dáin, þegar hann korn lieim. Hann var nú ríkur, eng-
um háSur og erfingi aS óSali. En vegna greinar, þar sem hann fór óvirð-
inga: orSum um stjórninu, var hann liandtekinn 1852 og dœmdur til aS
láta óSaliS af hendi. En honum gafsl tími til ritstarfa, og á þessum ár-
um skrifaSi liann fyrstu skáldsögu sína, Rudin (18551.
1856 fór Túrgenjev til Frakklands, og til œviloka átti hann heima
erlendis. Hann dvaldi aSeins nokkra mánuSi á sumrin á óSali sínu í
Oriol. Hann andaSist í París.
hátt af verkum Túrgenjevs hejur veriS þýtt á íslenzku. Þó má nefna
eitt öndvegisverk hans, skáldsöguna FeSur og synir, sem Vilmundur
Jónsson landlœknir íslenzkaSi og kom út 1947.
— Ég las framúrska1^
bók í dag, sagði annar k
ingi við heimskingjann. .•
. sar
gefandi
heimski
sér
timarits nokkurs bauð
ingjanum að taka að
Sagnrýnisþáttinn.
^ heimskinginn tók að
gagnr;
eins
Nei, heyrðu mig nu’
þí'
heimskinginn, blygðasta
< ÉlP'
ekki fyrir að segja anna°
og þetta? Sú bók er eiuS
yna allt og alla — alveg
°S gert hafði verið áður
eftir sömu reglum.
_ Nú
áðUr
er hann, maðurinn, sem
hiðurníddi sérþekkingu
annarra, sjálfur maður með
sérþekkingu, og æskan ber
virðingu fyrir honum og ótt-
ast hann. Og hvað annað geta
þeir gert, vesalings æskumenn-
irnir? Svo kann að virðast, sem
ástæðulaust sé að bera virð-
ingu fyrir honum — en reynið
bara að fella niður virðinguna,
þá verður strax sagt um ykk-
ur: — Þið eruð á eftir samtíð
ykkar.
Heimskingja líður verulega
vel á meðal vesalmenna!
Apríl 1878.
virði — hún er blátt -
, u' ve>2 j
oprenthæft rugl, og P° ;
þú það ekki. Þú ert sannar e

á eftir þinni samtíð!
Þessi maður varð e
skelkaður og snerist sti-0'
sveif með heimskingjanulí1.^
— Hann N. N. vinur ,
er dásamlegur maður, 5 ^
þriðji kunninginn, sem
heimskingjanum. Hann
sannarlega göfuglynd sál-
— Nei, heyrðu mig nú> 1 ((
aði heimskinginn. N.
hreinasti fantur, sem A
eyðilagt alla sína ætt.
sannarlega langt á eftir 5
ÖLMUSAN
i'BKDR.
> “'■UK, gamall maður gekk
f„- !ftir þióðveginum, skammt
^ 1
:>0rg einni stórri.
arm dróst hægt áfram eftir
Hann var haltur og
Vei
h;
asaði 0g Hðaði á mögrum
<Áki
Urr>, eins og þeir væru
klutar af líkama hans.
tíð þinni!
Þriðji kunninginn varo
ig skelkaður og tók 1 ^
streng og heimskingiu11’ .
síðan skildu þeir sem ^
Það gilti einu, hverju^^.j
hverju var hælt við h®1 s
ingjann, hann hafði alltaf s
svarið á reiðum höndulU’ :(
Stundum bætti hann e
við í fyrirlitningartón:
svo þú treystir ennþá sérf’
ingu annarra! 0(
— Hann er orðhvaj® .
hlífðarlaus í dómum s ,^s
fóru kunningjar heimski11^
béngu í tuskum ut-
sj. a bonum og bert höfuðið
Utti uiður á brjóstið.
leUstu kraftar hans voru
brc

’°tum komnir.
heimilisb
LAP'
j 31111 settist á stein við veg-
’ ballaði sér áfram og
01 olnbogunum á hnén,
tý and,itið 1 höndum sér, og
^ m hrundu niður á milli
pklóttra fingranna, niður í
atl’ gráan sandinn.
Ij 0r>ar stundir svifu fyrir
^skotssjónir hans.
hafg!nn minntist þess, að hann
1 eitt sinn einnig verið
|j ^^gjusamur og ríkur, og
i. S’ bversu hann hafði eyði-
ueilsu sína og eytt auð-
^MlLlSBLAÐIÐ
æfum sínum í vini og óvini . . .
Og nú átti hann ekki einu
•’irmi til brauðbita, allir höfðu
rnúið baki við honum, meira
að segia vinirnir á undan óvin-
unum. Átti auðmýking hans að
ganga svo langt, að hann
neyddist til að biðiast ölmusu?
Stolt hans snerist öndvert gegn
heirri hugsun.
Tár hans hrundu og mótuðu
margvíslegar myndir í gráan
sandinn.
Allt í einu heyrði hann ein-
hvern kalla á sig. Hann reisti
unp þreytt höfuð sitt og sá
ókunnan mann standa frammi
fyrir sér.
Andlit þessa manns var
stillilegt og alvarlegt, en þó
ekki strangt. Augu hans ljóm-
uðu ekki, en þau voru skær,
augnaráðið var hvasst, en þó
ekki illgirnislegt.
— Þú hefur gefið öðrum öll
auðæfi þín, hóf ókunni mað-
urinn máls með stillilegri
röddu. Iðrast þú góðgerðasemi
þinnar ?
— Ég iðrast ekki, svaraði
gamli maðurinn og andvarp-
aði, enda þótt ég ætti nú að
deyja úr hungri.
— Ef ekki hefðu verið til
fátæklingar, til að rétta þér
tómar hendur sínar, hélt
ókunni maðurinn áfram, þá
hefðir þú ekki fengið tækifæri
til að auðsýna góðgerðasemi.
Gamli maðurinn þagði og
sökkti sér niður í hugsanir
sínar.
— Þess vegna skalt þú ekki
vera hrokafullur nú, vesalings
gamli maður, hélt ókunni mað-
urinn áfram, heldur skalt þú
líta upp og rétta fram hönd
þína og veita öðru góðu fólki
tækifæri til að sýna góðagerða-
semi sína í verki.
Gamli maðurinn kipptist við
og leit upp, en þá var ókunni
maðurinn horfinn. í sama bili
kom hann auga á ferðamann,
sem kom gangandi eftir vegin-
um langt í burtu.
Gamli maðurinn gekk á móti
honum og rétti fram hönd sína.
En ferðamaðurinn sneri sér frá
honum, hörkulegur á svipinn,
og gaf honum ekkert.
En á eftir honum kom annar
maður. Hann gaf gamla mann-
inum ofurlitla ölmusu.
Og gamli maðurinn keypti
sér brauð fyrir peninginn, og
bitinn, sem hann hafði betlað
sér, var sætur í munni. Hjarta
hans fann ekki léngur til neinn-
ar blygðunar, heldur yljaðist
það þvert á móti af kyrrlátri
gleði, sem brá yfir það bjarma
sínum.
Maí 1878.
[6]
[7]