Heimilisblaðið - 01.03.1956, Qupperneq 14

A. J. Cronin:
Segðu nei við sjálfan þig
Fyrir þrjátíu árum, þegar ég var ungur lækn-
ir í Lundúnum, stundaði ég sjúkling, kennara,
sem kominn var á eftirlaun og þjáðist af ólækn-
andi sjúkdómi. Hann bjó hjá verkamannafjöl-
skyldu í einu úthverfi Lundúnaborgar. I fari
þessa vesalings manns var eitthvað, sem hafði
sterk áhrif á mig — ef til vill var það þolin-
mæðin og hin glaðværa rósemi, sem virtist
stafa út frá honum, grannvöxnum og snyrti-
legum í framkomu, og skærum, brúnum aug-
um hans. Að minnsta kosti heimsótti ég hann
oftar en nauðsyn krafðist af mér sem lækni.
Þegar sumraði, útvegaði ég honum dálitla
fjárupphæð hjá líknarstofnun einni, til þess að
hann gæti komizt burtu úr mollulegu borgar-
loftinu og dvalið nokkrar vikur niðri við strönd-
ina. Hann hafði oft talað um, hve miklar mæt-
ur hann hefði á hafinu. En tíu dögum síðar
mætti ég honum á ömurlegu úthverfisgötunni,
sem hann bjó við. Hann var fölur og þreytu-
legur að sjá, og ég spurði hann undrandi, hvers
vegna hann væri ekki farinn af stað ennþá.
Það varð nokkur bið, þangað til hann sagði
mér það. Hann hafði ekki viljað nota pening-
ana fyrir sjálfan sig, heldur hafði hann í þess
stað sent upp í sveit tvö böm, sem hjón þau
áttu, er hann bjó hjá. Ég átaldi hann fyrir þetta,
en hann hlustaði á mig þegjandi, og að lokum
færðist bros yfir andlit hans.
„Það er stundum gagnlegt fyrir okkur menn-
ina-------að neita okkur um eitt og annað,“
sagði hann.
Hollenzkur munkur á 15. öld, Tómas frá
Kempen, lét sömu hugsun í Ijós með þessum
skýru og einföldu orðum, er hann skrifaði
í klausturklefa sínum: ,,Ef þú ekki lærir að
segja nei við sjálfan þig, þá munt þú ekki öðl-
ast hið fullkomna frelsi."
Það er hæfileikinn til sjálfsögunar, sem er
uppspretta allra góðra eiginleika, hin djúpa
lind frelsisins. Ef menn vilja öðlast siðferðilegt
frelsi, verða þeir að geta stjórnað hvötum sín-
um — mexm verða, svo að viðhöfð séu orð'
Biblíunnar, „að hafa vald yfir anða sínum.“
Bara að okkur gæti lærzt, að án sjálfsögun
ar tekst engum að ná þeim þroska, sem P ^
til þess að öðlast heilsteyptan persónuleika e
skapa þýðingarmikil verðmæti. Mikil a*r ’
heiður og virðing berast ekki fyrirhafnarla
upp í hendur manna — til slíkra hluta nssg1
þeim ekki minna en fullkomið vald yfir S1 .
um sér. Hinn mikli píanóleikari Paderewsk1
sem varið hafði allri ævi sinni í látlausa so
upp á hæstu tinda listarinnar, dró allt ®V1
skeið sitt saman í þessa einu setningu: ,,Áðu
en ég varð meistari, var'ég þræll.“
Þegar Bobby Jones tók á unga aldri P
í ensku golfmeistarakeppninni á hinni frm^n
braut í St. Andrews í Skotlandi, var ég me ®
áhorfendanna. Jones lék illa og varð si ^
gramari og æstari í skapi. Þegar hann kom,
fjórtándu holunni, hafði hann ekki lengur stj°r
/ -t TiaH11
á skapi sínu, og náfölur í framan reix 1 ,
spjaldið sitt niður í smáagnir og fleygð1 "
út í veður og vind. En fyrir markvissan
ing tókst honum, er tímar liðu fram, s1^
ast á ofstopa sínum, og hann varð ekki 8®
góður golfleikari, heldur einnig óvenju g°
og vandaður maður.
Það er sjálfsögunin, sem leiðir hinn Þr° ^
aða persónuleika i ljós. Maður, sem hefnr v^.f
yfir sjálfum sér, á til innri styrk, sem a
þekkja ekki. Hann hefur valið um tvennsk0
ar frelsi: hið falska frelsi til að gera hvað se
x eera
menn langar til og hið sanna frelsi til aö b
það sem mönnum ber skylda til.
En hvernig eiga menn að fara að því, 0
ast þetta sanna frelsi? Ameríski eðlisfrm^1^1^
urinn Nikola Tesla, hinn frægi samstarfsm3
Edisons, sagði einu sinni frá því, hvernig 11
ser
mer
hefði þegar á æskualdri byrjað að temía
sjálfsögun: „Ef ég fékk eitthvað, sem
fannst sérstaklega gott, svo sem köku
súkkulaðimola, gaf ég það einhverjum oo
enda þótt ég yrði að láta mikið á móti 1X1
til þess. Og væri mér sagt að gera eitthva^
sem ég vildi helzt losna við, þá tók ég sa
til við það, hversu mjög sem allt mögulegt aU
HEIMILISBLAÐIÐ
58