Í uppnámi - 25.04.1902, Page 49

30
segir, að biskup einn hati á lierför gegn Vindum 1068 teldð til fanga
göfugan Vinda og sett lmnn i höpt í Ströbeck og hafi sá átt að kenna
þorpsbúum taflið; bætir sagan þvi við, að þess vogua liafi þeir kaliað peðin
Vinda (!) til þess að smána þenna slafneska þjóðflokk, er Þjóðverjar höfðu
undirokað. Koch prestur i Magdeburg, er samið hefur “Scliachspielkunst,”
(1801) getur þess í þeirri bók, að til grundvallar fyrir báðum sögu-
sögnunum liggi ein og sama sagan, sem sé sú, að stiptsherra einn í Halber-
stadt hafi óvingazt við biskup sinn og flúið sökum þess til Ströbeck og
dvalið þar um hríð; í þeirri útlegð hafi hann svo kennt íbúunum þar að
tefla skák. Síðar hafi liann orðið biskup og hafi þá minnzt útlegðaráranna
og taflkonnslunnar og hvatt ibúana að halda þeirri list í heiðri og lofað
þeim, að þeir skyldu leystir við ýmsa skatta, ef þeir gerðu svo. Snemma
tóku Ströbeckingar upp þann sið, að hjóða öllum ferðamönnum, er fara
þurftu gegnum þorp þeirra, að þreytn tafl áður þeir færu burt. Siður þessi
helst víst að nokkru leyti enn í dag, þvi að jafnan mun aðkomumönnum
boðið i skák, þótt engin skylda sé á að þiggja boðið, en allmargir góðir
taflmenn hafa til þorpsins komið og koma enn. Fimmta hvert ár eru lialdin
kapptöfl þar og veitt verðlaun allhá. Börnum er, jafnskjótt og þau hafa
vit á, kennt að þekkja mennina og svo æfð í taflinu; um páskaleytið hvert
ár eru þau reynd og látin þreyta tafl sín i milli og beztu teflendum kari-
kyns og kvennkyns veitt verðlaun; enginn þarf að hugsa til að verða
skólakennari i Ströbeclt, nema hann tefli skák. Og hið heilaga bjónaband
verður jafuvel að beygja sig fyrir hinni allsráðandi skák, þvi að ef maður
i Ströbeck vill kvongast meyju úr nálægu þorpi, verður hann annaðhvort
að láta hana læra skák áður hann færir hana heim sem brúði sína eða að
borga háa sekt i sjóð þann, er verja skal til verðlauna við kapptöfl. Allt
til síðustu tíma hafa tíðkazt ýmsar skákkreddur meðal taflmanna þar, svo
sem að skákmennirnir voru settir þannig upp eða réttara sagt “settir út”
i tattbyrjun, að .hrókapeðin stóðu á a4 og a5, h4 og h5, drottningarpeðin
á d4 og d5 og drottningarnar á d3 og d6 og ávallt hafður svartur horn-
reitur til hægri handar; annars máttu peð aldrei lilaupa yfir reit, er þau
fóru úr borði, eigi urðu þau heldur að drottningu eða aðalmanni jafnskjótt
og þau voru komin upp, en urðu í þrem hlaupum — svo nefndum
“gleðihlaupum” — að komast aptur á sinn upprunalega reit og þá fyrst
umbreyttust þau; það mátti ekki drepa þau meðan þau stóðu á yztu reita-
röðinni, en hins vegar mátti gjöra það, er þau voru á “gleðihlaupunum”;
hrókun tíðkaðist ekki heldur. Nú eru þessar reglur vist komnar úr gengi.
Sá göfugasti gestur, er gist hefur Ströbeck, er kjörfurstinn mikli Friorik
Vilhjálmur (1640—1688); tefidi hann þar nokkrar skákir, en eigi getur
sagan þess, hvort hann hafi unnið þær eða tapað þeim — líklega af kurteisi,
en fundizt mun honum hafa til þorpsbúa, þvi að hann sendi þeim siðan
prýðilegt skákborð og snilldarlega útskoma skálcmenn, er greypt var í