Heimir - 01.03.1910, Blaðsíða 5

HEIMIR
149
þrífast í, og er þar aö auki eins og rótarlaus stofn.
Hafa þeir menn þá .nokkuö til síns máls, sem mest tala hér
uin verndun íslenzks þjóöernis. Já, óefaö. Þeir halda frarii, og
þaö réttilega, aö vér eigum aö vernda máliö. Máliö veitir oss
aögang aö fornum og nýjum bókmentum íslenzku þjóöarinnar.
Þær bókmentir eru efalaust svo merkilegar aö hver sá maður af
íslenzkum ættum, sem vill heita sæmilega vel upplýstur, ætti
aö læra máliö til aö kynnast þeim. Það er stakasta ræktar-
leysi viö Island og íslenzku þjóöina aö vera bókmentum hennar
alveg ókunnugur eöa þá aö lesa þær án þess að finna það sér-
kennilega og þjóölega í þeim. Og einmitt um þetta ræktaleysi
eruin vér Vestur-Islendingar yhrleitt sekir. Miklu minni áherzla
hefir verið lögö á viöhald lundarfarseinkennanna, enda er
iniklu erfiöara aö gera sér grein íyrir hvaö þau í raun og veru
eru, og einnig að aðgreina hiö æskilega og óæskilega í þeim.
Frelsisþrá og sannleiksást forfeðranna hefir verið haldiö á lofti
sem þjóöararfi vorum, er vér ættum að vernda. Þessi arfur er
dýrölegur. En vér megum ekki gleyma því, aö hann einkennir
íslenzku þjóöina aöeins á gullöld hennar; síðan hún leið hefir
miklu ineira boriö á ööruin eiginleikum hjá þjóöinni. Þá hefir
því einnig all oft verið haldiö fram aö vér ættuin að viöhalda
ýmsum íslenzkum háttum og siöum. I því sambandi hefir mjög
mikil skammsýni oft og einatt koiniö í Ijós. Menn hafa álitið
aö ytri lífshættir, sem eru algerlega undir staöháttum komnir
héldu áfrarn aö liafa þýöingu hvernig sem kringumstæðurnar
breytast. En þaö er misskilningur. Alt það sem er til aðeins
vegna sérstakra staöhátta á auövitað engan tilverurétt þar sem
þeir eru ekki fyrir hendi, nema aö þaö inæti sérstökum þörfum,
sem ekkert annaö, sem er hinum breyttu staöháttum samkvæm-
ara, getur mætt.
Hvað af þessu sem vér varðveitum hér, þá er þaö þjóöar-
arfur; og þaö þarf ekki aö taka fram aö vér ættum að varðveita
alt það gott og nýtilegt, sem er til í honum. E11 þessi þjóöar-
arfur er ekki íslenzkt þjóðerni. Þaö, eins og áöur hefir verið
tekiö fram, er tilfinning eöa afstaöa hvers einstaklings, sem eðli
sínu samkvæmt getur hvergi veriö til neina á Islandi, þó auö-