Heimir - 01.04.1910, Blaðsíða 5

H E I M I R
173
voru undir áhrifum vissra grískra heimspekiskenninga, höföu.
A þessu tímabili reis upp gnostíka-hreyfingin, sem um tíma
varö hættulegur keppinautur kristindórnsins. Prófessor Harnack
kallar hreyfingu þessa ákaflega grískkendan kristindóm (akute
Hellenezierung des Christentums.) Gnostíkarnir reyndu aö
sameina kristindóminn og grísku heimspekina í skoðanakerfum,
sem einatt voru full af staðlausum getgátum og öfgum. A móti
þessu böröust leiötogarkristninnar,en um leiö uröu þeir að ákveöa
sínar eigin kenningar betur. Auk þess áttu ofsóknirnar þátt í
því aö kenningarnar uröu ákveðnari. Mörg varnarrit voru
samin, og geröu höfundar þeirra sér far um aö útskýra stefnu
sína og innihald hinnar nýju trúar.
l'yrir og um áriö 200 fara ávextirnir af innbyrðis þroska
kenninga og stofnana kyrkjunnaraö koma í ljós. Tertúllían, f.
150-60 er einn hinna fyrstu kristinna rithöfunda, sem heldur
fram þrenningarkenningunni, þó fylgdi hann upphafniugarkcnn-
ingunni viðvíkjandi et51i Krists. Utn 170 var stofnaöur kristinn
skóli í Alexandríu á Egyptalandi og var maöur fyrir honum fyrst
á þriöju öld sem Klemenz hét. Skoöanir hans voru aö ýmsu
leyti ekki ólíkar skoöunum gnostíka. Hann hélt fram aö orðið'
heföi birst í mörgum mönnutn, en að þaö héföi náö sínum
hæsta þroska í Jesú. Origenes, f. um 180 ritaöi margar bækur
guöfræöislegs efnis. Hann hélt fram aö ordið heföi birst í
grísku spekingunum ekki síöur en Jesú, aö sonurinn heföi altaf
veriö fööurnum undirgefinn og annars eölis en hann. Hann
var síöar dæmdur villitrúarmaður af kyrkjunni.
Þessir og margir fleiri kristnir rithöfundar, sem uppi voru
samtírnis þeim lögöu mesta áherzlu á aö útskýra eðli Ivrists og
samband hans viö guö. Kenningin um heilagan anda smá
þroskaöist, aö því er virðist, þó mjög lítiö beri á henni, þar til
farið var að skoöa andann sem sérstaka persónu. Upprunalega
haföi hann aöeins veriö skoöaöur sem guölegur kraftur eöa
ahrif.
Þeir sem aö fylgdu uppliafningarkcnningunni voru flestir í
Litlu-Asíu og þaöan barst hún til Róin. Þeódótus hélt þessari
kenningu fram þar um 190. Hann sagöi aö Kristur heföi aöeins