Heimir - 01.04.1910, Blaðsíða 18

H E I M I R
186
meginöfl og frurnefni. Efnafræöinni hefir tekist aö finna, aö
milli 70 og 80 frumefni mynda þaö sem ennþá er þekt af hinum
efnislega heimi. Þaö viröist ekki ómögulegt, og er ætlun
sumra efnafræöinga, aö takast muni, aö fækka frumefnunum,
meö því aö sanna, aö sum af þeim, sem nú eru þekt, sé sam-
setningar. Þaö er jafnvel ekki óhugsandi aö einlivern tíma
sannist aö alt efni sé aðeins eitt frumefni í mismunandi mynd-
um. Vér sjáum óteljandi krafta í náttúrinni, en vísindin
kenna, aö margt af þeim kröftum, sem virðast algerlega ólíkir
eru í raun og veru náskildir og orsaka hver annan. Alt iíf á
jöröinni á sólarljósinu tilveru sína aö þakka, og þaö berst frá
sólunni tii jaröarinnar meö Ijósvakasveifium. Ljósvakasveiflur-
nar og titringur ódeilanna, sem enginn getur séö, eru nauösyn-
leg skilyröi fyrir öllum náttúruöflum. Er ekki hugsanlegt aö
einhvern tíma í framtíöinni sannist, aö öll hreyfing í heiminum
stafi af einni og sömu orsök. ?
Þetta tvent, hreyfing og efni, getur ekki verið til hvert án
annars. Efni, sem engin hreyfing væri í, væri alt annað en
efni er, eins og vér þekkjum það. Og hreyfingin gæti ekki
veriö til án efnis, vegna þess aö hún þarf eitthvað til að berast
eftir. Tómt rúm er þessvegna hvergi til. Efni og kraftur eru
alstaðar til í heiminum ; þaö er áreiðanlegt, aö þar sem stööug
gagnverkun efnis og kraftar væri ekki fyrir hendi, þar gæti engin
lífræn náttúra veriö til.
Hin almenna skynsemi gerir sér grein fyrir heiminum sem
afleiöingu orsakar, er sé honum fráskilin. Náttúrulögmálið
viröist benda á tilgang, og þaö sannar tilveru skynsemi og
máttar utan viö heiminn sem stjórnar þessu náttúrulögmáli.
Þessi útskýring er í raun og veru ekkert nema samlíking.
Mannleg starfsemi er gerð aö mælikvarða, sem alheimurinn
er mældur á. Alheimurinn getur veriö bæði orsök og afieiðing
í einu. Að segja að hann hljóti að hafa orsök er engin útskýr-
ing. Það má þá gera ráö fyrir, að sú orsök hafi orsök og svo
áfram ad infinitum. I stað þess halda mónistarnir fram, aö